|
spørsmålet |
svaret |
|
• IURIS PRUDENTIA EST DIVINARUM ATQUE HUMANARUM RERUM NOTITIA, IUSTI ATQUE INIUSTI SCIENTIA begynn å lære
|
|
Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich, wiedza o tym, co słuszne i niesłuszne
|
|
|
|
• AEQUITAS NON FACIT IUS, SED IURI AUXILIATUR begynn å lære
|
|
Słuszność nie tworzy prawa, lecz prawo wspomaga
|
|
|
|
• IUSTITIA EST CONSTANS ET PERPETUA VOLUNTAS IUS SUUM CUIQUE TRIBUENDI begynn å lære
|
|
Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania tego, co się komu należy
|
|
|
|
• IUSTITIA EST FUNDAMENTUM REGNORUM begynn å lære
|
|
Sprawiedliwość jest fundamentem państw
|
|
|
|
• NON OMNE QUOD LICET HONESTUM EST begynn å lære
|
|
Nie wszystko, co zgodne z prawem, jest słuszne z punktu widzenia moralności
|
|
|
|
• SALUS POPULI SUPREMA LEX ESTO begynn å lære
|
|
Dobro ludu powinno być najwyższym prawem
|
|
|
|
• QUID EST ENIM CIVITAS NISI IURIS SOCIETAS CIVIUM begynn å lære
|
|
Bo czymże jest państwo, jeżeli nie opartym na prawie zbiorem obywateli
|
|
|
|
• UBI SOCIETAS IBI IUS begynn å lære
|
|
Tam, gdzie społeczeństwo, tam prawo
|
|
|
|
• LEGEM BONAM A MALA NULLA ALIA NISI NATURAE NORMA DIVIDERE POSSUMUS begynn å lære
|
|
Dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury
|
|
|
|
• HOMINUM CAUSA OMNE IUS CONSTITUTUM SIT begynn å lære
|
|
Wszelkie prawo ustanawia się ze względu na ludzi
|
|
|
|
• NULLUS IDONEUS TESTIS IN RE SUA INTELLEGITUR begynn å lære
|
|
Nikt nie jest wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie
|
|
|
|
• DE SIMILIBUS IDEM EST IUDICIUM begynn å lære
|
|
W podobnych sprawach powinny zapadać takie podobne rozstrzygnięcia
|
|
|
|
• NON EXEMPLIS, SED LEGIBUS IUDICANDUM EST begynn å lære
|
|
Należy orzekać na podstawie ustaw, a nie naśladować wcześniejsze rozstrzygnięcia
|
|
|
|
• UBI EADEM LEGIS RATIO, IBI EADEM LEGIS DISPOSITIO begynn å lære
|
|
Przy takim samym sensie ustawy, takie samo postanowienie ustawy
|
|
|
|
• IN LEGIBUS MAGIS SIMPLICITAS QUAM DIFFICULTAS PLACET begynn å lære
|
|
W ustawach lepsza jest prostota niż zawiłość
|
|
|
|
• LEGES AB OMNIBUS INTELLEGI DEBENT begynn å lære
|
|
Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
|
|
|
|
• IURA NON IN SINGULAS PERSONAS, SED GENERALITER CONSTITUUNTUR begynn å lære
|
|
Prawa są stanowione nie w odniesieniu do poszczególnych osób, lecz w sposób ogólny
|
|
|
|
• PLACUIT IN OMNIBUS REBUS PRAECIPUAM ESSE IUSTITIAE AEQUITATISQUE QUAM STRICTI IURIS RATIONEM begynn å lære
|
|
We wszystkich sprawach zasada sprawiedliwości i słuszności powinna mieć pierwszeństwo nad zasadą ścisłego trzymania się prawa
|
|
|
|
• ROMA LOCUTA, CAUSA FINITA EST begynn å lære
|
|
Rzym przemówił, sprawa skończona
|
|
|
|
• QUO IURE begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• IPSO IURE begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• IUDEX begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• LONGA CONSUETUDO / DESUETUDO begynn å lære
|
|
długotrwałe przyzwyczajenie / długotrwałe odwyknienie
|
|
|
|
• CONSUETUDINES LOCI / CONSUETUDINES APPROBATAE / CONSUETUDINES IN SCRIPTIS REDACTAE begynn å lære
|
|
zwyczaj obowiązujący na danym terenie / zwyczaj przyjęty najpierw przez społeczeństwo / zwyczaj spisany
|
|
|
|
• IUS PARTICULARE / IUS UNIVERSALE begynn å lære
|
|
Prawo częściowe = prawo nie obowiązujące powszechnie / prawo obowiązujące powszechnie
|
|
|
|
• CENSUS FORI begynn å lære
|
|
Spis obywateli rzymskich dokonywany co 5 lat połączony z oszacowanie majątku i przydzieleniem do odpowiedniej centurii
|
|
|
|
• PRAESUMPTIO FACTI begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• RATIO LEGIS begynn å lære
|
|
Cel, dla którego stanowiono określoną normę prawną
|
|
|
|
• RATIO IURIS begynn å lære
|
|
Zgodność prawa z jego fundamentalnymi zasadami
|
|
|
|
• ANALOGIA LEGIS / ANALOGIA IURIS begynn å lære
|
|
Analogii szukamy tylko w danym akcie prawnym / Analogii szukamy w całym systemie prawnym
|
|
|
|
• LEX GENERALIS / LEX SPECIALIS begynn å lære
|
|
Prawo ogólne / Prawo szczególne
|
|
|
|
• A CONTRARIO begynn å lære
|
|
Rozumowanie z przeciwieństwa
|
|
|
|
• DA MIHI FACTUM DABO TIBI IUS begynn å lære
|
|
Jeśli podasz mi stan faktyczny, wskażę Ci prawo
|
|
|
|
• IURA NOVIT CURIA begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• EXPRESSIS VERBIS begynn å lære
|
|
Ściśle wyrażonymi słowami
|
|
|
|
• PRIMA FACIE begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• AB INITIO NULLUM SEMPER NULLUM begynn å lære
|
|
To, co od początku jest nieważne, jest zawsze nieważne
|
|
|
|
• RESERVATIO MENTALIS begynn å lære
|
|
zastrzeżenie potajemne (polegające na zewnętrznym wyrażeniu woli takiej, jakiej w rzeczywistości osoba składająca oświadczenie nie miała)
|
|
|
|
• ESSENTIALIA NEGOTII / NATURALIA NEGOTII / ACCIDENTALIA NEGOTII begynn å lære
|
|
przedmiotowo istotne elementy treści czynności prawnej / przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawne / podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, klauzule
|
|
|
|
• IUS POSSIDENDI begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• IUS UTENDI (ABUTENDI, FRUENDI) begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• SOLO CONSENSU begynn å lære
|
|
na zasadzie zwykłej zgody (umowy konsensualnej)
|
|
|
|
• CONDOMINIUM PRO INDIVISO begynn å lære
|
|
współwłasność właściwa w zamian za niepodzielność
|
|
|
|
• ANIMUS REM SIBI HABENDI begynn å lære
|
|
wola posiadacza zatrzymania rzeczy dla siebie (psychiczne nastawienie osoby do zamiaru władania rzeczą tylko dla siebie)
|
|
|
|
• ANIMUS POSSIDENDI PRO ALIENO begynn å lære
|
|
wola posiadania dla drugiego (stan świadomości dzierżyciela)
|
|
|
|
• NEMINI DENEGANDA begynn å lære
|
|
nikomu nie zostanie odrzucona skarga
|
|
|
|
• CASUS EST MAIOR VIS CUI HUMANA INFIRMITAS RESISTERE NON POTEST begynn å lære
|
|
siłą wyższą jest zdarzenie, któremu ludzka słabość nie może się oprzeć
|
|
|
|
• SUCCESSION IN UNIVERSITATEM begynn å lære
|
|
sukcesja uniwersalna (występuje w przypadku spadkobrania gdy dziedzic jednorazowym aktem prawnym wstępuje w ogol praw majątkowych które przysługiwały spadkodawcy)
|
|
|
|
• CODICILLUS begynn å lære
|
|
kodycyl (Nieformalne rozporządzenie majątkiem bez ustanowienia dziedzica - nie ma tej samej mocy co testament)
|
|
|
|
• MORTIS CAUSA begynn å lære
|
|
na wypadek śmierci (czynność prawna z chwilą śmierci osoby, która dokonała tej czynności)
|
|
|
|
• CUM ANIMO TESTANDI begynn å lære
|
|
z wolą testowania (rozporządzenie testamentu z wolą z duchem testowania)
|
|
|
|
• FAVOR TESTAMENTI begynn å lære
|
|
przychylność testamentu (zasada interpretacji testamentu za główny cel biorąca realizację woli testatora)
|
|
|
|
• SENSU STRICTO begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• TRANSMISSION HEREDITATIS begynn å lære
|
|
przekazanie dziedziczenia (prawo przyjęcia spadku w określonym terminie, nie przez powołanego, ale przez jego spadkobierców)
|
|
|
|
• AMBULATORIA ENIM EST VOLUNTAS DEFUNCTI USQUE AD VITAE SUPREMUM EXITUM begynn å lære
|
|
wola spadkodawcy może być zmieniona aż do jego śmierci
|
|
|
|
• IN POENAM HERES NON SUCCEDIT begynn å lære
|
|
kary spadkobierca nie dziedziczy (dziedziczeniu podlegają jedynie prawa i obowiązki mające charakter cywilno-prawny)
|
|
|
|
• CONSENSUS MATRIMONIALIS begynn å lære
|
|
zgoda na zawarcie małżeństwa
|
|
|
|
• SPONSALIA begynn å lære
|
|
zaręczyny (termin formalnym, dotyczy zapowiedzi i przyrzeczenia zawarcia małżeństwa)
|
|
|
|
• MATRIMONIUM NULLA HUMANA POTESTATE DISSOLVI POTEST begynn å lære
|
|
małżeństwa nie może rozwiązać żadna ludzka siła
|
|
|
|
• MATRIMONIUM NON CONSUMATUM begynn å lære
|
|
małżeństwo nieskonsumowane
|
|
|
|
• SEPARATIO PERPETUA / SEPARATIO TEMPORANEA begynn å lære
|
|
separacja trwała / separacja tymczasowa
|
|
|
|
• IMPOTENTIA GENERANDI / IMPOTENTIA COEUNDI begynn å lære
|
|
niezdolność do poczęcia / niezdolność do współżycia
|
|
|
|
• FILII LEGITIMI / FILII ILLEGITIMI begynn å lære
|
|
dzieci „prawne” (urodzone w trakcie trwania małżeństwa) / dzieci „nieprawne” (z nieprawego łoża)
|
|
|
|
• IN VIVO / IN VITRO begynn å lære
|
|
poczęcie zgodnie z naturą / poczęcie w szkle
|
|
|
|
• AFFINES SUNT VIRI ET UXORIS COGNATI begynn å lære
|
|
powinowatymi są krewni męża i żony (nie ustaje mimo zakończenia małżeństwa)
|
|
|
|
• VINCULUM IURIS begynn å lære
|
|
węzeł prawny (łączący ze sobą ściśle określone osoby: wierzyciel-dłużnik)
|
|
|
|
• SPECIES PERIT EI CUI DEBETUR begynn å lære
|
|
rzeczy indywidualnie oznaczone giną na szkodę wierzyciela
|
|
|
|
• PRETIUM COMMUNE begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• PRETIUM SINGULARE begynn å lære
|
|
cena jednostkowa, indywidualna (należąca do kogoś lub czegoś)
|
|
|
|
• PRETIUM AFFECTIONIS begynn å lære
|
|
cena związana z poczuciem przywiązania do danej rzeczy
|
|
|
|
• VIA FACTI begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• PACTUM IN FAVOREM TERTII begynn å lære
|
|
umowa na rzecz osoby trzeciej
|
|
|
|
• EXCEPTIO NON ADIMPLETI CONTRACTUS begynn å lære
|
|
zarzut niedopełnienia umowy
|
|
|
|
• CASUS begynn å lære
|
|
przypadek wzięty z praktyki
|
|
|
|
• ACTIO PAULIANA begynn å lære
|
|
skarga pauliańska (w prawie rzymskim powództwo przysługujące wierzycielom w razie ich pokrzywdzenia przez działania dłużnika mające na celu odwrócenie skutków takich działań)
|
|
|
|
• AFFECTIO (ANIMUS) SOCIETATIS begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• TEMPUS DELIBERANDI begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• DICTA ET PROMISSA begynn å lære
|
|
rzeczy powiedziane i przyrzeczone przez sprzedającego
|
|
|
|
• NUMQUAM NUDA TRADITIO TRANSFERT DOMINIUM begynn å lære
|
|
samo wydanie rzeczy nie przenosi własności
|
|
|
|
• IURISDICTIO VOLUNTARIA begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• VIGILANTIBUS IURA SUNT SCRIPTA begynn å lære
|
|
dla ostrożnych prawa zostały spisane (dla tych, którzy potrafią z nich korzystać)
|
|
|
|
• PERPETUATIO FORI begynn å lære
|
|
przedłużenie procesu (zasada nie obowiązuje w sądzie administracyjnym)
|
|
|
|
• AD QUEM / POST QUEM begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• EXCEPTIONES PEREMPTORIAE begynn å lære
|
|
zarzuty peremptoryjne (mają na celu zniweczenie roszczeń powoda np... Zarzut przedawnienia)
|
|
|
|
• EXCEPTIONES DILATORIAE begynn å lære
|
|
zarzuty dylatoryjne (powodują chwilowe odroczenie sprawy np... Zarzut niewłaściwości sądu)
|
|
|
|
• EXCEPTIONES DECLINATORIAE begynn å lære
|
|
zarzuty deklinatoryjne (zwalniają od wdania się w spór np... Zawarcie ugody)
|
|
|
|
• PROROGATIO FORI begynn å lære
|
|
Klauzula prorogacyjna (postanowienie umowne, na mocy którego strony poddają wszelkie spory istniejące lub mogące wyniknąć na tle zawartej umowy pod rozstrzygnięcie określonego miejscowo sądu powszechnego)
|
|
|
|
• DE MINIMIS NON CURAT PRAETOR begynn å lære
|
|
Sędzia nie dba o błahostki
|
|
|
|
• AD LITIS ORDINATIONEM begynn å lære
|
|
dla rozstrzygnięcia sporu
|
|
|
|
• AD LITEM DECIDENDAM begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• LEX FORI / LEX LOCI PROCESSUS begynn å lære
|
|
prawo obowiązujące w miejscu urzędowania sądu / prawo miejsca procesu
|
|
|
|
• LOCUS REGIS FORMAN ACTUS begynn å lære
|
|
prawo miejsca dokonania czynności prawnej
|
|
|
|
• LEX DOMICILII begynn å lære
|
|
prawo miejsca zamieszkania
|
|
|
|
• LEX LOCI CELEBRATIONIS MATRIMONII begynn å lære
|
|
prawo miejsca zawarcia małżeństwa
|
|
|
|
• VICTIMA begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• ITER DELICTI begynn å lære
|
|
droga przestępstwa (zamiar, przygotowanie, usiłowanie popełnienie, dokonanie popełnienia przestępstwa)
|
|
|
|
• NEMO PRUDENS PUNIT, QUIA PECCATUM EST, SED NE PECCETUR begynn å lære
|
|
Nikt roztropny nie karze, dlatego że popełniono przestępstwo, lecz po to by go nie popełnić
|
|
|
|
• DELICTA PARENTUM LIBERIS NON NOCENT begynn å lære
|
|
Przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom
|
|
|
|
• TESTIS EX AUDITU begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• CAUSA PRINCIPALIS begynn å lære
|
|
|
|
|
|
• PROPTER FALSA / PROPTER NOVA begynn å lære
|
|
z powodu fałszywego dowodu / z powodu nowego dowodu
|
|
|
|
• QUID LEGES SINE MORIBUS, VANAE PROFICIUNT? begynn å lære
|
|
Czymże są prawa bez obyczajów, nic nie przynoszą; są puste
|
|
|
|
• MULTIPLICATA TRANSGRESSIONE CRESCAT POENAE INFLICTIO begynn å lære
|
|
Przy powtórnym złamaniu prawa niech wzrasta wymiar kary
|
|
|
|
• POENA MAIOR ABSORBET MINOREM begynn å lære
|
|
Kara cięższa pochłania lżejszą
|
|
|
