spørsmålet  |
svaret |
|
begynn å lære
|
|
1. podstawowa jednostka dziedziczenia. 2. fragment DNA. 3. zawiera informacje o budowie białka lub cząsteczki RNA Gen to fragment DNA, w którym zakodowane jest jedno białko lub cząsteczka RNA
|
|
|
Jaki jest związek między genem a cechą begynn å lære
|
|
1. Gen zawiera informacje o kolejności aminokwasów w białku. 2. Na podstawie tej informacji organizm produkuje białko. 3. Dzięki białku organizm uzyskuje określone cechy
|
|
|
Co to są komórki eukariotyczne? begynn å lære
|
|
Komórki eukariotyczne mają jądro komórkowe. Są to komórki roślin, zwierząt, porostów i grzybów
|
|
|
Jak zbudowany jest gen organizmów eukariotycznych? begynn å lære
|
|
Gen składa się z części strukturalnej i części regulatorowej Część strukturalna składa się z eksonów i intronów.
|
|
|
Co zawiera część strukturalna genów eukariotycznych? begynn å lære
|
|
1. Eksony - odcinki kodujące (zawierają informacje o kolejności aminokwasów w białkach lub o budowie RNA) 2. Introny - odcinki niekodujące (nie zawierają informacji o budowie białek ani obudowie RNA)
|
|
|
Dlaczego geny organizmów eukariotycznych nazywamy genami nieciągłymi? begynn å lære
|
|
Ponieważ zawierają introny (odcinki niekodujące)
|
|
|
Co to są komórki prokariotyczne? begynn å lære
|
|
Komórki prokariotyczne nie mają jądra komórkowego. Są to komórki bakterii
|
|
|
Jak są zbudowane geny organizmów prokariotycznych Organizmy prokariotyczne to np. bakterie begynn å lære
|
|
Geny organizmów prokariotycznych nie zawierają intronów (odcinków niekodujących). Dlatego nazywamy je genami ciągłymi.
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
Kompletna informacja genetyczna organizmu, komórki. Zawiera geny i odcinki pozagenowe. Nazwy „genom” używa się zazwyczaj do określenia kompletnego materiału genetycznego danego gatunku, np. genom człowieka, genom pszczoły.
|
|
|
Gdzie znajduje się genom w komórkach roślinnych? begynn å lære
|
|
W komórkach roślinnych genom znajduje się w jądrze komórkowym, mitochondrium i chloroplastach
|
|
|
Gdzie znajduje się genom w komórce zwierzęcej? begynn å lære
|
|
W jądrze komórkowym i w mitochondrium.
|
|
|
Gdzie znajduje się DN A w komórce eukariotycznej? begynn å lære
|
|
W jądrze komórkowym, w mitochondriach, w chloroplastach. Chloroplasty wystepują w komórkach roślinnych
|
|
|
Wymień dwa rodzaje kwasów nukleinowych begynn å lære
|
|
|
|
|
Jaki kształt ma cząsteczka DNA? begynn å lære
|
|
Cząsteczka DNA ma postać podwójnej helisy - dwóch spiralnie skręconych nici DNA to kwas deoksyrybonukleinowy
|
|
|
Jak zbudowany jest łańcuch DNA? begynn å lære
|
|
Łańcuch DNA jest zbudowany z nukleotydów. poli = wiele Łańcuch DNA to polinukleotyd, bo składa się z wielu nukleotydów
|
|
|
Z czego składa się nukleotyd DNA? begynn å lære
|
|
1. Reszty kwasu fosforowego. 2. Deoksyrybozy (cukier 5-węglowy) 3. Zasady azotowej
|
|
|
Który składnik nukleotydu DNA jest przedstawiony na zdjęciu? begynn å lære
|
|
deoksyryboza (cukier pięciowęglowy) Poszukaj 5 węgli (C) na wzorze
|
|
|
Jakie zasady azotowe wchodzą w skład nukleotydów begynn å lære
|
|
1. adenina 2. cytozyna 3. tymina 4. guanina
|
|
|
Na czym polega komplementarność zasad? begynn å lære
|
|
Naprzeciwko danej zasady azotowej jednego łańcucha DNA leży zawsze odpowiednia (komplementarna) zasada azotowa drugiego łańcucha DNA. Między zasadami tworzą się wiązania wodorowe
|
|
|
Zasada komplementarnosci. Podaj pary zasad azotowych. begynn å lære
|
|
Adenina / tymina (2 wiązania wodorowe) Cytozyna / Guanina (3wiązania wodorowe)
|
|
|
Jak nukleotydy połączone są ze sobą begynn å lære
|
|
Pojedyncza nić DNA składa się z szeregu nukleotydów łączących się ze sobą poprzez reszty kwasu fosforowego. Wiązanie to nazywa się fosfodiestrowe Nukleotydy budujące sąsiednie nici DNA są ze sobą połączone za pośrednictwem zasad azotowych. Zasady łączą się wiązaniami wodorowymi, wg zasady komplementarności
|
|
|
Co to jest sekwencja DNA? begynn å lære
|
|
Nukleotydy ułożone kolejno w nici DNA
|
|
|
DNA składa się z dwu łańcuchów polinukleotydowych. Mają one kształt podwójnej helisy. begynn å lære
|
|
Każdy łańcuch DNA zbudowany jest z wielu nukleotydów, połączonych wiązaniami fosfodiestrowymi. Oba łańcuchy DNA połączone są wiązaniami wodorowymi między komplementarnymi zasadami. Adenina i tymina tworzą 2 wiązania wodorowe, cytozyna i guanina 3 wiązania Każdy nukleotyd zbudowany jest z: deoksyrybozy(cukru 5-cio węglowego), reszty kwasu fosforanowego i zasady azotowej. Zasady azotowe to: adenina, tymina, cytozyna, guanina.
