→ Łacina Prawnicza 2 → Start læring

spørsmålet		svaret
Łacińska terminologia prawnicza begynn å lære		Latin legal Vocabularium
Non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire begynn å lære		znać łacinę nie jest tak chwalebnym, jak haniebnym jest jej nie znać - Cyceron
Repetitio est mater studiorum begynn å lære		powtarzanie jest matką wiedzy, trening czyni mistrza
Sapere aude; Sapere auso begynn å lære		odważ się być mądrym, odważył się być mądrym - Horacy
A priori begynn å lære		z założenia, z góry, uprzedzając fakty
Ab ovo begynn å lære		"od jajka, od samego początku, Zygmunt Gloger pisze, że ab ovo u Rzymian pochodzi z ich przysłowia (łac.) ab ovo ad mala („od jajka do jabłek”), czyli „od początku do końca, gdyż Rzymianie wieczerze swoje rozpoczynali od jaj, a kończyli na jabłkach”[1].
" begynn å lære		"
Captatio benevolentiae begynn å lære		zjednywanie sobie względów, życzliwości.
Casus belli begynn å lære		powód do wojny
Cedant arma togae! begynn å lære		niech oręż ustąpi przed togą, niech władza wojskowa ustąpi przed cywilną, niech nastanie pokój; cytat z mowy o swoim konsulacie Cycerona.
Cogito, ergo sum begynn å lære		nyślę, więc jestem - Rene Descartes
Communi consensu begynn å lære		za wspólną zgodą
Corpus delicti begynn å lære		przedmiot przestępstwa – dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Sapienti sat begynn å lære		mądremu wystarczy (pol. mądrej głowie dość dwie słowie)
Finis coronat opus begynn å lære		koniec wieńczy dzieło
Memento mori begynn å lære		pamiętaj o śmierci
O tempora! O mores! begynn å lære		Co za czasy! Co za obyczaje!) – zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje!
Per fas et nefas begynn å lære		prawem i bezprawiem, nieprzebierając w środkach, wszelkimi dozwolonymi i niedozwolonymi środkami
Pro publico bono begynn å lære		dla dobra publicznego – określenie oznaczające usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie, w interesie publicznym
Qui tacet, consentire videtur begynn å lære		kto milczy, ten zdaje się zezwalać; jedna z zasad prawa kanonicznego.
Quod erat demonstrandum begynn å lære		q.e.d. – skrót od łacińskiego zwrotu Quod erat demonstrandum (co było do udowodnienia). Najpowszechniej stosowanymi polskimi odpowiednikami są skróty c.n.d. („czego należało dowieść”), c.b.d.u. („co było do udowodnienia”), c.b.d.o. („co było do okazania”
Salus rei publicae suprema lex esto begynn å lære		dobro republiki najwyższym prawem
Votum separatum begynn å lære		zdanie odrębne – opinia inna niż głoszona przez większość, opinia nie mieszcząca się w proponowanych rozwiązaniach bądź zbiorach głosów.
Nauki historyczne begynn å lære		historiae scientiae,
ius begynn å lære		prawo (jako całość)
quo iure begynn å lære		jakim prawem!?
ipso iure begynn å lære		z mocy samego prawa
ubi societas ibi ius begynn å lære		gdzie społeczeństwo, tam prawo
fontes iuris begynn å lære		źródła prawa
fontes iuris oriundi begynn å lære		źródła powstania/pochodzenia prawa
fontes iuris cognoscendi begynn å lære		źródła poznania prawa
ex nihilo begynn å lære		z niczego
mos maiorum begynn å lære		obyczaj przodków
longa consuetudo begynn å lære		długi zwyczaj, ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwałą praktykę postępowania w określonej sytuacji - prawo zwyczajowe
summum ius – summa iniuria begynn å lære		szczyt prawa to szczyt bezprawia; zbyt szczegółowe (bezwzględne) przestrzeganie prawa staje się przyczyną największej krzywdy.
adiuvandi iuris civilis gratia begynn å lære		pretorskie wyjaśnianie przepisów prawa cywilnego
supplendi iuris civilis gratia begynn å lære		pretorskie uzupełnianie istniejących luk w prawie cywilnym
corrigendi iuris civilis gratia begynn å lære		pretorskie poprawianie przepisów prawa cywilnego
ius publicum – publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat begynn å lære		Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy pomyślności państwa
ius privatum – privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat begynn å lære		Prawem prywatnym jest toprawo, które dotyczy interesów poszczególnych osób.
ius est ars boni et aequi begynn å lære		prawo jest sztuką dobra i słuszności; prawo jest sztuką tego, co dobre isłuszne;
ius civile – ius canonicum – utriusque iuris begynn å lære		oboje praw (cywilne i kanoniczne); (doctor utriusque iuris – doktor obojga praw, tj. rzymskiego i kanonicznego)
ius cogens – ius dispositivum begynn å lære		bezwzglednie obowiązujące
ius dispositivum begynn å lære		przepisy wzglednie obowiązujące
ius particulare begynn å lære		prawo partykularne, oddzielne
ius universale begynn å lære		prawo powszechne, ogólne
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat begynn å lære		nieznajomość prawa szkodzi = nieznajomość prawa nie uwalnia, nie tłumaczy
ignorantia facti non nocet begynn å lære		nieznajomość faktu nie szkodzi
glossa marginalis begynn å lære		glosa na marginesie
glossa interlinealis begynn å lære		glosa między wierszami
Franciscus Accursius, wł. Francesco Accorso, Accorso di Bagnolo begynn å lære		(ur. 1182, zm. 1260) – włoski prawnik, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły glosatorów i średniowiecznych komentatorów Kodeksu Justyniana – Corpus Iuris Civilis.
glossa ordinaria (Accursiusa) begynn å lære		glosa zgodna z prawem,
ius ducale begynn å lære		prawo książęce - zespół uprawnień księcia w stosunku do ludnościlub dóbr
lex ducalis begynn å lære		ustawa książęca
forum begynn å lære		agora (gr.), rynek, jarmark, plac, miejsce, sąd
forum Romanum begynn å lære		rynek rzymski, inna nazwa to Forum Magnum – plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Centrum polityczne i towarzyskie Rzymuokresu republiki.
Ecclesia vivit lege Romana begynn å lære		Kosciół żyje (posluguje się) prawem rzymskim
neminem captivabimus nisi iure victum begynn å lære		Nikogo nie więzimy, o ile go prawem nie przekonamy (przywilejnietykalności osobistej nadany szlachcie przez Wladysława Jagiełłę)
loca forensia begynn å lære		miejsce gdzie sąrynki, miejsce sprawowania sądu (równoważne z kompetencją sądu)
forum liberum begynn å lære		sąd, który można wybrać, czyli prawa wolnego handlu, które raz w tygodniu, w soboty, umożliwiało kupcom na rynku kazimierskim sprzedawanie mięsa poza jatkami
census fori begynn å lære		wykaz sądów
privilegium fori begynn å lære		przywilej (immunitet) sądu, np sądów wojskowych, duchownych
praescriptio fori begynn å lære		zarzut niewłaściwości sądu; przypisany sąd; zarządzenie sali sądowej,-domniemanie prawne
actor sequitur forum rei begynn å lære		łac. powód idzie za miejscem sądu pozwanego) – zasada rzymskiego procesu cywilnego określająca właściwość miejscową (ratione loci).
formula processus begynn å lære		formuła procesu
causae spirituales begynn å lære		niezawisłość sądów kościelnych
causae saeculares begynn å lære		sprawy świeckie
Teoria prawa i część ogólna prawa cywilnego begynn å lære		Pars generalis ratio iuris civilis
lex perfecta begynn å lære		dosł. prawo doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją nieważności.
lex plus quam perfecta begynn å lære		dosł. prawo bardziej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności.
lex minus quam perfecta begynn å lære		dosł - prawo mniej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną).
lex imperfecta begynn å lære		dosł. prawo niedoskonałe - norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji.
praeter legem begynn å lære		obok ustawy – o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym wprawie; poza prawem
contra legem begynn å lære		wbrew ustawie
iuxta legem begynn å lære		zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
ratio legis begynn å lære		cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio begynn å lære		gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
per analogiam begynn å lære		przez podobieństwo, analogię
analogia legis begynn å lære		wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
analogia iuris begynn å lære		analogia z prawa) – analogia z ducha (istoty) prawa. wnioskowanie zcałego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogiaprawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawiecywilnym)
a contrario begynn å lære		z przeciwieństwa, (wychodząc) z przeciwnego (założenia), przeciwnie, przeciwnym sposobem
praesumptio facti begynn å lære		domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np.: domniemywa się, że podeszczu jezdnia jest śliska
praesumptio iuris begynn å lære		domniemanie prawne, np. domniemanie
praesumptio iuris tantum begynn å lære		domniemanie wzruszalne, domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne, – można je obalić dowodem przeciwnym – np.: domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie
praesumptio iuris ac de iure begynn å lære		domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. rękojmia wiary ksiąg wieczystych
lex generalis begynn å lære		ustawa ogólna
lex specialis begynn å lære		ustawa specjalna, przepis szczególny
lex retro non agit begynn å lære		ustawa (prawo) nie działa wstecz
desuetudo begynn å lære		dosł. odwyknienie, odzwyczajenie, - jedna z reguł derogacyjnych - wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie; zaprzestanie
lex posterior derogat legi priori begynn å lære		prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.
lex specialis derogat legi generali begynn å lære		prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych otej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali begynn å lære		przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego. Jedna z dyrektyw derogacyjnych stosowanych przy wykładni przepisów.
de lege lata begynn å lære		o ustawie obowiązującej,
de lege ferenda begynn å lære		o ustawie, która ma być uchwalona,
erga omnes begynn å lære		wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec podmiotów trzecich, np. prawa rzeczowe
inter partes begynn å lære		między stronami, np. zobowiązania z umów
da mihi factum, dabo tibi ius begynn å lære		daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci rację, a wymierzę sprawiedliwość).
iura novit curia begynn å lære		sąd (urząd) zna prawo, zasada prawna wskazująca na to, że sąd zna obowiązujące przepisy i stosuje je z urzędu, niezależnie od tego, czy strony postępowania się na nie powołują, czy nie.
sensu stricto begynn å lære		w ścisłym znaczeniu
sensu largo begynn å lære		w szerokim znaczeniu
clara non sunt interpretanda begynn å lære		jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
ex definitione begynn å lære		(co wynika) zdefinicji
qui suo iure utitur, neminem laedit begynn å lære		nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa; kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
prior tempore potior iure begynn å lære		pierwszy w czasie, lepszy w prawie; pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa
expressis verbis begynn å lære		wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie
superfluum begynn å lære		coś ponad; np. zbędne powtórzenia nie wnoszącego nowości do systemu prawa
numerus clausus begynn å lære		określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona np. ograniczone prawa rzeczowe
prima facie begynn å lære		na pierwszy rzut oka,
inter vivos begynn å lære		między żyjącymi, np. czynności prawne – umowy
mortis causa begynn å lære		na wypadekśmierci, np. czynności prawne – zapis, testament
genus perire non censetur begynn å lære		rzeczy oznaczone co do gatunku nie giną, gatunek nie ginie
causa solvendi begynn å lære		celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu. powód zwolnienia się
causa donandi begynn å lære		dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. powodem jest darowizna.
causa obligandi vel acquirendi begynn å lære		celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
ad incertas personas begynn å lære		do niepewnych osób; (oferty) adresowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców
per facta concludentia begynn å lære		przez zaistnienie pewnych faktów; w sposób dorozumiany
ad solemnitatem begynn å lære		(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
ad probationem begynn å lære		(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
ad eventum begynn å lære		(forma czynnościprawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
reservatio mentalis begynn å lære		zastrzeżenie dokonane w myśli, zmieniające treść słów wypowiedzianychgłośno; potajemne zastrzeżenie, restrykcja. Wola nie jest zgodna zoświadczeniem woli.
essentialia negotii begynn å lære		przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego
naturalia negotii begynn å lære		przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które powinny się znaleźć w jej treści, jednakże jeśli strony ich do tej treści nie włączą, czynność jest ważna,
accidentalia negotii begynn å lære		podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, które nie wpływająna istotę tej czynności jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych.Np. warunek, termin, polecenie, kara umowna. dodatkowe ważności czynności prawnej
negotium claudicans begynn å lære		„czynność prawna kulejąca”, czynność prawna dokonana przez osobę do tego nie niezdolną (np. małoletni) lub nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia). Staje się czynnością ważną od momentu zawarcia (ex tunc) jeżeli potwierdzi ją właściwa osoba
dies a quo begynn å lære		termin początkowy
dies ad quem begynn å lære		termin końcowy
computatio civilis begynn å lære		sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska...
computatio a momento ad momentum begynn å lære		sposób liczenia czasu – sposób bardzo dokładny (określona godzina) – od godziny zdarzenia
ex tunc begynn å lære		od samegopoczątku zawarcia, z mocą wsteczną
ex nunc begynn å lære		od teraz, odzaraz, od tej pory
ex contractu begynn å lære		(wynikły) z umowy(kontraktu)
ex delicto begynn å lære		(wynikły) z czynu niedozwolonego (deliktu)
verba legis begynn å lære		brzmienie ustawy
Prawo rzeczowe begynn å lære		proprium legis,
res omnium communes begynn å lære		rzeczy wspólne wszystkim ludziom
superficies solo cedit begynn å lære		to co jest ponad powierzchnią przypada gruntowi
iura in re aliena begynn å lære		prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe
actio in rem – erga omnes begynn å lære		powództwa o ochronę praw na rzeczy – wobec wszystkich (ale in personam –inter partes)
ius possidendi begynn å lære		prawo do posiadania rzeczy
ius utendi begynn å lære		uprawnia do użytkowania (używania) rzeczy
ius fruendi begynn å lære		uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy,
ius abutendi begynn å lære		uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
ius disponendi begynn å lære		prawo rozporządzania (dysponowania) rzeczą
ius alienandi begynn å lære		prawo wyzbycia sie rzeczy
ius infinitum begynn å lære		prawo nieograniczone, prawo niczym nieograniczone
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet begynn å lære		nikt nie może przenieść na drugiegowięcej praw niż sam posiada
solo consensu begynn å lære		samym porozumieniem, z samego porozumienia
accessio possessionis begynn å lære		doliczenie posiadania
accessio temporis begynn å lære		doliczenie czasu
in statu usucapiendi begynn å lære		w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia
lege non distinguente begynn å lære		ustawa nie czyni różnicowania
dominium directum begynn å lære		własność zwierzchnia (senior)
dominium utile begynn å lære		własność użytkowa(wasal)
condominium pro indiviso begynn å lære		współwłasność niepodzielna
rei vindicatio - cum omni causa begynn å lære		skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy) – z każdego powodu, zkażdej przyczyny
actio negatoria begynn å lære		skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania pr. własności
non facere/ pati begynn å lære		znosić nie czynić – ten kto ma grunt obciążony prawem innego
dare begynn å lære		danie
facere begynn å lære		czynienie
non facere begynn å lære		nieczynienie
omittere begynn å lære		zaprzeczenie
pati begynn å lære		znoszenie
confusio begynn å lære		pomieszanie (np. ruchomości z nieruchomościami)
ususfructus begynn å lære		użytkowanie, służebność osobista polegająca na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania zniej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji – bez zużycia
servitus in faciendi consistere nequit begynn å lære		służebność nie może polegać na pozytywnym działaniu (facere) ze strony właściciela nieruchomości służebnej
corpus begynn å lære		faktyczneposiadanie, fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (animus – wola posiadania)
animus rem sibi habendi, animus possidendi begynn å lære		wola posiadania dla siebie
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest begynn å lære		nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania
precario dans - accipiens begynn å lære		precario dans – oddający w precarium; precario accipiens – prekarzysta, otrzymujacy w precarium; precarium – umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie
beneficium possessionis begynn å lære		dobrodziejstwo posiadania
cautio damni infecti begynn å lære		kaucja (gwarancja) za szkodę, która będzie wyrządzona – stypulacja ocharakterze gwarancyjnym – odszkodowawczym
traditio corporalis begynn å lære		wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
possessio vitiosa – non vitiosa begynn å lære		posiadanie wadliwe – niewadliwe, np. siła
longa manu traditio begynn å lære		przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
animus possidendi pro alieno begynn å lære		wola posiadania dla drugiego
traditio corporalis begynn å lære		wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
longa manu traditio begynn å lære		przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
constitutum possessorium begynn å lære		sposób przeniesienia posiadania bez rzeczywistego przekazania, wręczeniarzeczy (traditio), wyłącznie na podstawie porozumienia stron, jeśli przenoszącywłasność zatrzymuje rzecz we władaniu,
traditio brevi manu begynn å lære		polega na tym, że następuje przeniesienie possessio z posiadacza na dzierżyciela mocą samej umowy zawartej między posiadaczem a dzierżycielem, dzierżyciel miał już corpus, teraz mocą samej umowy przechodzi na niego posiadanie
ius retentionis begynn å lære		prawo retencji, prawo zatrzymania
ius tollendi begynn å lære		upoważnienie lokatora, dzierżawcy, wierzyciela zastawnego do usunięcia i odebrania przy zwrocie przedmiotu wszelkich poczynionych inwestycyj.
conditio sine qua non begynn å lære		warunek bez którego nie, warunek konieczny, nieodzowny, konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik
niemini deneganda begynn å lære		nikomu nie mozna odmowic
Prawo spadkowe begynn å lære		iure successionis
ex lege begynn å lære		wg ustawy, z mocyprawa
successio in universitatem begynn å lære		sukcesja (nabycie praw) w całości, pod tytułem ogólnym, np. przyjęcie spadku w całości (zob. 4 rodzaje sukcesji w prawie rzymskim – spadkobranie, conventio immarrum, abrogatio, bonorum emptio!)
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet begynn å lære		nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur begynn å lære		nasciturus pro iam nato habetur
nasciturus pro iam nato habetur quotiens decommodis eius agitur begynn å lære		mający się narodzić(dziecko poczęte) jest uważany za już narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści (fikcja prawna).
in capita begynn å lære		według głów (naszczyciewierzchołku)
in stirpes begynn å lære		według szczepów (u podstawy), np. dzieci dziedziczące zamiast ojca później zmarłego
mortis causa begynn å lære		na wypadekśmierci
cum animo testandi begynn å lære		z wolą (zamiarem), myślą testowania
favor testamenti begynn å lære		z przychylnością, dobrodziejstwem (korzyścią) dla testamentu
ludicum intervallum begynn å lære		przebłysk świadomości, np. u chorych psychicznie
sensu stricto begynn å lære		in sensu stricto
legatum per vindicationem begynn å lære		legat windykacyjny. Zapis prawa cywilnego – ius civilepolegającyna bezpośrednim przekazaniu własności kwirytarnej rzeczy przez testatora idający legatariuszowi możność wystąpienia z rei vindicatio dlarealizacji zapisu
legatum per damnationem begynn å lære		legat damnacyjny. Zapis dający zapisobiorcy roszczenie przeciwdziedzicowi o przeniesienie własności zapisanej rzeczy lub przysporzeniezapisanej korzyści majątkowej,
legatum nominis begynn å lære		legatum nominis
legatum liberationis begynn å lære		legatum liberationis
transmissio hereditatis begynn å lære		transmissio hereditatis
per facta concludentia begynn å lære		facta per concludentia
cum viribus hereditatis begynn å lære		cum viribus hereditatis
pro viribus hereditatis begynn å lære		pro viribus hereditatis
successio anticipata begynn å lære		successio praevenire
hereditatis petitio begynn å lære		hereditatis petitio
Prawo rodzinne begynn å lære		familia legis
matrimonium non existens begynn å lære		małżeństwo nie istnieje
impedimentum dirimens begynn å lære		przeszkoda zrywająca
matrimoniale foedus begynn å lære		przymierze małżeńskie
consensus matrimonialis begynn å lære		zgoda małżeńska
numerus clausus begynn å lære		zamknięta liczba
matrimonia libera esse debent begynn å lære		małżeństwa powinny być wolne od nacisków
sponsalia begynn å lære		zaręczyny
matrimonii promissio begynn å lære		przyrzeczenie zawarcia małżeństwa
nemo turpitudinem suam allegans audiatur begynn å lære		nikt, kto powołuje się na własną niegodziwość nie będzie wysłuchany
matrimonium ratum et consummatum begynn å lære		malżeństwo zawarte i dopełnion (skonsumowane)
nulla humana potestas begynn å lære		żadna ludzka władza nie może rozwiązać zawartego małżeństwa
separatio quoad torum et mensam begynn å lære		oddzielenie co do łoża i stołu
separatio perpetua begynn å lære		separacja trwała
separatio temporanea begynn å lære		separacja czasowa
matrimonium non consummatum begynn å lære		małżeństwo nie dopełnione (nie skonsumowane)
mater semper certa est begynn å lære		matka zawsze jest pewna
pater est quem nuptiae demonstrant begynn å lære		ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
impotentia generandi begynn å lære		bezpłodność - niemożność stania się rodzicem dziecka
impotentia coeundi begynn å lære		niemożność współżycia - niezdolność do odbycia stosunku seksualnego
liberi vulgo concepti begynn å lære		dzieci poczęte poza małżeństwem
filii legitimi begynn å lære		dzieci z prawego łoża
filii illegitimi begynn å lære		dzieci z nieprawego łoża
filii illegimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum begynn å lære		dzieci z nieprawego łoża są legitymowane po zawarciu małżeństwa
exceptio plurium concubentium begynn å lære		zarzut wielu współżyjących
matrimonium putativum begynn å lære		małżeństwo mniemane
adoptio plena begynn å lære		przysposobienie ze wszystkimi skutkami
adoptio minus plena begynn å lære		"adopcja niepełna (dziecko zostaje pod władzą ojca w dotychczasowej rodzinie, ale otrzymuje prawo do dziedziczenia beztestamentowego)
rozpocznij naukę" begynn å lære		committitur cognita "
adoptio plenissima begynn å lære		adopcja najpełniejsza (dziecko traktowane jako członek rodziny)
adoptio naturam imitatur begynn å lære		adopcja powinna odtwarzać naturę (tzn, powinna być zachowana różnica wieku)
in vivo begynn å lære		zapłodnienie naturalne, z przyjemnością =)
in vitro begynn å lære		zapłodnienie sztuczne
Zobowiązania i prawo handlowe begynn å lære		Immunitatem et commercial legis
vinculum iuris begynn å lære		węzeł prawny
obligare begynn å lære		zobowiązywać
inter partes begynn å lære		między stronami
obligatio naturalis begynn å lære		zobowiązanie, które nie może być zaskarżone
dare, facere, non facere, pati begynn å lære		danie, czynienie, nieczynienie, znoszenie
impossibilium nulla obligatio est begynn å lære		nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych
genus perire non censetur begynn å lære		uważa się, że gatunek nie ginie
species perit ei cui debetur begynn å lære		rzecz oznaczona indywidualnie przepada temu, komu się należy
damnum emergens begynn å lære		rzeczywisty uszczerbek majątkowy, szkoda rzeczywista
lucrum cessans begynn å lære		korzyści, jakich spodziewał się podmiot prawa, ale których nie osiągnął z uwagi na to, że ktoś nie wykonał swego zobowiązania i przez to wyrządził mu szkodę uniemożliwiającą osiągnięcie tych korzyści
pretium commune begynn å lære		" wartość dla
wszystkich; cena płacona za przedmiot według cen powszechnych, przyjmowanych na rynku" begynn å lære		omnes; pretium pretium item communiter receptam forum "
pretium singulare begynn å lære		cena w odniesieniu do całego majątku poszkodowanego uwzględniająca związki funkcjonalne z innymi przedmiotami
pretium affectionis begynn å lære		według wartości uczuciowej, szczególnego upodobania (pretium affectionis) np. zniszczenie pamiątkowego zdjęcia. Nie da się obiektywnie określić wartości szczegolnego upodobania
compensatio lucri cum damno begynn å lære		potrącenie zysku ze stratą
obligatio alternativa begynn å lære		Zobowiązanie przemienne – zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń.
facultas alternativa begynn å lære		Upoważnienie przemienne – w prawie zobowiązań możliwość zwolnienia się dłużnika od swojego zobowiązania przez spełnienie innego świadczenia. Upoważnienie przemienne powstaje z umowy lub w przypadkach przewidzianych w ustawie.
datio in solutum begynn å lære		świadczenie w miejsce wykonania) – instytucja prawa zobowiązań, czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.
negotium mixtum cum donatione begynn å lære		Są to umowy zawierające element częściowej odpłatności. W tych wypadkach umowa darowizny zostaje połączona z inną umową odpłatną lub nieodpłatną.
pactum in favorem tertii begynn å lære		umowa na rzecz osoby trzeciej
lex commissoria begynn å lære		zastrzeżenie, dodane do umowy, na mocy którego dłużnik traci swoje prawa z umowy, w razie niedotrzymania zobowiązania.
pactum de contrahendo begynn å lære		Umowa przedwstępna – umowa, w której jedna lub obie strony zobowiązują się, że zawrą inną umowę, tzw. przyrzeczoną.
culpa in contrahendo begynn å lære		wina w kontraktowaniu
pacta sunt servanda begynn å lære		umów należy dotrzymywać – zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi się z niej wywiązać.
rebus sic stantibus begynn å lære		skoro sprawy przybrały taki obrót) – instytucja prawa cywilnego oraz doktryna w prawie traktatów.
exceptio non adimpleti contractus begynn å lære		"zarzut niewykonania umowy") - sposób obrony dłużnika w sporze sądowym wynikłym na tle zawartej umowy wzajemnej, polegający na zarzuceniu wierzycielowi, że ten nie wykonał swojej części umowy
dolus begynn å lære		w prawie rzymskim najwyższy stopień winy, polegał na świadomym zachowaniu się (tzn. działaniu lub zaniechaniu) zmierzającym do wyrządzenia drugiemu szkody. w prawie karnym: wina umyślna
culpa begynn å lære		negligentia, niedbalstwo pojęcie z zakresu teorii prawa oznaczające nieumyślne spowodowanie szkody lub czynu zabronionego
culpa in eligendo begynn å lære		Wina w wyborze, np. wyborze wykonawcy
casus begynn å lære		zdarzenie, wypadek, przykry zbieg okoliczności;
vis maior begynn å lære		"Siła wyższa", powoduje zwolnienie kogoś z odpowiedzialności
vis cui humana infirmitas resistere non potest begynn å lære		Siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć
compensatio begynn å lære		potrącenie
novatio begynn å lære		nowacja - zastąpienie jednego stosunku obligacyjnego innym, nowym
confusio begynn å lære		zlanie w jedno, np. dłużnik stał się spadkobiercą wierzyciela
cessio begynn å lære		ustępowanie, odchodzenie
pactum de non cedendo vel non alienando begynn å lære		Pactum de non cedendo (zakaz cesji) – zastrzeżenie umowne wyłączające lub ograniczające możliwość przeniesienia uprawnienia (wierzytelności) z umowy w drodze przelewu
emptio rei speratae begynn å lære		kupno rzeczy spodziewanej
emptio spei begynn å lære		nadzieja powstania
res extra commercium begynn å lære		rzecz wyłączona z obrotu handlowego
cuius commodum eius periculum begynn å lære		Czyje korzyści, tego ryzyko
pactum reservati dominii begynn å lære		zastrzeżenie własności
pactum displicentiae begynn å lære		sprzedaż na próbę, kupujący do określonego czasu mógł za zwrotem ceny wycofać się z kontraktu uznając, że towar mu nie odpowiada,
emptio ad gustum begynn å lære		kupno z zastrzeżeniem, że kupujący w określonym czasie będzie mógł zwrócić rzecz jeśli mu się ona nie spodoba
pactum de retroemendo begynn å lære		umowa o odkupienie rzeczy
condictio indebiti begynn å lære		skarga o zwrot nienależnego świadczenia płaconego w przeświadczenia spłacania długu, którego wrzeczywistości nie było pod warunkiem, że płacono z zamiarem umorzenia długu
indebitum begynn å lære		świadczenie nienależne
affectio (animus) societatis begynn å lære		wola pozostawania w spółce
tempus deliberandi begynn å lære		czas do namysłu, rozważenia
Proces cywilny begynn å lære		Status et processus
iurisdictio voluntaria begynn å lære		postępowanie nieprocesowe
lex fori processualis begynn å lære		obowiązujące prawo zależy od tego, na jakim terenie leży sąd
iudicium - actus trium personarum begynn å lære		sąd to działanie trzech osób (actor - powód, iudex - sędzia, reus - pozwany)
audiatur et altera pars begynn å lære		niech będzie wysłuchana i druga strona
domini litis begynn å lære		panowie sporu \ strony procesu \ powód i pozwany
nemo iudex sine actore begynn å lære		żaden sędzia bez powoda (nie ma sędziego bez powada)
vigilantibus iura sunt scripta begynn å lære		prawa są pisane dla osób czuwających
ne eat iudex ultra petita partium begynn å lære		niech sędzia nie wychodzi ponad żądanie stron
ante litem natam begynn å lære		ZANIM ZRODZIŁ SIĘ SPÓR / PRZED WSZCZĘCIEM PROCESU
post litem natam begynn å lære		PO ZRODZENIU SIĘ SPORU \ PO WSZCZĘCIU PROCESU
perpetuatio fori begynn å lære		uwiecznienie sądu (sąd właściwy do rozpoznania danej sprawy w chwili wszczęcia postępowania, pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania)
actor sequitur forum rei begynn å lære		powód udaje się do sądu pozwanego; zasada określająca właściwość miejscową sądu
qui rem in iudicium ducit begynn å lære		ten, kto wniósł sprawę do sądu
contra quem res in iudicium deducitur begynn å lære		przeciwko komu sprawa została wniesiona do sądu
legitimatio ad causam begynn å lære		legitymowanie dla jednej sprawy
legitimatio ad processus begynn å lære		legitymowanie dla całego procesu
successio mortis causa begynn å lære		następstwo procesowe z powodu śmierci
successio inter vivos begynn å lære		następstwo na skutek umowy między jedną ze stron a osobą trzecią
res iudicata - inter partes begynn å lære		rzecz już osądzona
res inter alios gesta begynn å lære		sprawa między osobami trzecimi
prorogatio fori begynn å lære		WYBIERANIE SĄDU, KTÓRY JEST NIEWŁAŚCIWY, ALE STRONY UWAŻAJĄ GO ZA WŁAŚCIWY
prorogatio iurisdictionis begynn å lære		PRZEDŁUŻENIE JURYSDYCKJI
negatio per positionem alterius begynn å lære		zanegowanie przez przedstawienie innego stanowiska
exceptiones peremptoriae begynn å lære		zarzut peremptoryjny - ma na celu zniweczenie roszczeń powoda, np. zarzut przedawnienia
exceptiones dilatoriae begynn å lære		zarzuty dylatoryjny - powoduje chwilowe odroczenie sprawy, np. zarzut niewłaściwości sądu
exceptiones declinatoriae begynn å lære		zarzut deklinatoryjny - zwalniał od wdania się w spór, np. zawarcie ugody
replicatio begynn å lære		odpowiedź
duplicatio begynn å lære		odpowiedź na odpowiedź
onus proferendi begynn å lære		obowiązek przedstawienia środków dowodowych (np. gdy ktoś przechowuje testament)
onus probandi begynn å lære		obowiązek udowodnienia winy ciążący na oskarżycielu
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat begynn å lære		na tym spoczywa cięzar dowodu, kto twierdzi (na powodzie, oskarżycielu) a nie na tym, kto neguje
ne bis in idem begynn å lære		"nie wchodzi sie dwa razy do tej samej rzeki"
sententia facit ius inter partes begynn å lære		wyrok tworzy prawo między stronami
reformatio in peius begynn å lære		zakaz zmiany wyroku na gorszy (przy apelacji)
de minimis non curat praetor begynn å lære		rzeczamj drobnymi niezajmuje się pretor (urząd, sąd)
error in iudicando begynn å lære		błąd w podstawie prawnej wydania wyroku (w prawie materialnym)
error in procedendo begynn å lære		błąd proceduralny (naruszenie prawa formalnego, nie zachowanie odpowiedzniej procedury)
iudex inhabilis begynn å lære		sędzia wyłączony ze sprawy Z MOCY USTAWY (np. ze względu na pokrewieństwo)
iudex suspectus begynn å lære		sędzia wyłączony ze sprawy NA WNIOSEK STRON (np. może być podejrzany/niezdolny)
absolutio ab instantia begynn å lære		uwolnienie od sądu[1]) – jedna z czterech podstawowych kategorii wyroków wydawanych przez sądy w ramach inkwizycyjnego procesu karnego w epoce stosowania Constitutionis Criminalis Carolinae.
professio iuris begynn å lære		oświadczenie prawa - w prawie osobowym
ad litis ordinationem begynn å lære		CO DOTYCZY PRZEBIEGU PROCESU
ad litem decidendam begynn å lære		CO DOTYCZY ROZSTRZYGNIĘCIA SPORU
Prawo międzynarodowe prywatne begynn å lære		Secretum gentium
lex fori – lex loci processus begynn å lære		Lex fori - Lex loci processus
locus regit formam actus begynn å lære		locus regit formam actus,
comitas gentium begynn å lære		Comitas gentium
mobilia personam sequuntur begynn å lære		mobilia personam sequuntur
lex patriae begynn å lære		Lex patriae
lex domicilii begynn å lære		Lex domicilii
animus manendi begynn å lære		animo manendi
pactum de lege utenda begynn å lære		Pactum de lege Utende
ultimum refugium begynn å lære		ultimum refugium
pacta sunt servanda begynn å lære		pacta servanda sunt
pacta tertiis non nocent non prosunt begynn å lære		tertiis pacta non nocere non prosunte
res inter alios acta begynn å lære		Res inter alios acta
in favorem tertii begynn å lære		in favorem tertii
pro foro interno begynn å lære		Pro foro interno
pro foro externo begynn å lære		pro foro externo
dismembratio begynn å lære		dismembratio
ius postliminii begynn å lære		ius enim postliminii
tabula rasa begynn å lære		tabula rasa
delictum iuris gentium begynn å lære		delictum iuris gentium
ius sanguinis begynn å lære		iure sanguinis
ius soli begynn å lære		ius soli
persona non grata begynn å lære		persona non grata
Prawo i postępowanie karne begynn å lære		Et legem criminalem
delicta iuris gentium begynn å lære		iuris gentium delicta
victima begynn å lære		victima
nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori begynn å lære		Poena anteriori nullum crimen nulla poena sine lege
/sine lege scripta begynn å lære		/ Sine lege scripta
/sine lege certa begynn å lære		/ Sine lege certa
/sine lege praevia begynn å lære		/ Sine praevia lege
lex retro non agit begynn å lære		lex retro non agit
res iudicata begynn å lære		res ipsa loquitur
vis absoluta begynn å lære		vis absoluta
vis compulsiva begynn å lære		vis compulsiva
dolus directus begynn å lære		directus dolus
dolus directus repentinus begynn å lære		dolus directus Repentinus
dolus directus praemeditatus begynn å lære		dolus directus praemeditatus
dolus eventualis begynn å lære		dolus eventualis
culpa dolo exorta begynn å lære		culpa dolo exoro
iter delicti begynn å lære		iter delicti
delictum putativum begynn å lære		delictum putativum
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur begynn å lære		nemo prudens punit quia peccatum est, sed ne peccetur
in dubio pro reo begynn å lære		in dubio pro reo
dolus non praesumitur begynn å lære		dolus non praesumitur
reformatio in peius iudici appellato non licet begynn å lære		Reformatio in pejus iudici appellato non licet
delicta parentum liberis non nocent begynn å lære		delicta parentum liberis non nocent
reus in exceptione actor est begynn å lære		reus in exceptione actor est
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat begynn å lære		Ei incumbit probatio qui dicit, qui non neg
quod non est in actis non est in mundo begynn å lære		quod non est in actis, non est in mundo
verba volant, scripta manent begynn å lære		Verba volant, scripta manent
testis ex auditu begynn å lære		Audit ex testis
nemo iudex in propria (sua) causa begynn å lære		Nemo judex in propria (sua) causa
forum delicti commissi begynn å lære		Forum commissi delicti
forum praeventionis begynn å lære		Forum praeventionis
perpetuatio fori begynn å lære		perpetuatio fori
forum connexitatis causarum begynn å lære		forum causarum connexitatis
causa principalis begynn å lære		causa principalis
causa accessoria begynn å lære		causa Accessori
res iudicata pro veritate habetur begynn å lære		res judicata pro veritate habetur
ne bis in idem crimen iudicetur begynn å lære		ne bis in idem crimen iudicetur
confessio est regina probationum begynn å lære		Confessio est Regina probationum
propter falsa begynn å lære		propter falsa
propter nova begynn å lære		propter Novae
Paremie begynn å lære		Paremie
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet begynn å lære		w prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość.
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio begynn å lære		przy takim samym sensie ustawy, takie same postanowienia ustawy
Optima est legum interpres consuetudo begynn å lære		zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
Leges ab omnibus intellegi debent begynn å lære		ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich
Leges bonae ex malis moribus procreantur begynn å lære		Złe obyczaje dają początek dobrym prawom. Makrobiusz
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus begynn å lære		dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury.
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem begynn å lære		znać ustawy, to nie znaczy trzymać się ich słów, lecz rozumieć ich sens i znaczenie
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur begynn å lære		praw nie ustanawia się dla poszczególnych osób, lecz dla ogółu
Satius enim esse impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari begynn å lære		lepiej pozostawić bezkarnym występek zloczyńcy, niż skazać niewinnego.
Cessante ratione legis, cessat ipsa lex begynn å lære		gdy znika przyczyna prawa, samo prawo przestaje istnieć.
Vanae voces populi non sunt audiendae begynn å lære		Nie należy słuchać próżnych głosów tłumu.
Non omne quod licet honestum est begynn å lære		czyli nie wszystko, co jest dozwolone, jest uczciwe
Sententia facit ius inter partes begynn å lære		wyrok tworzy prawo między stronami
Libertas inaestimabilis res est begynn å lære		wolność jest rzeczą bezcenną.
Vim vi repellere licet begynn å lære		Siłę wolno odeprzeć siłą.
Male nostro iure uti non debemus begynn å lære		Nie piwinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Nullus idoneus testis in re sua intellegitur begynn å lære		Nikt nie może być wiarygodnym świadkiem we własnej sprawie
Poena constituitur in emendationem hominum begynn å lære		kara ustanowiona jest w celu poprawienia ludzi
Res nullius cedit primo occupanti begynn å lære		Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczy.
Vigilantibus, non dormientibus, iura subveniunt begynn å lære		– Prawo przychodzi z pomocą starannym, a nie bezczynnym.
Volenti non fit iniuria begynn å lære		Zrobiłeś z własnej woli, to nie dzieje ci się krzywda
Ignorantia legis neminem excusat begynn å lære		nieznajomość prawa nie jest dla nikogo usprawiedliwieniem
Culpa lata dolo aequiparatur begynn å lære		Ciężkie niedbalstwo równe jest winie umyślnej
Ex iniuria ius non oritur begynn å lære		z bezprawia nie rodzi się prawo
Nemo ex suo delicto meliorem suam condictionem facere potest begynn å lære		Nikt nie może poprzez własny występek (delikt) uczynić lepszym swego położenia
Hominum causa omne ius constitutum est begynn å lære		wszelkie prawo winno być stanowione dla ludzi
Corruptissima re publica plurimae leges begynn å lære		przy największym państwa nierządzie najliczniejsze (są) prawa

Łacina prawnicza 2

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer