→ Łacina Paremie (długie Bez Opisu) → Start læring

spørsmålet		svaret
Male nostro iure uti non debemus begynn å lære		nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit begynn å lære		prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda begynn å lære		umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars begynn å lære		niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl. begynn å lære		Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda begynn å lære		nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris begynn å lære		łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet begynn å lære		nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet begynn å lære		nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas begynn å lære		prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius begynn å lære		prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex begynn å lære		ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque begynn å lære		przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est begynn å lære		jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas begynn å lære		wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi begynn å lære		Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem begynn å lære		prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant begynn å lære		Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus begynn å lære		Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura begynn å lære		szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi begynn å lære		sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere begynn å lære		Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est begynn å lære		Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale begynn å lære		prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium begynn å lære		prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile begynn å lære		prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune begynn å lære		prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis begynn å lære		właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli begynn å lære		właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum begynn å lære		prawo publiczne
22. Ius privatum begynn å lære		prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem begynn å lære		Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest begynn å lære		Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat begynn å lære		umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens begynn å lære		uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum begynn å lære		uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet begynn å lære		nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est begynn å lære		Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri begynn å lære		Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam begynn å lære		prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem begynn å lære		prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale begynn å lære		uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale begynn å lære		uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis begynn å lære		uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi begynn å lære		prawo odwołania się
38. Ius provocationis begynn å lære		możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi begynn å lære		uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi begynn å lære		uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii begynn å lære		uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi begynn å lære		uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi begynn å lære		uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi begynn å lære		uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum begynn å lære		uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus begynn å lære		właściciel
47. Ius utendi et fruendi begynn å lære		prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori begynn å lære		ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali begynn å lære		ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali begynn å lære		ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori begynn å lære		ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit begynn å lære		ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex begynn å lære		Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex begynn å lære		ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges begynn å lære		wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege begynn å lære		nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege begynn å lære		nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena begynn å lære		nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur begynn å lære		ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem begynn å lære		Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet begynn å lære		W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres begynn å lære		Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere begynn å lære		tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta begynn å lære		ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta begynn å lære		ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta begynn å lære		ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta begynn å lære		ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit begynn å lære		Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae begynn å lære		prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii begynn å lære		prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori begynn å lære		prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus begynn å lære		prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis begynn å lære		prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus begynn å lære		prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae begynn å lære		prawo ojczyste
76. Lex rei sitae begynn å lære		prawo położenia rzeczy
77. Hereditas begynn å lære		spadek
78. Bonum / bona begynn å lære		dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales begynn å lære		obiekt materialny
80. Res incorporales begynn å lære		obiekt niematerialny
81. Possessio begynn å lære		posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium begynn å lære		własność
83. Iura in re aliena begynn å lære		prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes begynn å lære		zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit begynn å lære		Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur begynn å lære		dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur begynn å lære		tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum begynn å lære		małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum begynn å lære		małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium begynn å lære		małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet begynn å lære		prawo, które dotyczy osób
91. Coniux begynn å lære		małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux begynn å lære		mąż
93. Marita / uxor begynn å lære		żona
94. Parentes / genitores begynn å lære		rodzice
95. Ascendentes begynn å lære		wstępni, ascendenci
96. Descendentes begynn å lære		zstępni, descendenci
97. Cognatus begynn å lære		pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis begynn å lære		powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona begynn å lære		osoba ludzka
100. Mater begynn å lære		matka
101. Mater semper certa est begynn å lære		matka jest zawsze pewna
102. Pater begynn å lære		ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat begynn å lære		ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...) begynn å lære		ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria begynn å lære		zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor begynn å lære		wierzyciel
107. Debitor begynn å lære		dłużnik
108. Obligatio ex contractu begynn å lære		zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto begynn å lære		zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu begynn å lære		zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto begynn å lære		zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege begynn å lære		zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis begynn å lære		zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum begynn å lære		solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata begynn å lære		zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa begynn å lære		przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi begynn å lære		celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi begynn å lære		składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi begynn å lære		składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis begynn å lære		słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi begynn å lære		słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis begynn å lære		sprawa kryminalna
124. Causa civilis begynn å lære		sprawa cywilna
125. Culpa begynn å lære		wina
126. Culpa in custodiendo begynn å lære		wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo begynn å lære		wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia begynn å lære		sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus begynn å lære		zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata begynn å lære		grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis begynn å lære		lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto begynn å lære		niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto begynn å lære		porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo begynn å lære		niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus begynn å lære		popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus begynn å lære		popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens begynn å lære		zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus begynn å lære		zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus begynn å lære		zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis begynn å lære		zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria begynn å lære		Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus begynn å lære		przypadek
143. Casus fortuitus begynn å lære		przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus begynn å lære		przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur begynn å lære		za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus begynn å lære		zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis begynn å lære		siła wyższa
148. Periculum begynn å lære		ryzyko
149. Periculum locatoris begynn å lære		ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris begynn å lære		ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora begynn å lære		ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans begynn å lære		utracone korzyści
153. Damnum emergens begynn å lære		rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum begynn å lære		szkoda
155. Damnum compensare begynn å lære		naprawianie szkody
156. Solutio begynn å lære		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum begynn å lære		sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res begynn å lære		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus begynn å lære		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum begynn å lære		prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa begynn å lære		zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio begynn å lære		świadczenie
163. Facultas alternativa begynn å lære		upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora begynn å lære		zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi begynn å lære		zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio begynn å lære		wezwanie
167. Mora ex rei fit begynn å lære		zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur begynn å lære		Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis begynn å lære		dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur begynn å lære		to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere begynn å lære		To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur begynn å lære		potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis begynn å lære		Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis begynn å lære		umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis begynn å lære		umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus begynn å lære		brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus begynn å lære		umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus begynn å lære		przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus begynn å lære		nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda begynn å lære		umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur] begynn å lære		dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est begynn å lære		Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus begynn å lære		Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris begynn å lære		umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei begynn å lære		umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides begynn å lære		dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides begynn å lære		zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet begynn å lære		nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti begynn å lære		powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur begynn å lære		Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est begynn å lære		Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt begynn å lære		W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem begynn å lære		wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis begynn å lære		w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria begynn å lære		uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio begynn å lære		skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit begynn å lære		to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet begynn å lære		Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas begynn å lære		własność
202. Animus begynn å lære		zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus begynn å lære		materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor begynn å lære		posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor begynn å lære		posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis begynn å lære		w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet begynn å lære		późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet begynn å lære		późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit begynn å lære		służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes begynn å lære		służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est begynn å lære		służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit begynn å lære		nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento begynn å lære		powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato begynn å lære		dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas begynn å lære		dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit begynn å lære		spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest begynn å lære		Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum begynn å lære		testament
219. Testamentum allographum begynn å lære		testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum begynn å lære		testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum begynn å lære		testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum begynn å lære		testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum begynn å lære		zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet begynn å lære		fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium begynn å lære		uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum begynn å lære		władza, rządy
227. Iudicium begynn å lære		sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio begynn å lære		administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor begynn å lære		powód/oskarżyciel
230. Reus begynn å lære		pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei begynn å lære		powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est begynn å lære		miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem begynn å lære		proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore begynn å lære		nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens begynn å lære		skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua begynn å lære		każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona begynn å lære		roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent begynn å lære		przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit begynn å lære		roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata begynn å lære		rzecz osądzona
241. Ne bis in idem begynn å lære		nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur begynn å lære		prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur begynn å lære		powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare begynn å lære		nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio begynn å lære		Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi begynn å lære		ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat begynn å lære		ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor begynn å lære		podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est begynn å lære		pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur begynn å lære		Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars begynn å lære		należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia begynn å lære		sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium begynn å lære		gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare begynn å lære		zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat begynn å lære		sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus begynn å lære		sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium begynn å lære		wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa begynn å lære		Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore begynn å lære		Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat begynn å lære		Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo begynn å lære		w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur begynn å lære		w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita begynn å lære		sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet begynn å lære		Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius begynn å lære		pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius begynn å lære		gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem begynn å lære		władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem begynn å lære		prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis begynn å lære		silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor begynn å lære		pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex begynn å lære		prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda begynn å lære		nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione begynn å lære		nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo begynn å lære		skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio begynn å lære		w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit begynn å lære		skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum begynn å lære		prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori begynn å lære		wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus begynn å lære		(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius begynn å lære		(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo begynn å lære		argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum begynn å lære		argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura begynn å lære		argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi begynn å lære		argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali begynn å lære		argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia begynn å lære		argument ze spójności
288. Argument a completudine begynn å lære		argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis begynn å lære		cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris begynn å lære		cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis begynn å lære		sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet begynn å lære		nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali begynn å lære		rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem begynn å lære		sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum begynn å lære		Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine begynn å lære		termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur begynn å lære		podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum begynn å lære		kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis begynn å lære		w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus begynn å lære		nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur begynn å lære		dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit begynn å lære		Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur] begynn å lære		każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres begynn å lære		kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest begynn å lære		opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet begynn å lære		siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio begynn å lære		akcesja
309. Actus begynn å lære		akta
310. Adoptio begynn å lære		adopcja, przysposobienie
311. Apellatio begynn å lære		apelacja
312. Cautio begynn å lære		kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio begynn å lære		cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula begynn å lære		klauzula
315. Compensatio begynn å lære		kompensacja, potrącenie
316. Contractus begynn å lære		kontrakt
317. Donatio begynn å lære		darowizna
318. Exceptio begynn å lære		wyjątek
319. Depositum begynn å lære		depozyt, przechowanie
320. Delictum begynn å lære		delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio begynn å lære		windykacja
322. Inventarium begynn å lære		inwentarz
323. Legalis begynn å lære		legalny, prawny
324. Legtum begynn å lære		legat, zapis
325. Mandatum begynn å lære		mandat, zlecenie
326. Novatio begynn å lære		nowacja, odnowienie
327. Occupatio begynn å lære		zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum begynn å lære		pakt, umowa
329. Poena begynn å lære		kara
330. Precarium begynn å lære		prekarium
331. Prohibitio begynn å lære		zakaz
332. Promulgatio begynn å lære		promulgacja
333. Provincia begynn å lære		prowincja
334. Privatus begynn å lære		prywatny
335. Publicus begynn å lære		publiczny
336. Restitutio begynn å lære		restytucja
337. Sanctio begynn å lære		sankcja
338. Successio begynn å lære		sukcesja
339. Ius publicum begynn å lære		prawo publiczne
340. Nasciturus begynn å lære		mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando begynn å lære		o wezwaniu do sądu

Łacina paremie (długie bez opisu)

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer