spørsmålet  |
svaret |
pochodzenie nazwy metafizyka begynn å lære
|
|
utworzyli uczniowie Arystotelesa porzdkując jego dzieła. Metafizyka jako określenie ksiąg traktujących o pierwszej filozofii; traktuje o Bogu jako istocie stojącej ponad przyrodą. metafizyka=to co nadprzyrodzone
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
1. ontologia 2. dociekania nad poznaniem 3. rozważania nad przyrodą 4. religia i sprawy etyczne
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
dążenie do definicji rzeczowych terminów - oparte na wniknięciu w znaczenie przysługujące w języku z którego czerpiemy [np. język techniczny]
|
|
|
przykłady pojęć jakimi zajmowała się ontologia begynn å lære
|
|
1. substancja - wszystko to, czemu przysługują jakieś cechy, substancja przeciwstawiona cesze - cecha może zachodzić między różnymi przemdiotami 2. byty rzeczywiste vs byty pomyślane(Balladyna) 3. przedmioty realne vs nierealne - przedmioty istniejace a np liczby
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
w związku ze sporem między apriorystami i empirystami, platon byl skrajnym apiorystą, idee to twory pojęte w myśli abstrakcyjne, dobro samo w sobie, ideami mają być przede wszytskim uniwersalia
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
przedmioty ogólne, koń w ogóle, człowiek w ogóle - uchwytne tylko w pojęciach
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
Platon przyznawał uniwersaliom byt rzeczywisty, Arystoteles nie odmawiał uniwersaliom istnienia, ale uważał ich za byty samoistne - stanowią formę rzeczy jednostkowych
|
|
|
jak nazywa się idea przyznająca uniwersaliom byt rzeczywisty i samoistny begynn å lære
|
|
skrajny realizm pojęciowy
|
|
|
idea przyznająca ideom byt rzeczywisty ale niesamoistny begynn å lære
|
|
umiarkowany realizm pojęciowy
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
nie ma uniwersaliów, istnieją tylko ich pojęcia
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
odmawia uniwersaliom istnienia i przeczy abyśmy mieli ich pojęcia
|
|
|
współczesna postać sporu o uniwersalia begynn å lære
|
|
czy nauki aprioryczne (matematyka) badają jakiś w pełni rzeczywisty świat tzw tworów idealnych, jak np. liczby; czy istnieje świat zupełnie niezależny od naszego umysłu
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
konsekwencje idealizmu epistemologicznego; umysł może poznać tylko własne przeżycia/konstrukcje. Ciała istnieją to znaczy, że istnieje podmiot, który e przeżywa i jest ich świadom. Nie uznaje przyrody cielesnej. Ciała posiadają byt od podmiotu zależny.
|
|
|
idealizm subiektywny - Berkeley a Kant begynn å lære
|
|
Berkeley nie ma różnicy między rzeczywistością a fikcją, u Kanta za światem materialnym opowiada się kryterium doświadczenia, a za fikcjami nie
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
uznaje świat w doświadczeniu - zarówno materialny jak i psychiczny - za korelat tworu który nazywa się duchem obiektywnym
|
|
|
teza idealizmu obiektywnego begynn å lære
|
|
przyroda to ogół przedmiotów tylko intencjonalnych, stwierdzonych w sądach idealnych(znanych komuś i nieznanych), spełniających kryterium prawdy. Twory przyrody są tylko fenomenami ducha obiektywnego
|
|
|
jedyna prawdziwa rzeczywistość, która istnieje w sensie dosłownym u idealistów obiektywnych begynn å lære
|
|
świat idei platońskich = świat ducha obiektywnego. Idealizm obiektywny zbliżony jest do idealizmu platońśkiego
|
|
|
przedstawiciele idealizmu obiektywnego begynn å lære
|
|
idealizm obiektywny jest rozwinięciem myśli transcendentalnego idealizmu Kanta przedstawiciele: Fichte, Schelling, Hegel, neokantyści ze szkoły marburskiej i badeńskiej
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
teza + antyteza = synteza, prawa rządzące przyrodą są tylko odbiciem praw rządzących w świecie ducha obiektywnego. Prawa logiki, czyli dialektyki heglowskiej ustanawiają hierarchię, w jakiej następują po sobie twory przyrody
|
|
|
dialektyka Hegla a Marksa begynn å lære
|
|
Hegel - a priori, Marks - doświadczenie
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
doświadczenie, materialista - przyroda jest cielesna, odmawia istnienia duszom i duchowi obiektywnemu. materializm dialektyczny
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
naturalny pogląd, wyznaje każdy człowiek przed refleksją epistemologiczną
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
po dokonaniu refleksji epistemologicznej podtrzymujemy tezę o istnieniu tworów przyrody w sensie dosłownym. obraz świata przedstawiony przez zmysły jest mylny. prawdziwy obraz świata narzuca fizyka
|
|
|
dwa problematy zagadnienia struktury przyrody begynn å lære
|
|
1. determinizm i indeterminizm - czy wszystko ma swoją przyczynę 2. teologia i mechanizm- czy świat jest urządzony celowo, czy nie
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
istnieją substancje duchowe i cielesne
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
|
|
|
dualizm skrajny - przedstawiciele begynn å lære
|
|
|
|
|
dualizm umiarkowany - przedstawiciele begynn å lære
|
|
Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
materia i forma - dusza jest formą, istnieje tylko dzięki ciału materią dzbanka jest glina, a formą kształt
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
dusza i ciało równorzędne
|
|
|
co to monizm i jakie odmiany begynn å lære
|
|
tylko jeden rodzaj substancji, materializm, spirytualizm, teoria identyczności
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
tylko substancje materialne; ciała są substancjami
|
|
|
materializm mechanistyczny begynn å lære
|
|
zjawiska psychiczne jako procesy fizyczne, fizjologiczne
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
przyznaje zjawiskom psychicznym odrębność, to ciało cieszy się/smuci
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
monizm właściwy, teoria identyczności duszy i ciała, twórcą Spinoza, istnieje tylko jeden rodzaj substancji, posiada atrybuty zarówno duchowe, jak i fizyczne
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
determinizm i indeterminizm
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
każde zdarzenie jest skutkiem jakiejś przyczyny
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
zagadnienie determinizmu; czy człowiek mający pewien charakter może postąpić tak czy inaczej
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
istnieją fakty, których nie można zrozumieć inaczej niż jako przejaw celowego działania Stwórcy, urządzone celowo dla dobra organizmów, Bóg porusza świat nie jako poruszyciel, lecz jako cel dążenia
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
procesów zachodzących w organizmach nie można przewidzieć bez znania fazy końcowe
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
znajomość całości(kolonii/zespołów) niezbędna dla zdania sprawy zachowania się elementów
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
coś jest urządzone celowo to znaczy, że w sposób korzystny dla niego, cel przyczynia się do osiągnięcia dobra/korzyści
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
1. ontologiczne - istota najdoskonalsza ale nie istniejąca byłaby gorsza od istoty najdoskonalszej istniejącej 2. kosmologiczny - wszelka zmiana w świecie musi mieć swoją przyczynę 3. fizyko-teologiczny - urządzenie świata dziełem najpotężniejszej istoty
|
|
|