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
Jest nośnikiem informacji genetycznej. Odpowiada za dziedziczenie cech. Odcinki DNA(geny) zawierają informacje konieczne do syntezy białek i RNA. Niektóre wirusy mają materiał genetyczny zawarty w RNA, np. wirus COVID-19
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
Przed podziałem komórki ilość zawartego w niej DNA się podwaja. Chromatyna (DNA nawinięte na białka histonowe) silnie się skręca. Tworzy pałeczkowate, wydłużone struktury - chromosomy. Chromatyda - połówka chromosomu, zawiera jedną cząsteczkę DNA Chromosom składa się z dwu chromatyd. Miejsce połączenia dwóch chromatyd to centromer
|
|
|
Jak wygląda chromosom w dzielącej się komórce (po replikacji)? begynn å lære
|
|
Chromosom składa się z dwóch cząsteczek DNA (chromatyd), które są połączone centromerem. Kiedy komórka akurat się nie dzieli, DNA jądrowe ma postać luźno ułożonych nici, a instrukcje w nim zawarte mogą być swobodnie odczytywane.
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
DNA polączone z histonami (białkami histonowymi)
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
Podzial komórki. Z kazdej komórki powstają 2 identyczne komórki. Komórki powstałe w wyniku mitozy mają taką samą ilość DNA jak komórki rodzicielskie Mitoza umożliwia wzrost organizmu
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
Podział komórki. Z każdej komórki powstaje 4 komórki. Liczba chromosomów w nowych komórka jest mniejsza o połowę niż w komórkach rodzicielskich. W wyniku mejozy powstają gamety (komórki rozrodcze męskie i żeńskie)
|
|
|
Co to jest komórka diploidalna? begynn å lære
|
|
Ma w jądrze komórkowym podwójny zestaw chromosomów (2n) Komórki budujące ciało są diploidalne
|
|
|
Co to jest komórka haploidalna? begynn å lære
|
|
Ma w jądrze komórkowym pojedynczy zestaw chromosomów(n) Komórki rozrodcze (gamety) są haploidalne
|
|
|
Jak się nazywa nauka zajmująca się dziedziczeniem cech i zmiennością organizmów begynn å lære
|
|
|
|
|
Czym zajmuje się genetyka molekularna? begynn å lære
|
|
Nauka ta bada w jaki sposób DNA współdziała z RNA, aby powstały cechy organizmu. RNA to kwas rybonukleinowy
|
|
|
Co to jest replikacja DNA? Podwojenie ilości DNA w jądrze komórkowym. Zachodzi przed podziałem komórki begynn å lære
|
|
Podczas replikacji powstają dwie identyczne cząsteczki DNA. W replikacji bierze udział enzym - polimeraza DNA Replikacja DNA jest semikonserwatywna, tzn. w nowej cząsteczce DNA jedna nić jest macierzysta, a druga powstała w czasie replikacji.
|
|
|
Jak odbywa się replikacja DNA? begynn å lære
|
|
Podczas replikacji nici cząsteczki DNA są rozplatane. Dzieje się to tylko na pewnym odcinku i jest możliwe dzięki specjalnym enzymom, które przecinają wiązania wodorowe i powodują rozerwanie par zasad azotowych. Następnie do każdej starej nici dobudowywana jest nowa nić zgodnie z regułą komplementarności.
|
|
|
Jaki enzym odpowiada za tworzenie nowych nici DNA podczas replikacji i kontroluje poprawność procesu replikacji DNA begynn å lære
|
|
Polimeraza DNA jest odpowiedzialna za syntezę DNA: dodaje nukleotydy jeden za drugim do rosnącego łańcucha DNA, włączając tylko te, które są komplementarne do matrycy. Polimeraza DNA dokonuje też korekt. Sprawdza swoje własne działanie, usuwa "złe" nukleotydy, które zostały przypadkowo dodane do łańcucha
|
|
|
