określenia łacińskie

atrium

w starożytnym domu rzymskim - centralne, reprezentacyjne pomieszczenie, prostokątne, oświetlane przez otwór w dachu, pod którym znajdował się basen na wodę deszczową

Biblia pauperum

(łac. Biblia ubogich) cykle obrazowe zawierające nie powiązane ze sobą typologicznie sceny ze Starego i Nowego Testamentu, mające za pośrednictwem ilustracji pouczać “ubogich duchem” o prawdach wiary; popularne w średniowieczu

biforium

dwudzielne, arkadowe okno w architekturze romańskiej lub (rzadziej) gotyckiej; występowały też okna trójdzielne —> triforia

crux gemmata

w sztukach plastycznych przedstawienie krzyża ozdobionego kamieniami szlachetnymi, perłami i innymi wartościowymi wyrobami jubilerskimi z minerałów i skał; występował głównie w sztuce wczesnochrześcijańskiej, bizantyjskiej, przedromańskiej i romańskiej

forum

w miastach starożytnego Rzymu plac lokowany zazwyczaj na przecięciu głównych arterii komunikacyjnych, centralny punkt miasta, zwykle prostokątny; początkowo miejsce handlu, zebrań i sądów, później ośrodek władz administracyjnych

horror vacui

(łac. „lęk przed pustką”) – tendencja przejawiająca się w tworzeniu dekoracji zapełniających całą powierzchnię obiektu, bez pozostawiania pustego tła

krucyfiks

krzyż z przedstawieniem Chrystusa, należący do obowiązkowego wyposażenia kościoła. Od średniowiecza Chrystus jest w tego typu przedstawieniach niemal całkowicie obnażony, poza drapowaną opaską okrywającą jego biodra

mauzoleum

wielki, monumentalny grobowiec; najczęściej w formie wolno stojącej budowli. Występują też mauzolea niebędące miejscem pochówku, mające wyłącznie charakter symboliczny, wystawione jako pomnik ku czci danej osoby

oculus

(łac. oko) – okrągły otwór w ścianie lub sklepieniu (najczęściej w szczycie kopuły) przepuszczający światło i powietrze do wnętrza, np. oculus w rzymskim Panteonie

spolia

termin określający pozostałości, fragmenty antycznych budowli (np. kapitele lub inne detale architektoniczne), które budowniczowie okresu przedromańskiego wykorzystywali przy wznoszeniu nowych budowli, integrując je w sobie współczesne konstrukcje

tumulus

kopiec o stożkowej formie, naturalny lub usypany sztucznie, kryjący grób; budowla sepulkralna (grobowcowa) charakterystyczna m.in. dla kultury Etrusków

vanitas

motyw obecny w sztuce i literaturze głównie w okresie średniowiecza (przedstawienia tańca śmierci) i baroku (martwe natury), podkreślał marność świata i kruchość ludzkiej egzystencji