→ LITOSFERA → Start læring / Last ned MP3 Flashcards

spørsmålet		svaret
METODA HIPSOMETRYCZNA begynn å lære		polega na wypełnieniu kolorami przestrzeni pomiędzy kolejnymi poziomicami. każdy kolor lub jego odcień określa precyzyjnie przedział wysokości według skali barw zawartej w legendzie mapy *rzeźba terenu
METODA CIENIOWANIA begynn å lære		najczęściej stosuje się cieniowanie w oświetleniu ukośnym, przy założeniu, że źródło światła znajduje się w lewym górnym rogu. uzyskuje się dzięki temu efekt stromości.
METODA SYGNATUR begynn å lære		prezentuje za pomocą znaków obiekty niemożliwe do przedstawienia w skali mapy
SYGNATURY PUNKTOWE begynn å lære		zajmują niewielką powierzchnię (są znakami pozaskalowymi). dla każdej kategorii obiektów mają określony rysunek i jego wielkość *geometryczne, literowe, strukturalne, obrazkowe
SYGNATURY LINIOWE begynn å lære		przedstawiają obiekty liniowe, np. rzeki, kanały, drogi. pozwalają właściwie określić kierunek przebiegu zjawiska, jednak szerokość znaków liniowych przeliczana w skali mapy jest większa niż w rzeczywistości
SYGNATURY POWIERZCHNIOWE begynn å lære		wskazują na charakterystyczną cehcę obszaru. przedstawione powierzchnie dają się przeliczyć w skali mapy. informują o położeniu obiektów, ich zarysach. zarys wypełniony jest wewnątrz znakami powierzchniowymi przyjętymi dla danej kategorii zjawisk *gleby
METODA IZOLINII begynn å lære		izoliniami nazywamy linie łączące na mapie punkty o jednakowych wartościach *wysokość nad poziomem morza
METODA ZASIĘGÓW begynn å lære		przedstawia obszar występowania zjawiska *występowanie gatunku roślin
METODA KROPKOWA begynn å lære		przedstawia rozmieszczenie zjawiska za pomocą kropek. wielkość kropki odpowiada wadze zjawiska. z przestrzennego rozmieszczenia kropek możemy wnioskować o gęstości zjawiska *gęstość zaludnienia
METODA KARTODIAGRAMU begynn å lære		kartodiagram przedstawia wielkośc i rozmieszczenie zjawiska za pomocą diagramów. rodzaje diagramów: słupkowy, kolisty, kulisty
METODA ZNAKÓW RUCHU begynn å lære		przedstawia przemieszczanie zjawisk, np. przewozy pasażerów, działania wojenne. środkami do prezentacji ruchu są różnego rodzaje wektory i wstęgi, których różna grubość określa natężenie zjawiska
METODA WYKRESÓW LOKALIZOWANYCH begynn å lære		wykresy na pamie odnoszą się do określonych punktów, np. wykres dla danej miejscowości przedstawiający roczny opad
METODA KARTOGRAMU begynn å lære		kartogram przedstawia intensywność zjawiska na określonej powierzchni. przy rysowaniu kartogramu wybiera się powierzchnię i określa przedziały intensywności zjawiska.
MINERAŁY begynn å lære		powstałe w naturalny sposób składnik skorupy ziemskiej o określonej budowie chemicznej i stałych cechach fizycznych. są nimi na ogół ciała stałe o strukturze krystalicznej. minerały wchodzące skład skał nazywamy skałotwórczymi
SKAŁY O BUDOWIE JEDNORODNEJ begynn å lære		skały, które składają się z jednego minerału *wapień, gips
SKAŁY O BUDOWIE RÓŻNORODNEJ begynn å lære		skały, które składają się z kilku minerałów *granit, bazalt
SKAŁY MAGMOWE begynn å lære		powstają na skutek zastygania magmy
SKAŁY WYLEWNE begynn å lære		tworzy je magma, która szybko zastyga na powierzchni ziemi. mają budową skrytokrystaliczną *bazalt
SKAŁY GŁĘBINOWE begynn å lære		tworzy je magma pod powierzchnią ziemi, która zastyga wolno i tworzy skały o budowie jawnokrystalicznej *granit
SKAŁY PLUTONICZNE (głębinowe) - przykłady begynn å lære		granit / gabro / sjenit
SKAŁY WULKANICZNE (wylewne) - przykłady begynn å lære		bazalt / andezyt / ryolit
SKAŁY KWAŚNE begynn å lære		pow. 60% [np. granit]
SKAŁY OBOJĘTNE begynn å lære		60%-55% [np. andezyt]
SKAŁY ZASADOWE begynn å lære		pon. 50% [np. gabro]
sendymentacja begynn å lære		osadzanie się materiału mineralnego lub organicznego
diageneza begynn å lære		przemiana luxnego materiału nagromadzonego w wyniku sendymentacji w spoistą skałę
SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE begynn å lære		powstają przez nagromadzenie, rozkruszenie lub wytrącenie skał istniejących, a takze ze szczątków organizmów roslinnych i zwierzęcych
SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE begynn å lære		powstają ze szczątków obumarłych roslin i zwierzat
SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE begynn å lære		powstały w wyniku wytrącenia się substancji mineralnych z wody morskiej
SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE - przykłady begynn å lære		gruz -> brekcja/ żwir -> zlepieniec/ piasek -> piaskowiec/ muł -> mułowiec/ ił -> iłowiec
SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE - przykłady begynn å lære		ze szczątków roslinnych - torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny/ ze szczątków zwierzęcych - wapień, opoka/ ze szczątków roslinnych i zwierzęcych - ropa naftowa, gaz ziemny
SKAŁY METAMORFICZNE begynn å lære		skały pochodzenia magmowego lub osadowego, które na skutek oddziaływania wysokiej temperatury lub ciśnienia uległy przeobrażeniu
METAMORFIZM DYNAMICZNY begynn å lære		kiedy skały na skutek ruchów skorupy ziemskiej zostały przeniesione w głąb Ziemi i tam pod wpływem ciśnienia sprasowane [granit->gnejs / ił->łupki ilaste]
METAMORFIZM KONTAKTOWY (termiczny) begynn å lære		kiedy skała na skutek zetknięcia z gorącą magmą topi się i ponownie krystalizuje [wapień -> marmur]
METAMORFIZM REGIONALNY (termodynamiczny) begynn å lære		kiedy skały pogrążają sie na dużą głębokość, gdzie panuje wysokie ciśnienie i temperatura; obejmuje swoim zasięgiem wielkie obszary [serpentynity i amfibiolity]
ZŁOŻE MINERALNE begynn å lære		naturalne nagromadzenie minerałów użytecznych w ilości nadającej się do eksploatacji
ZŁOŻA MINERALNE MAGMOWE begynn å lære		powstaja w jednym miejscu na skutek wytrącania się z krzepnącej magmy pierwiastków o takiej samej temperaturze krzepnięcia. najczęściej występują w formie gniazd i żył [np. złoża platyny, diamentów, rud chromu]
ZŁOŻA MINERALNE OSADOWE begynn å lære		powstają na skutek wietrzenia i sedymentacji materiału okruchowego [np. rudy miedzi], wytrącania z wody substancji mineralnej [np. sól kamienna] i oadzania oraz przetwarzania substancji organicznej [np. węgiel kamienny, ropa naftowa]
ZŁOŻA MINERALNE METAMORFICZNE begynn å lære		powstają ze złóż osadowych lub magmowych przez przemiany ich składu mineralnego lub przemieszczania substancji w głąb i zmianę jej struktury fizycznej [np. węgiel-grafit / wapień-marmur / granit-gnejs / ił-łupek ilasty]
PROCESY ENDOGENICZNE begynn å lære		procesy zachodzące pod dzialaniem sił wewętrznych, których źródłem jest energia wnętrza Ziemi. powodują powstawanie nierówności powierzchni Ziemi przez wypietrzanie gór, wyzyn, grzbietów oceanicznych oraz tworzenie rowów i zapadlisk tektonicznych
TEORIA TEKTONIKI PŁYT LITOSFERY begynn å lære		teoria zakładająca, że litosfera podzielona jest na kilka większych oraz kilkanaście mniejszych płyt.
PRĄDY KONWEKCYJNE begynn å lære		prądy istniejące w astenosferze, które powodują przemieszczanie płyt litosfery
ZJAWISKO SPREADINGU begynn å lære		poziome ruchy magmy w astenosferze, będące następstwem prądów konwekcyjnych w płaszczu Ziemi, powodują rozrywanie i rozsuwanie sie litosfery. w powstające w niej szczeliny (ryfty) wchodzi magma i je wypełnia. powoduje to tworzenie się nowej skorupy oceani
ZJAWISKO SUBDUKCJI begynn å lære		w wyniku rozrastania się dna oceany dochodzi do kolizji plyt litosfery. przemieszczające się grube płyty kontynentalne nachodzą na cienka plytę oceaniczną, powodując wepchnięcie je wgłąb płaszcza ziemi. powstają rowy oceaniczne
STREFA KOLIZJI begynn å lære		gdy dochodzi do zderzenia dwóch plyt kontynentalnych, żadna z nich się nie zanurza z powodu dużej wyporności. w strefie kontaktu dochodzi do miażdżenia i pofałdowania osadów geosynklinalnych [Himalaje i góry południowej Europy]
TRZĘSIENIE ZIEMII begynn å lære		różnego rodzaju pojedyncze wstrząsy lub całe serie drgań skorupy ziemskiej związane z nagłym przemieszczaniem magmy lub mas skalnych w skorupie ziemskiej
HIPOCENTRUM begynn å lære		miejsce pod powierzchnią Ziemi, gdzie następuje przesunięcie mas skalnych i powstaje fala sejsmiczna
EPICENTRUM begynn å lære		miejsce położone bezpośrednio nad hipocentrum (na powierzchni), gdzie fala sejsmiczna dociera najszybciej i drgania są najmocniejsze
ZJAWISKO WULKANICZNE begynn å lære		ogół zjawisk związanych z wydobywaniem sie magmy na powierzchnię ziemi
MAGMA begynn å lære		znajdujący się w głębi Ziemi płynny lub plastyczny stop glinokrzemianów i innych związków mineralnych wraz z rozpuszczonymi w nich gazami, takimi jak para wodna, dwutlenek węgla, chlor
LAWA begynn å lære		wyrzucona na powierzchnię Ziemi magma
WULKAN begynn å lære		miejsce wydobywania się z głębi Ziemi na powierzchnię produktów wulkanicznych (lawy, gazów, popiołów, bomb wulkanicznych)
WULKAN SZCZELINOWY begynn å lære		wulkan, gdzie magma wypływa na powierzchnię Ziemi szczelinami. rzadka i zasadowa magma powoli rozlewa się na dużych powierzchniach, tworząc pokrywy bazaltowe [LAKI na Islandii]
WULKAN STOŻKOWY - EFUZYWNY (tarczowy) begynn å lære		wulkany wystepujące w strefach ryftowych, gdzie rzadka, zasadowa magma z płaszcza Ziemi wypływa na jej powierzchnię, tworząc niskie stożki wulkaniczne o płasko nachylonych zboczach [MAUNA LOA na Hawajach]
WULKAN STOŻKOWY - EKSPLOZYWNY (stożkowy) begynn å lære		wulkan gdzie z gęstej i kwaśnej stygnącej magmy wydostają się gazy, które doprowadzają do gwałtownych erupcji. występują w strefach subdukcji lub strefach tworzenia się geosynklin [KILIMANDŻARO w Afryce]
WULKAN STOŻKOWY - STRATOWULKAN begynn å lære		gwałtowne erupcje przeplatane są ze spokojnymi wylewami magmy, co powoduje, że stozek wulkaniczny składa się z ułozonych na przemian materiałów piroklastycznych oraz warstw zastygłej lawy [ETNA, WEZUWIUSZ we Włoszech]
WULKAN CZYNNY begynn å lære		wulkan ciągle lub sporadycznie przejawiający aktywność [ETNA]
WULKAN DRZEMIĄCY/UŚPIONY begynn å lære		wulkan działający w historycznych czasach, ale od dłuzszego czasu nie przejawia aktywności [FUDŻI]
WULKAN WYGASŁY begynn å lære		wulkan, który nie był aktywny w czasach historycznych [OSTRZYCA]
STAŁE PRODUKTY WYBUCHU WULKANU begynn å lære		pyły wulkaniczne, popioły wulkaniczne, piasek wulkaniczny, lapille, bomby wulkaniczne, głazy i bloki skalne, pumeks
CIEKŁE PRODUKTY WYBUCHU WULKANU begynn å lære		lawa kwaśna-gęsta, lawa zasadowa-rzadka
GAZOWE PRODUKTY WYBUCHU WULKANU begynn å lære		dwutlenek węgla, tlenek wegla, siarkowodór, chlorowodór, dwutlenek siarki, metan, chlor, para wodna
KALDERA WULKANICZNA begynn å lære		kocioł powstały w wyniku poszerzenia krateru przez wielokrotne eksplozje gazowe wulkanu
ZJAWISKA PLUTONICZNE begynn å lære		zjawiska obejmujące krzepnięcie magmy w skorupie ziemskiej oraz przemiany skał z nią sąsiadujących (metamorfizm kontaktowy). w wyniku intruzji magmy na zewnątrz litosfery tworzą się formy plutoniczne
LAKOLIT begynn å lære		forma plutoniczna: lawa wciska się pomiędzy warstwy skalne i zastyga w postaci soczewek; forma ułożenia - zgodnie z warstwieniem otaczających skał
BATOLIT begynn å lære		forma plutoniczna: nieregularne bloki granitowe o znacznych rozmiarach pod powierzchnia ziemi, powstałe z zastygłej magmy
LOPOLIT begynn å lære		forma plutoniczna: intruzje magmy w postaci spodka; ułożenie zgodnie z warstwowaniem otaczających skał
FAKOLIT begynn å lære		forma plutoniczna: drobne intruzje magmy pomiędzy warstwami skał sfałdowanych, zgodne z ich położeniem
ŻYŁY POKŁADOWE (SILLE) begynn å lære		forma plutoniczna: intruzje magmy tworzące płyty ze skal magmowych, ulożone zgodnie z płytowym rozmieszczeniem skał osadowych
DAJKI begynn å lære		forma plutoniczna: pionowe żyły skal magmowych, biegnące w poprzek skał starszych
RUCHY IZOSTATYCZNE begynn å lære		pionowe ruchy skorupy ziemskiej zachodzące na obszarach, gdzie zmienił się pionowy nacisk na powierzchnie litosfery
RUCHY EPEJROGENICZNE begynn å lære		ruchy lądotwórcze zachodzące w starszych częściach litosfery (blokach kontynentalnych)
RUCHY GÓROTWÓRCZE begynn å lære		ruchy orogeniczne zachodzące w strefie zgniatania materiału zgromadzonego w obniżeniach (geosynklinach) na krawędzi plyt litosfery
DEFORMACJE SKORUPY ZIEMSKIEJ begynn å lære		ruchy obejmujące obszary odlegle od zamykanej geosynkliny i dotyczą zmiany pierwotnego układu skał w skorupie ziemskiej
GÓRY FAŁDOWE begynn å lære		góry powstające w wyniku zgniatania i fałdowania osadów zgromadzonych w geosynklinach lub przesunięcia plaszczowin [HIMALAJE, ALPY, KARPATY, KORDYLIERY, ANDY]
GÓRY ZRĘBOWE begynn å lære		góry powstające w wyniku pionowego przemieszczania mas skalnych wzdłuż uskoków tektonicznych [SUDETY, WOGEZY, SCHWARZWALD, DAR FUR, TIBESTI, GÓRY SMOCZE]
GÓRY WULKANICZNE begynn å lære		góry będące konsekwencją gwałtownych erupcji wulkanicznych. wyrzucany przez wulkany w wielu miejscach materiał okruchowy zlepiony magmą może utworzyć całe masywy gór [KILIMANDŻARO, GÓRY NA KAMCZATCE, W JAPONII, NA HAWAJACH, W POLSCE MASYWY: ŚLĘŻY
STROP begynn å lære		wierzchnia warstwa skał osadowych
SPĄG begynn å lære		dolna warstwa skal osadowych
MIĄŻSZOŚĆ WARSTWY begynn å lære		odległość między stropem a spągiem
PŁYTA begynn å lære		obszar, na którym niezaburzone warstwy skalne zalegaja poziomo na fundamencie krystalicznym
PLATFORMA begynn å lære		PLATFORMpoziome ułożenie warstw skalnych spaczone przemieszczeniami pionowymi, na przykład ruchami epejrogenicznymi lub wzdłuż uskoków
DEFORMACJE NIECIĄGŁE begynn å lære		ciągłość warstw została przerwana w wyniku przesunięć pionowych
USKOK begynn å lære		forma tektoniczna powstała w wyniku pęknięcia mas skalnych i ich przesunięcia wzdłuż powstałej powierzchni
ZRĄB TEKTONICZNY begynn å lære		Tectonic frameworkblok skalny odcięty od otaczających go skał uskokami i wyniesiony wzgledem sąsiednich bloków
RÓW TEKTONICZNY begynn å lære		fragment skorupy ziemskiej obniżony względem sąsiednich bloków
PŁASZCZOWIZNA begynn å lære		zespół fałdów leżących oderwany od macierzystego podłoża i przesunięty nawet o kilka kilometrów na skutek poziomych nacisków bocznych
DEFORMACJE CIĄGŁE begynn å lære		skały uległy sfałdowaniu lecz, ciągłość warstw skalnych nie została przerwana
ANTYKLINA begynn å lære		warstwy fałdu wygięte ku górze na skutek deformacji ciągłej
SYNKLINA begynn å lære		warstwy fałdu wygięte ku dołowi na skutek deformacji ciągłej
PROCESY EGZOGENICZNE begynn å lære		procesy zachodzące na powierzchni ziemi pod wpływem energii zewnętrznej, której źródłem jest Słońce. procesy te mogą mieć np. charakter niszczący i prowadzą do wyrównania powierzchni
WIETRZENIE begynn å lære		proces egzogeniczny prowadzacy do zmiany zwięzłości skał dokonujących się pod wpływem oddzialywania na nie czynników fizycznych, chemicznych i organicznych
DENUDACJA begynn å lære		całość procesów niszczących polegających na przemieszczaniu pokrywy zwietrzelinowej i obnizaniu podłoża skalnego
EROZJA begynn å lære		proces egzogeniczny polegajacy na mechanicznym niszczeniu skał przez przemieszczający się materiał okruchowy lub wode, lód, wiatr
RUCHY MASOWE begynn å lære		przemieszczanie zwietrzeliny pod wpływem własnego ciężaru lub obciążenia
AKUMULACJA begynn å lære		osadzanie i gromadzenie sie luźnego materiału transportowanego przez wodę, lód, wiatr
ZWIETRZELINA begynn å lære		produkt wietrzenia, bedący podstawa tworzenia się gleb

LITOSFERA

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer