→ LITOSFERA 2 → Start læring / Last ned MP3 Flashcards

spørsmålet		svaret
WIETRZENIE FIZYCZNE begynn å lære		podstawowymi czynnikami są dobowe wahania temperatury i wody. następują zmiany właściwosci fizycznych skał bez zmiany ich skladu chemicznego
WIETRZENIE MROZOWE begynn å lære		woda zamarzająca w szczelinach skalnych zwieksza swoja objętość, powodując poszerzanie szczelin lub odrywanie kawałków skał [GOŁOBORZA w Górach Świętokrzyskich/ GOŁOBORZA na Śnieżce w Sudetach]
WIETRZENIE INSOLACYJNE begynn å lære		wzrost temperatury powoduje zwiększenie objętości kryształów minerałów, dlatego pod wpływem intensywnego nagrzewania rozpadają się skaly zbudowane z różnych minerałów mających różny wskaźnik rozszerzalności cieplnej
PĘCZNIENIE MATERIAŁÓW ILASTYCH begynn å lære		pod wpływem wody materiały ilaste pęcznieją, a odległościmiedzy nimi się zwiększają; przy wysychaniu odległości między minerałami ilastymi się zmniejszają
KRYSTALIZACJA MINERAŁÓW W SZCZELINACH SKALNYCH begynn å lære		jeżeli w wąskiej szczelinie skalnej brak jest miejsca do wytworzenia charakterystycznego dla minerału układu krystalicznego, siły elektrostatyczne wiązące atomy powodują rozpychanie szczelin i rozkruszani skał
WIETRZENIE CHEMICZNE begynn å lære		podstawowymi czynnikami są woda, dwutlenek węgla, azot, tlen. następują zmiany własciwiości fizycznych i chemicznych skał
UTLENIANIE begynn å lære		OKSYDACJA -pierwiastek chemiczny łączy się z tlenem, w wyniku czego związki beztlenowe przechodzą w tlenowe lub związki słabiej utlenione w silnie utlenione, co jest związane ze zmianą koloru [czarny hematyt w czerwony hematyt]
ROZPUSZCZANIE begynn å lære		SOLUCJA - polega na przechodzeniu minerału doroztworu wodnego. intensywność rozpuszczania zależy od wskaźnika rozpuszczalności, temperatury rozpuszczalnika i powierzchni styku minerału z wodą
HYDROLIZA begynn å lære		zachodzi pod wpływewody i powoduje rozpad minerałów na część zasadową i kwaśną, dotyczy głównie krzemianów i skaleni
UWODNIENIE begynn å lære		HYDRATACJA - proces łączenia niektórych minerałów z wodą, po którym następuje przejście minerału bezwodnego w uwodniony
UWĘGLANOWIENIE begynn å lære		KARBONATYZACJA - węglany wapnia w połączeniu z wodą zawierającą dwutlenek węgla przechodzą w łatwo rozpuszczalne kwaśne węglany wypłukiwane przez wodę
WIETRZENIE FIZYCZNE - klimaty begynn å lære		duża intensywność w klimacie subpolarnym i umiarkowanym; szczególnie kiedy temperatury wahają się w okolicach 0 (zima)/ zwrotnikowy i podzwrotnikowy suchy, szczególnie na pustyniach ogromny skok temperatury między dniem a nocą powoduje szybki rozpad skał
WIETRZENIE CHEMICZNE - klimaty begynn å lære		duża intensywność w strefie umiarkowanej -szczególnie w lecie i na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych/ strefa okołorównikowa przez cały rok/ klimat morski i monsunowy w porze deszczowej
WIETRZENIE BIOLOGICZNE - klimaty begynn å lære		duża intensywność w strefie klimatów umiarkowanych i okołorównikowych oraz typy klimatów morskich i monsunowych
ODPADANIE begynn å lære		proces, podczas którego obluźniony przez wietrzenie materiał odpada od sromych ścian skalnych, zsuwa się i gromadzi u ich podnóża, gdzie tworzy stożki usypiskowe (piargi). [żleb, stożek usypiskowy]
OBRYWANIE begynn å lære		proces polegający na odrywaniu od stromych ścian dużych bloków skalnych i ich przemieszczaniu. różni się od odpadania wielkością materiału. zarówno w odpadaniu jak i obrywaniu materiał pokonuje część drogi w powietrzu [obryw skalny]
OSUWANIE begynn å lære		szybkie przesuwanie się zwietrzeliny po stoku [nisza osuwiskowa, jęzor osuwiskowy]
SPEŁZYWANIE begynn å lære		powolny proces zachodzący na dużych powierzchniach o niewielkim nachyleniu (3-6). poza silą ciężkości głównym czynnikiem tego procesu jest nasycenie gruntu (skał) wodą. oznakami spełzywania grunu są pochylone drzewa i słupy energetyczne
SPŁUKIWANIE begynn å lære		proces zachodzący pod wplywem wody opadowej spływającej po stokach. na jego natężenie ma wpływ rodzaj podłoża, kat nachylenia stoków, ich pokrycie roślinnością i natężenie deszczu. najintensywniej zachodzi na obszarach suchych.
WĄDOŁY begynn å lære		płytkie podmokłe dolinki o stromych zboczach, występują na obszarach łąkowych. tworzą się w wyniku przekształcenia i pogłębienia debr przez wody deszczowe
WĄWOZY begynn å lære		suche, głębokie doliny o urwistyc zboczach liczących do kilkudziesięciu, a nawet 100 m wysokości, szczególnie licznie powstają na obszarach lessowych
PAROWY begynn å lære		suche doliny o szerokim, płaskim dnie i stromych utrwalonych przez rośliność zboczach, powstają z przeobrażenia wąwozów lub debr
SPŁYWANIE begynn å lære		gwaltowny ruch masowy polegający na przemieszczaniu luźnych utworów nasiaknietych wodą [pływy i potoki błotne]
PROCESY EOLICZNE - czynniki wplywające na intensywność begynn å lære		-charakterystyka podłoża/ -klimat/ -stopień pokrycia szatą roślinną/ -siła wiatru/ -dzialaność czlowieka
PROCESY EOLICZNE begynn å lære		rzeźbotwórcza działalność wiatru
DEFLACJA begynn å lære		wywiewanie cząstek mineralnych. zachodzi tam, gdzie znajduje sie odslniety drobnoziarnisty materiał skalnyy
RYNNY DEFLACYJNE begynn å lære		młe (o długości do 1km i glębokości kilkunastu metrów) zaglębienia w materiale piaszczystym o wydluzonym kształcie
MISY DEFLACYJNE begynn å lære		zagłębienia bardziej rozlegle niż rynny, o owalnym kształcie, sięgające często do poziomu wód gruntowych
DEPRESJE DEFLACYJNE begynn å lære		misy deflacyjne, w których dno znajduje sie ponizej wód gruntowych [SŁONE JEZIORA w płn. części Sahary]
BRUK DEFLACYJNY begynn å lære		pokrywy złożone z grubszych okruchów skalnych, przykrywające i zabezpieczające materiał piaszczysty przed wywiewaniem
OSTAŃCE DEFLACYJNE begynn å lære		piaszczyste pagóry o stromych zboczach powstałe na skutek nierównomiernego wywiewania; na wierzchu często urozmaicone roślinnością
KORAZJA begynn å lære		zachodzi tam, gdzie luźny materiał transportowany przez wiatr napotyka sterczące ponad powierzchnię skały. niesiony materiał (najczęściej piasek) uderza o skały i szlifuje je, nadając im różne formy
WYGŁADY EOLICZNE begynn å lære		powierzchnie skalne oszlifowane przez wiatr; w miejscach silniej szlifowanych tworzą się zagłębienia, w słabiej szlifowanych powstaja garby
BRUZDY KORAZYJNE begynn å lære		wąskie zagłębienia o wydłużonym kształcie, oddzielone wysokimi (do 2m wysokości), ostrymi grzbietami, zwanymi jardangami
GRANIAKI begynn å lære		kamienie oszlifowane piaskiem niesionym przez wiatr, z wyraźnie zaznaczonymi krawędziami
GRZYBY SKALNE begynn å lære		zwężone u podstawy i szerokie w czapie skały; fragmenty skał położone tuż przy powierzchni ziemi są mocniej szlifowane przez piasek niż znajdujące się wyżej
DZIAŁALNOŚĆ BUDUJĄCA WIATRU begynn å lære		polega na składowaniu (akumulowaniu) luźnego materiału przenoszonego przez wiatr
ZMARSZCZKI EOLICZNE (ripplemarki) begynn å lære		drobne fałdki (do kilku cm wysokości) na powierzchni piaszczystej, ułożone prostopadle do kierunku wiatru
WYDMY begynn å lære		piaszczyste wzniesienia usypane przez wiatr; ich stoki dowietrzne są lagodnie nachylone, zawietrzne - strome
BARCHANY begynn å lære		rodzaj wydmy; powstają na obszarach pustynnych z suchego materiału piaszczystego; ramiona barchanów zwrócone są zgodnie z kierunkiem wiatru; szybciej przemieszcza się piasek w miejscu, gdzie jest go mniej i jest bardziej przesuszony
WYDMY PARABOLICZNE begynn å lære		rodzaj wydmy; powstają na obszarach, gdzie wody podziemne leżą stosunkowo płytko i nawilgacają piasek od dołu; ramiona wydm parabolicznych zwrócone przeciwnie do kierunku wiatru; szybciej przemieszcza się warstwa mniej wilgotna położona wyżej
CIĄGI WYDMOWE PODŁUŻNE I POPRZECZNE begynn å lære		rodzaj wydmy; mają postać długich piaszczystych wałów; podłużne są ulożone zgodnie z kierunkiem wiatru, poprzeczne - prostopadle do kierunku wiatru
PUSTYNIA begynn å lære		kraina pozbawiona pokrywy roślinnej (lub z bardzo rzadką roslinnością), z ubogim światem zwierzęcym
CECHY PUSTYNI begynn å lære		-niedostatek wody na powierzchni ziemi/ -bardzo cienka gleba lub jej brak/ -opady poniżej 250mm na rok/ po długich okresach suszy pojawiają się gwałtowne, kilkudniowe ulewy/ - powstają w klimacie zwrotnikowym, podzwrotnikowym, umiarkowanym
PUSTYNIA KAMIENISTA begynn å lære		rodzaj pustyni; bloki skalne pocięte wadi; bloki podlegają szlifowaniu, a piasek i żwir wywiewane są przez wiatr; w szczelinach skalnych występują kolczaste zarośla [AL-HAMADA w Libii]
PUSTYNIA ŻWIROWA begynn å lære		rodzaj pustyni; drobne kamienie i żwir pochodzące z wietrzenia i nanosów rzecznych, zwykle barwy czerwonej [PUSTYNIA GIBSONA w Australii]
PUSTYNIA PIASZCZYSTA (erg) begynn å lære		rodzaj pustyni; piaski lotne z licznymi wzniesieniami w postaci ruchomych wydm [WIELKI ERG płn. Sahara]
PUSTYNIA PYLASTA (takyr) begynn å lære		rodzaj wydmy; osady ilaste przyniesione przez wiatr lub rzeki okresowe; w czasie suszy ił ulega silnemu spękaniu; odparowująca woda powoduje wytrącanie wapieni, gipsu, soli; po deszczach pustynia zamienia się w trzęsawisko [WYŻYNA IRAŃSKA]
ZJAWISKA KRASOWE begynn å lære		ogól procesów i zjawisk towarzyszących rozpuszczaniu skał wapiennych, gipsowych i soli przez wodę wzbogaconą dwutlenkiem węgla
ŻŁOBKI KRASOWE begynn å lære		bruzdy utworzone przez spływającą strużkami wodę. pomiędzy żłobkami znajdują się żebra kasowe
LEJKI KRASOWE begynn å lære		zamknięte zagłębienia o średnicy kilku metrów utworzone na powierzchni Ziemi w wyniku wpadającej do szczeliny wody, a także zapadnięcia się stropów jaskiń
OSTAŃCE KRASOWE begynn å lære		izolowane wyniesienie będące pozostałością odporniejszych skał wapiennych (mogą mieć postać maczug i iglic)
OSPA KRASOWA begynn å lære		drobne zagłębienia skupione na niewielkiej przestrzeni
DOLINA KRASOWA begynn å lære		znaczne zapadnięcie terenu o wydłużonym kształcie i wyrównnym dnie
UWAŁY begynn å lære		rozległe zagłębienia powstałe z połączenia kilku lejków krasowych
POLJE begynn å lære		rozległa kotlina powstała przez połaczenie kilku uwałów [polja w Górach Dynarskich]
MOGOŁY begynn å lære		kopulaste wzniesienia wypreparowane ze skał wapiennych, wystające ponad powierzchnię zrównania [południowe Chiny]
PONOR begynn å lære		miejsce, gdzie rzeka wpływa pod powierzchnię ziemi
WYWIERZYSKO begynn å lære		źródło krasowe charakteryzujące się bardzo obfitym wypływem wody na powierzchnię ziemi
TRAWENTYNY begynn å lære		formy krasu powierzchniowego lub podziemnego; martwica wapienna wokół ciepłych źródeł
STUDNIE I KOMINY KRASOWE begynn å lære		pionowe szczeliny, którymi woda opadowa wpływa pod powierzchnię ziemi
KORYTARZE, JASKINIE, GROTY begynn å lære		poziomo ułożone, szerokie, wyplukane przez wody płynące pod powierzchnią ziemi szczeliny, często mające kilka poziomów
PIECZARY begynn å lære		rozległe komory powstałe w miejscach łączenia się korytarzy z lejkami krasowymi
KOMNATY, SALE begynn å lære		obszerne, puste przestrzenie pod powierzchnią ziemi powstałe w miejscu łączenia się kilku korytarzy
STALAKTYTY begynn å lære		wiszące na stropach jaskiń naciekowe sople, zbudowane z węglanu wapnia
STALAGMITY begynn å lære		nacieki w postaci iglic tworzące się na dnie jaskini
STALAGNATY begynn å lære		pionowa forma, powstała przez połączenie stalaktytu ze stalagmitem
MAKARONY begynn å lære		długie, cienkie rurki wiszące na stropach jaskiń
DRAPERIE begynn å lære		nacieki w kształcie firanek i zasłon zwisające ze stropów jaskiń
GALERIE begynn å lære		półki skalne na ścianach jaskiń
NACIEKI begynn å lære		osad wapienny na ścianach jaskiń powstały na skutek wytrącania węglanu wapnia z odparowującej wody; obecność związków metali powoduje jego zabarwienie
PERŁY JASKINIOWE begynn å lære		najczęściej kalcytowe kuleczki o średnicy kilku mm tworzące się w wypełnionych skapującą wodą miseczkach martwicowych
DELTA begynn å lære		powstaje gdy rzeka wpada do morza, w którym nie ma pływów ani prądów morskich [AMAZONKA, NIL, WISŁA]
ESTUARIUM begynn å lære		powstaje gdy deponowany materiał zbierany jest przez prądy lub odpływ - rzeka ma lejkowate ujście
EROZJA RZECZNA begynn å lære		proces żłobienia koryta rzeki przez wodę lub w wyniku transportowania wodą różnych materiałów
WROZJA WGŁĘBNA begynn å lære		polega na pogłębianiu koryta rzeki
EWORSJA begynn å lære		pogłębianie dna rzeki i spowodowane ruchem wirowym wody oraz odłamków skalnych; w rezultacie powstają zagłębienia o kolistym kształcie: misy, kotły i rynny eworsyjne; szczególnie skutecznie dokonują pogłębień wiry pionowe
ABRAZJA begynn å lære		nadpływanie skał budujących dno koryta rzeki na skutek szorowania materiałem okruchowym; koryto rzeki jest pogłębiane w powstają w nim rynny abrazyjne oraz odłamki skalne, które trąc o koryto oraz uderzając o siebie, tworząc tzw. otoczaki
OTOCZAKI begynn å lære		odłamki skalne, które powstają trąc o koryto oraz uderzając o siebie
KATARAKTY begynn å lære		odsłonięte przez wodę twardsze skały krystaliczne, odporne na erozje wgłębną
ŻEBRA SKALNE begynn å lære		odsłonięte przez wodę twardsze skały osadowe, odporne na erozje wgłębną
EROZJA WSTECZNA begynn å lære		powoduje niszczenie oraz cofanie się progów i wodospadów w rzece
KAPTAŻ begynn å lære		gdy rzeka przejmie odcinek źrodliskowy sąsiedniej rzeki, może nawet dojść do przechwycenia calej rzeki [KAPTAŻ LUBRZANKI w Górach Świętokrzyskich]
EROZJA BOCZNA begynn å lære		polega na podmywaniu koryta rzecznego przez nurt rzeki
NURT RZEKI begynn å lære		miejsce rzeki, w którym woda płynie najszybciej
MEANDRY begynn å lære		zakola oowstające przez nurt rzeki, który przerzuca się z jednego brzegu na drugi, podcinając je na przemian
PRZEŁOM RZECZNY begynn å lære		odcinek doliny, w którym rzeka przedziera się przez znajdujące sie na jej drodze wzniesienie
PRZEŁOM PRZELEWOWY begynn å lære		powstaje na skutek rozcięcia wzniesienia spietrzającego wdoę
PRZEŁOM EPIGENETYCZNY begynn å lære		powstaje gdy rzeka wcinając się w osady mało odporne trafia na przykryte przez nie skały twarde i rozcina je
PRZEŁOM ANTECEDENTNY begynn å lære		powstaje gdy na drodze rzeki zaczęło się wypiętrzać wyniesienie; jezeli wypiętrzenie nastepowało wolno, rzeka je rozcinała
PRZEŁOM REGRESYJNY begynn å lære		powstaje gdy rzeka silnie erodująca rozcina grzbiet wzniesienia i zabiera wody rzece słabiej erodującej (kaptaż)
TERASY RZECZNE begynn å lære		płaskie, lekko nachylone powierzchnie leżące wzdłuż koryt. są one fragmentami dawnego, rozciętego przez rzekę dna doliny rzecznej
TERASA ZALEWOWA begynn å lære		kształtowana przez wody podczas wiekszych, niemal całorocznych wezbrań, porośnięta przez łozy i zarośla wiklinowe nazywana jest terasą łęgową
TERASA NADZALEWOWA begynn å lære		pochodzi z okresu plejstoceńskiego; zajmuje duże powierzchnie; nadbudowana materiałem piaszczystym, w jej obrębie wystepują formy eoliczne - wydmy
TERASA POWODZIOWA begynn å lære		wznosi sie ponad terasą zalewową; rozległa, zalewana i nadbudowywana podczas katastroficznych powodzi; urozmaicona jest starorzeczami o rożnym stopniu zachowania
WYBRZEŻE MIERZEJOWE begynn å lære		wybrzeże budowane przez fale i prądy przybrzeżne. składa się z mierzei, które odcinają zatoki od morza częściowo - tworząc zalewy lub całkowicie - jeziora przybrzeżne. składa się z półwyspów, tombolo [MORZE BAŁTYCKIE Rozewie-Kłajpeda]
MIERZEJE begynn å lære		długie i wąskie piaszczyste wały występujące na wybrzeżu mierzejowym
ZALEWY begynn å lære		zatoki częściowo odcięte od morza przez mierzeje [ZALEW WIŚLANY]
JEZIORA PRZYBRZEŻNE begynn å lære		zatoki morskie całkowicie odcięte od morza mierzejami [ŁEBSKO, GARDNO, JAMNO]
PÓŁWYSPY begynn å lære		wąskie piaszczyste cyple, które łączą się jednym końcem z lądem [PÓŁWYSEP HELSKI]
TOMBOLO begynn å lære		specyficzny rodzaj mierzei łączącej wyspy ze sobą lub z lądem stałym
WYBRZEŻE LAGUNOWE (WATTOWE) begynn å lære		wybrzeże tworzone przez prądy przybrzeżne w warunkach silnych przypływów i odpływów. lido stanowi barierę dla laguny. podczas przypływu woda może do niej wpływać i wypływać woda [MORZE TYRREŃSKIE, ZATOKA MEKSYKAŃSKA]
LIDO begynn å lære		piaszczysty wał przybrzeżny stanowiący barierę dla odciętej od morza zatoki - laguny
LAGUNA begynn å lære		zatoka odcięta od morza przez lido
WATT begynn å lære		dno laguny odsłonięte w czasie odpływu
WYBRZEŻE KORALOWE begynn å lære		wybrzeże powstające na skutek rośnięcia koralowców, których kolonie tworzą wzdłuż wybrzeży skaliste wały zwane rafami koralowymi
ATOLE begynn å lære		powstają, gdy wyspa poddawana jest ruchom zanurzającym; wtedy rozrastają się w górę
WYBRZEŻE DELTOWE begynn å lære		wybrzeże powstające w wyniku wspólnej działalności rzeki i morza [MISSISIPI]
WYBRZEŻE NAMORZYNOWE (MANGROWE) begynn å lære		wybrzeże będące płaskim wybrzeżem porośniętym przez drzewa mangrowe, o silnie rozwiniętym systemie korzeniowym, który utrwala namuły wodne i przyczynia się do rozrastania lądu [strefa międzyzwrotnikowa]
WYBRZEŻE PLAŻOWE begynn å lære		wybrzeże powstające wskutek nadbudowywania płaskiego wybrzeża materiałem piaszczysto-żwirowym nanoszonym przez fale lub prądy morskie [ŁEBA]
STREFA KIPIELI begynn å lære		przybrzeżna strefamorza, w której załamują się fale
PLAŻA begynn å lære		płaski piaszczysty odcinek wybrzeża
WAŁ BURZOWY begynn å lære		kilkumetrowy wał usypywany przez fale morskie w czasie sztormów
REWA begynn å lære		piaszczysty wał pod powierzchnią wody usypany w pobliżu brzegu w strefie kipieli
WAŁ BRZEGOWY begynn å lære		kilkucentymetrowe piaszczyste wałeczki piasku wzdłuż linii brzegowej
WYBRZEŻE FIORDOWE begynn å lære		wybrzeże powstające na skutek zatopienia dolin polodowcowych, po wytopieniu jęzora lodowca [wybrzeża NORWEGII, SZKOCJI, GRENLANDII, PATAGONII, ALASKI]
FIORDY begynn å lære		głębokie, wąskie, wcięte głęboko w ląd długie zatoki. ich przekrój poprzeczny kształtem przypomina literę U [wybrzeża NORWEGII, SZKOCJI, GRENLANDII, PATAGONII, ALASKI]
WYBRZEŻE SZKIEROWE begynn å lære		wybrzeze będące efektem zatopienia przez morza małych wysepek, bedących formami dzialaności lodowcowej (mutony). wysepki podzielone są cieśninami [SZKOCJA, FINLANDIA, ALASKA]
WYBRZEŻE RIASOWE begynn å lære		wybrzeże będące zatopieniem dolin górskich ułożonych prostopadle do wybrzeża. cechuje się licznymi, krętymi zatokami o głębokości wzrastającej w kierunku ujścia [IRLANDIA, BRETANIA, PORTUGALIA]
WYBRZEŻE DALMATYŃSKIE begynn å lære		wybrzeże powstałe przez zalanie pasm górskich ułożonych równolegle do wybrzeża. grzbiety górskie zostały tak głęboko zanurzone, że nad powierzchnią wody wystają tylko ich najwyższe partie, tworzące ciąg wysp [CHORWACJA, KALIFORNIA]
WYBRZEŻE LIMANOWE begynn å lære		wybrzeże powstające w miejscach zalania odcinków ujściowych dolin rzecznych. utworzone w ten sposób zatoki (limany) odcinane są od morza narastającymi mierzejami [MORZE CZARNE]
WYBRZEŻE KLIFOWE begynn å lære		wybrzeze tworzące się na skutek abrazji. nastepuje zachwianie równowagi grawitacyjnej, oberwanie górnej części stoku i powstanie stromego urwiska - klifu [NORMANDIA, SZKOCJA]
DETERSJA begynn å lære		wygładzanie podłoża skalnego
DETRAKCJA begynn å lære		wyorywanie bloków i okruchów skalnych
EGZARACJA begynn å lære		zdzieranie materiału z podłoża skalnego
MUTONY (BARAŃCE) begynn å lære		pagórki ogladzone przez przesuwający się lód, o łagodnym stoku od strony nasuwania się lodowca, a stromym ze strony przeciwnej
MORENA CZOŁOWA begynn å lære		ciąg wzgórz lub wał przed czołem lądolodu; zbudowany z gliny zwałowej nagromadzonej z materiału wytapiającego się z lądolodu
MORENA SPIĘTRZONA begynn å lære		wał piaszczysto-żwirowy powstały z materiału pchanego przed czołem lądolodu
MORENA DENNA begynn å lære		płaska powierzchnia zbudowana z gliny morenowej osadzonej na podłożu lądolodu po jego stopnieniu
WYGŁADY LODOWCOWE begynn å lære		skały o obłych kształtach oszlifowane przez płynący lód lodowcowy
DRUMLINY begynn å lære		garby zbudowane z gliny zwałowej, o opływowym kształcie zbliżonym do elipsy i rozmiarach: długość - 100 do 1000m, wysokość - 5 do 60m
RYNNY POLODOWCOWE (jeziora rynnowe) begynn å lære		długie i wąskie zagłębienia o stromych brzegach i nierównym dnie; zostały utworzone przez wody lodowcowe spływające szczelinami lądolodu pod ciśnieniem hydrostatycznym
PRADOLINY begynn å lære		długie, lecz niezbyt szerokie doliny, które odprowadzają wody z topniejącego lądolodu, łączące się z wodami rzek; powstanie ich wiąże się z dłuższym postojem lądolodu; dna pradolin są płaskie, a zbocza przeważnie strome, z licznymi terasami
SANDRY begynn å lære		na ogół płaskie i bardzo rozległe stożki napływowe zbudowane z piasków i żwirów, utworzone przez wody roztopowe na przedpolu lodowca podczas jego postoju; z połączenia kilku stożków tworzą się równiny sandrowe
KEMY begynn å lære		garby i pagóry liczące do kilkudziesięciu metrów wysokości kilkuset metrów długości; zbudowane z utworów osadzonych przez wody roztopowe w szczelinach ułożonych równolegle do czoła lodowca
RYSY I BRUZDY begynn å lære		zagłębienia w postaci rys, równoległe do kierunku ruchu lądolodu, wyżłobione przez materiał niesiony w lodzie
GŁAZY NARZUTOWE begynn å lære		przeniesione z odległych terenów bloki skalne o różnej wielkości i kształcie
ZAGŁĘBIENIE WYTOPISKOWE begynn å lære		zagłębienie o niewielkiej głębokości i kilkumetrowej średnicy, często wypełnione wodą; fragment bryły lodu wbity w podłoże po ociepleniu klimatu wytapia się, tworząc obniżenie najczęściej wypełnione wodą (jezioro wytopiskowe - oczko)
OZY begynn å lære		długie na kilkadziesiąt kilometrów i wysokie na kilkadziesiąt metrów piaszczysto-żwirowe, wyraźnie warstwowane wały; cechują się falistą linią grzbietową prostopadłą do czoła lodowca i stromymi ścianami; ciągną się wzdłuż jezior rynnowych

LITOSFERA 2

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer