→ Pojęcia Na Kolosa → Start læring / Last ned MP3 Flashcards

spørsmålet		svaret
Absyda begynn å lære		część budynku na planie półkola lub wieloboku, zawsze zasklepiona, otwarta do wnętrza bryły, do którego jest dostawiona
Agape begynn å lære		uczty wieczorne urządzane w pierwszych wiekach przez chrześcijan dla podkreślenia i przeżycia chrześcijańskiej miłości połączone z modlitwami i obrzędami.
Ad sanctos begynn å lære		„przy świętych”, termin okreslający miejsce grobu położone przy grobie męczennika
Akantowa wić begynn å lære		ornament w postaci dekoracyjnego pasa wypełnionego spiralnie zwiniętą wstęgą, którą tworzą łodygi i liście akantu.
Akolita begynn å lære		koleś (świecki lub duchowny) pomagający diakonowi lub kapłanowi przy organizacji Eucharystii na mocy akolitatu. III wiek. Towarzyszył i usługiwał biskupowi
Akrostych begynn å lære		pewna grupa utworów wierszowanych greckich i łacińskich, których początkowe litery tworzyły imię lub zdanie. Ryba – pochodzi od napisanych po grecku: Jezus Chrystus Boży Syn Zbawiciel.
Ambulacrum begynn å lære		szeroki korytarz w katakumbach.
Anastazis begynn å lære		„z martwych powstanie”. Nazwa miejsca grobu Chrystusa oraz grupy sarkofagów zdobionych zwycięskim krzyżem.
Antytyp begynn å lære		postać lub fakt realizujący w Nowym Testamencie typ ukazany w Starym Testamencie.
Apokalipsa begynn å lære		utwór literacki lub zjawisko objawiające czasy przyszłe, ostateczne. Symbole: Cztery żywe Istoty, mistyczny baranek, oraz litery alfa i omega, zaczerpnięte z Apokalipsy św. Jana
Apotropaiczny begynn å lære		gest, znak przedmiot zdolny odwrócić grożące zło
Arbores vitae begynn å lære		„drzewa życia”. W ikonografii chrześc. - drzewa raju
Architraw begynn å lære		w arch. belka wsparta bezpośrednio na kapitelach kolumn stanowiąca najniższy i najważniejszy człon belkowania
Archiwolta begynn å lære		dekoracyjny łuk obramiający czoło arkady, portalu lub innego półkoliście zakończonego otworu, wsparty na małym gzymsie. Archiwoltę występującą samodzielnie na tle muru nazywa się ślepą.
Arcosolium begynn å lære		przesklepiona łukiem nisza, wydrążona w ścianie katakumb lub grobowca, nad miejsce złożenia zwłok.
Area begynn å lære		nazwa rzymska okręgu grobowego poza miastem i jego sakralnym pasem zwanym pomerium. Na area znajdowały się mauzolea, hypogea, sarkofagi i formy oraz edikula
Arenarium begynn å lære		szeroki, nierówny korytarz podziemny pozostawiony po wydobyciu tufu lub pyłu wulkanicznego, używanych do wznoszenia budowli na powierzchni, użytkowany często w obrębie katakumb jako korytarz grobowy.
Astragal begynn å lære		element dekoracyjny w postaci ciągłego rzędu półwypukłych okrągłych lub owalnych perełek, między którymi są umieszczone w rytmicznych odstępach akcenty pionowe lub poziomie w postaci pałeczek lub rombów.
Atrium begynn å lære		dziedziniec otoczony portykiem kolumnowym. Najczęściej znajduje się przed narteksem. Po środku atrium umieszczano studnię lub basen.
Attyka begynn å lære		zwieńczenie budowli umieszczane nad gzymsem.
Balaski begynn å lære		lekkie ogrodzenie otaczające area grobową lub oddzielające prezbiterium w kościele.
Baranek begynn å lære		z aureolą/na pogórku rajskim – Jezus, 12 baranków – apostołowie; grupa baranków – wierni.
Benedictio latina begynn å lære		gest błogosławieństwa (dwa palce wyciągnięte)
Bierzmowanie begynn å lære		sakrament utwierdzający chrześcijanina w łasce i mocy Ducha Świętego, uzdalniający go do udziału w misji apostolskiej Kościoła.
Brama begynn å lære		symboliczne przedstawienie bram raju. Dwie bramy = Betlejem i Jeruzalem (ramy czasowe działalności Chrystusa na ziemi)
Brandeum begynn å lære		kawałek długiej tkaniny (wstęgi), którą dotykano bezpośrednio lub pośrednio miejsca grobu lub relikwii męczenników, aby uzyskać relikwie ex contactu (przez dotknięcie)
Cancelli begynn å lære		tałe lub ruchome barierki oddzielające w arch. chrześcijańskiej prezbiterium od części dostępnej dla wiernych.
Capsa begynn å lære		cylindryczne pudło przeznaczone na pomieszczenie zwiniętych zwojów papirusowych. Symbol wiary
Cardo begynn å lære		ulica usytuowana na osi północ-południe, prowadząca do głównych bram. Przecinała się pod kątem prostym z drugą poprzeczną arterią komunikacyjną biegnącą na osi wschód-zachód (decumanus). Na ich skrzyżowaniu wytyczano zwykle forum (rynek).
Catechumeneum begynn å lære		nazwa pomieszczenia poprzedzającego właściwe baptysterium, w którym odbywały się chrzty.
Cella begynn å lære		najważniejsza część świątyni, przeznaczona do ustawienia posągu bóstwa lub określenie wiejskiej kaplicy wybudowanej przez mnichów lub mała izba przeznaczona na skupienie i modlitwę u pustelników.
Cenotaf begynn å lære		grobowiec niezawierający zwłok
Chronikon begynn å lære		dzieło obejmujące historie powszechną (najczęściej od stworzenia świata), w której wylicza się w porządku chronologicznym wg lat jak największą liczbę zwięźle podanych faktów historycznych różnej wartości, nie mających związku ze sobą
Chronograf begynn å lære		1. dzieło zawierające wykaz wybranych grup osób, wydarzeń ułożonych w kolejności chronologicznej2. nazwa ilustrowanego kalendarza zawierającego tablicę z różnymi zestawieniami, interesującą tych co to zamówili np. kalendarz Filokalusa.
Chryzma begynn å lære		monogram składający się z dwóch pierwszych greckich liter słowa Chrystus. (X i P) lub słów Jezus Chrystus (I i X)
Chrzest begynn å lære		akrament stanowiący początek nadprzyrodzonego życia człowieka ochrzczonego i podstawę jego przynależności do Chrystusa i Kościoła.
Clavi begynn å lære		obrzeżenia płaszcza lub togi obywatela rzymskiego.
Coemeterium subteglatum begynn å lære		cmentarz, na którym choć część grobów znajdowała się w zadaszonych portyku.
Collegium tenuiorum begynn å lære		jedno z uznawanych przez prawo rzymskie stowarzyszenie ludzi ubogich, mających na celu zapewnienie zmarłym członkom pogrzebu.
Commemoratio begynn å lære		czynności liturgiczne związane w okresie wczesnochrześcijańskim ze śmiercią męczennika lub wyznawcy lub część modlitwy eucharystycznej
Consignatorium begynn å lære		oddzielne pomieszczenie przy baptysterium, gdzie biskup udzielał nowo ochrzczonym bierzmowania.
Consilia prowincjonalne begynn å lære		synody
Crux dissimulata begynn å lære		„krzyż utajony” np. pod postacią kotwicy.
Crux invicta begynn å lære		„krzyż niezwyciężony”, ukazywany jako tropaion, zwieńczony wieńcem wawrzynowym z chryzmą.
Crux gemmata begynn å lære		krzyż o ozdobnie rozszerzonych zakończeniach ramion, wysadzany drogimi kamieniami. Znak zwycięskiej mocy męki i śmierci Chrystusa.
. Cubiculum begynn å lære		niewielkie wydzielone komory grobowe o różnych wymiarach i planach, dostępne bezpośrednio z korytarza.
Cyborium/konfesja begynn å lære		baldachim lub prosty daszek na czterech słupkach, ustawiany nad grobem lub basenem chrzcielnym. Po Iv w. także nadbudowa ołtarza w formie baldachimu.
Czara begynn å lære		płaskie naczynie do picia. Wypełnione owocami oznacza dostatek.
Dalmatyka begynn å lære		szata liturgiczna, odmiana tuniki zakładana przez głowę, rozcięte boki.
Damnatio memoriae begynn å lære		wymazanie z pamięci żywych jakiegoś cesarza z okrutne rządy. Po jego śmierci unieważniano wszystkie jego osobiste zarządzenia, usuwano jego imiona i tytuły z inskrypcji oraz niszczenie przedstawiających go posągów i reliefów.
Decennalia begynn å lære		rzymskie obchody świąteczne związane z dziesiątą rocznicą objęcia władzy przez cesarza.
Dekretalia begynn å lære		reskrypty papieskie = listy, w których papieże udzielili odpowiedzi na pytania dotyczące dyscypliny i administracji w kościele. Najstarszy zbiór dekretaliów papieski sporządził Dionizy.
Duces apostolorum begynn å lære		„przywódcy apostołów” określenie stosowane przez Piotra i Pawła.
Ecclesia geminata begynn å lære		kościół złożony z dwóch sal, z których jedna była miejscem liturgii eucharystycznej, a druga służyła jako katechumeneum
Edikula begynn å lære		mała budowla wznoszona nad grobem
Edykt mediolański begynn å lære		Ogłoszony przez Konstantyna Wielkiego oraz Licyniusza w 313 roku w Mediolanie. Zaprowadzał wolność wyznania wiary w Cesarstwie Rzymskim.
Eksendra/Hemicykl begynn å lære		półkolista lub prostokątna nisza, najczęściej zaopatrzona w ławę.
Emblema begynn å lære		1. określenie drogocennego obrazu wykonanego techniką mozaiki, ułożonego na wydrążonej z jednej strony płycie kamiennej lub cementowej, który wmurowuje się w jakimś pomieszczeniu w ścianę lub posadzkę, z którą nie musi tworzyć całości stylistycznie
Empory begynn å lære		rodzaj galerii lub trybuny wspartej na kolumnach lub filarach, Stosowany w celu powiększenia powierzchni użytkowej wnętrza. Budowano je nad nawami bocznymi, niekiedy nad narteksem.
Epifania begynn å lære		„objawienie się” Chrystusa światu. Po raz pierwszy poprzez fakt Pokłonu Trzech Mędrców.
Epigramat begynn å lære		krótki utwór wierszowany. Epigramy ułożone przez papieża Damazego na cześć męczenników, wykuwane na tablicach kamiennych przez Furiusza Dionizjusza
Episkopat begynn å lære		1. okres sprawowania władzy biskupiej. 2. Ogół biskupów danego kraju. Wspólnota związana z biskupem rzymskim, który jest tam za stróża jedności kolegium i całego Kościoła.
Epitafium begynn å lære		inskrypcja lub epigramat wyryty na pomniku nagrobnym.
Epitome begynn å lære		wyciąg z obszerniejszego dzieła literackiego lub naukowego.
Eucharystia begynn å lære		sakrament Ciała i Krwi Pańskiej, uobecnienie zbawczej ofiary Chrystusa.
Euchologion begynn å lære		1. odpowiednik mszału i rytuału na Wschodzie. 2. Euchologion Serapiona z Thmuis (Egipt) – rodzaj rytuału zawierającego 30 modlitw liturgicznych.
Exodus begynn å lære		„wyjście”. Nazwa drugiej kolejnej księgi Starego Testamentu. W ikonografii scena pochodu Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej.
Exorcisterium begynn å lære		pomieszczenie przy baptysterium, w którym odprawiano egzorcyzmy.
Fenestella begynn å lære		okienko umieszczone w memorii, ustawionej nad grobem, przez które spuszczano brandea, aby uzyskać relikwie ex contactu.
Forma begynn å lære		najprostszy typ grobu ubogich. Prostokątna jama ziemna, do której składano zwłoki układając je jedne nad drugimi, oddzielając je od siebie płytami terrakotowymi lub ewentualnie marmurowanymi.
Fossor begynn å lære		kamieniarz, który wykuwał korytarze i pomieszczenia grobowe katakumb.
Geniusz begynn å lære		bóstwo opiekuńcze człowieka lub miejsca.
Gest aklamacji begynn å lære		wyrażany przez wyciągnięcie prawej dłoni na wysokość piersi, w kierunku osoby, której nauczanie lub działanie akceptuje się.
Gest błogosławieństwa begynn å lære		wyrażany przez uniesienie w kierunku osoby błogosławionej prawej dłoni otwartej i przedstawionej z rozłożonymi palcami. Dawny cesarski gest pozdrowienia, które gwarantowało pokój i bezpieczeństwo.
Gest przemawiania begynn å lære		wyrażany przez uniesienie ku górze prawej dłoni z trzema palcami złożonymi, a dwoma (wskazującym i środkowym) wyprostowanymi.
Girlanda begynn å lære		motyw dekoracyjny w formie splotu liści lub liści z kwiatami lub owocami, opadającego zakolami, podpiętego wstążkami lub maskami.
Grafitti begynn å lære		napisy lub proste rysunki wyskrobane rylcem, spotykane na ścianach domów, malowidłach ścienny glinianych lub metalowych przedmiotach codziennego użytku.
Hypocaustum begynn å lære		system ogrzewczy w Grecji i Rzymie. Polegał na wypełnieniu przestrzeni pod opartą na ceglanych słupkach podłogą gorącym powietrzem prowadzonym z pieca (praefurnium) za pomocą specjalnego kanału.
Hypogeum begynn å lære		omieszczenie podziemne czasem wystające ponad poziom gruntu. Używano go w starożytności dla celów sepulkralnych (jako grobowce) lub kultowych (sanktuaria bóstw chtonicznych, wodnych lub Mitry). Wznoszone często jako budowle centralne.
Illuminatio begynn å lære		„oświetlenie”. Oznaczenie cudu przywrócenia wzroku ślepcowi.
Inkrustacja begynn å lære		technika zdobnicza polegająca na wykładaniu powierzchni zdobionej motywami wyciętymi z innych materiałów(kość, szkło, drogie kamienie)
Institutum Neoronianum begynn å lære		dokument wydany przez Nerona (I w)w celu usankcjonowania prawem prześladowań skierowanych przeciwko chrześcijaństwu.
Itinerarium (peregrinatio) begynn å lære		opis pielgrzymki do miejsc świętych. Zaczynają się one pojawiać od IV w. Przewodniki po Ziemi świętej i Rzymie.
Kalendarz Filokalusa begynn å lære		rodzaj chronografu (więcej w notatkach)
Kanony Hipolita begynn å lære		zieło zawierające przypisy kościele, dotyczące życia chrześcijańskiego, zależne od Tradycji Apostolskiej Hipolita
Kantaros begynn å lære		rodzaj pucharka z dwoma uchwytami i szerokim wylewem. Symbol życia nadprzyrodzonego zwłaszcza wtedy, gdy z kantarosu wypełnionego wodą wyrastają pędy roślinne.
Kapitel (głowica) begynn å lære		element konstrukcyjno-dekoracyjny wieńczący kolumnę, pilaster lub filar pośredniczący w przenoszeniu ciężaru elementu dźwiganego na podporę
Kartusz begynn å lære		pole prostokątne, wydzielone ramką, przeznaczone na napis
Kasetony begynn å lære		pierwotnie: zagłębienia w stropie drewnianym między odcinkami krzyżujących się belek. W architekturze murowanej i kamiennej czworo i wieloboczne pola na stropach i sklepieniach, malowane lub wykonane w stiuku lub w kamieniu.
Katakumby begynn å lære		określenie podziemnego cmentarza św. Sebastiana, później określano je ogólnie jako coemeterium (miejsce spoczynku).
katalog liberiański begynn å lære		wykaz chronologiczny papieży (z kalendarza Filokalusa)
Katechumeni begynn å lære		Ci co przyjęli chrzest (więcej w notatkach)
Kenotaf begynn å lære		grobowiec symboliczny, nie zawierający zwłok
Kodeks begynn å lære		rodzaj książki złożonej z kart pergaminowych lub papirusowych. Symbol wierności nauce zawartej w kodeksie.
Kolumbarium begynn å lære		naziemny grób zbiorowy
Koncha begynn å lære		sklepienie niszy, często w formie muszli.
Kosmokrator begynn å lære		władca świata. Tytuł cesarski wraz z atrybutami, przyjętymi na oznaczenie dostojeństwa Chrystusa.
Krzyż monogramatyczny begynn å lære		znak złożony z liter greckich tau (T) i rho (P), nawiązujący do greckiego słowa stauros = krzyż.
Krzyż ansata begynn å lære		egipski znak ankh, symbol życia
Kymation begynn å lære		nazwa ornamentu ciągłego w kształcie wąskiego pasa wypełnionego stylizowanymi motywami roślinnymi. Płaskorzeźbione, na profilowanych kamiennych lub drewnianych listwach belkowania.
Lektor begynn å lære		duchowny niższego stopnia, który czytał w Kościele PŚ z tribunal lectorum i przechowywał i chronił Ksiąg świętych.
Lex Iulia de Maiestate begynn å lære		rzymska ustawa prawa karnego wydana przez Augusta przeciwko zbrodniom wobec princepsa oraz państwu i ludowi rzymskiemu
Loculus begynn å lære		podłużne wydrążenie w ścianie katakumb przeznaczone na pomieszczenie zwłok, zamykane prostokątną płytą lub zamurowywane.
Lucenarium (lucerna) begynn å lære		pionowy szyb prowadzący, uskokami, z powierzchni ziemi w głąb katakumb, celem dostarczenia światła i powietrza.
Luneta begynn å lære		półkoliste pole w głębi arcosolium, zdobione najczęściej dekoracją malowaną. W dekoracji sklepień półkoliste pola, w liczbie 4,6 lub 8, otaczające pole środkowe.
Manus Dei begynn å lære		Dłoń Pańska
Marmoryzowanie begynn å lære		imitowanie barwnych okładzin kamiennych przez malowanie odpowiednich wzorów na ścianach.
Martyrologium begynn å lære		spis lub katalog męczenników rozszerzony w późniejszym czasie o wyznawców i innych świętych. Pierwotnie umieszczany na dyptykach.
Martyrologium Hieronimianum begynn å lære		łaciński przekład Martyrologium Syryjskiego z V w. przez nieznanego tłumacza-autora, który rozszerzył pierwotną wersję przez dodanie męczenników i wyznawców Kościoła Zachodniego (w tym afrykańskiego). Przypisał je Hieronimowi.
Memoria begynn å lære		budowla lub pomnik wzniesiony na miejscu grobu lub męczeństwa celem upamiętnienia tego miejsca.
Memoria Gajusza begynn å lære		określenie nadawane dwom edikulom wzniesionym na grobach św. Piotra na wzgórzu watykańskim i św. Pawła przy drodze Ostyjskiej
Mensa begynn å lære		płyta kamienna lub murowana, leżąca na grobie, pełniąca funkcję stołu przy refrigerium
Metropolia begynn å lære		miasto, które zakładało kolonię lub główne miasto prowincji lub eparchii lub w adm. kościelnej z IV w – miasto biskupie, któremu podlegały wszystkie znajdujące się wokół siedziby biskupie
Męczennicy begynn å lære		świadkowie Chrystusa i Ewangelii, aż po ofiarę z życia
Mitreum begynn å lære		mejsce kultu Mitry. Miało formę hypogeum lub groty wykutej w skale. W absydzie umieszczano posąg lub płaskorzeźbę z wyobrażeniem Mitry zabijającego byka.
Monogram konstantyński begynn å lære		chryzma
Narteks begynn å lære		nazwa przedsionka bazyliki znajdującego się między atrium a nawą.
Nawa begynn å lære		środkowa przeważnie prostokątna część budynku kościelnego, zwarta między narteksem i absydą.
Nimfeum begynn å lære		początkowo nazwa groty lub gaju ze źródłem poświęconym nimfom, później budowle studzienne przy źródle lub małe ozdobne budowle wolnostojące, będące ujęciami wodociągu lub mała absyda ozdobiona mozaiką w domu.
Notitia Ecclesiarum Urbis Romae begynn å lære		przewodnik dla pielgrzymów po Rzymie (poł VII lub 2 poł VIII w.)
Notitia Urbis Constantinopolitanae begynn å lære		dokument pochodzący z czasów Teodozjusza II (V w) – opis monumentalnych budowli miasta z podziałem na XIV dzielnic.
Nucleus begynn å lære		zespół pomieszczeń grobowych stanowiący początkowy rejon katakumb.
Oculus begynn å lære		otwór oświetleniowo-wentylacyjny znajdujący się na szczycie kopuły.
Oktogon begynn å lære		ośmiobok. 1. w chrz. liczba 8 – ósmego dnia zmartwychwstał Jezus; dzień sądu, wieczność; dzień ósmy – dzień spokoju wiecznego, u Hieronima 8 jest obrazowym przedstawieniem Ewangelii. 2. W arch. chrześc na planie oktogonu wznoszono baptysteria.
Onomastikon begynn å lære		alfabetyczny wykaz z krótkim objaśnieniem geograficznym i historycznym miejscowości wymienionych w Biblii.
Opus latericium begynn å lære		wątek murarski w arch. rzym. Z cegieł suszonych na słońcu i z drewna.
Opus listatum begynn å lære		określenie wątku murarskiego, którego moduł składa się z rzędu cegieł lub obrobionych bloków, ze skały pochodzenia wulkanicznego, połączonych zaprawą cementową, warstwy cementu.
Opus mixtum begynn å lære		wątek murarski w arch. rzym będący połączeniem wątku kamiennego z ceglanym (opus testaceum)
Opus sectile begynn å lære		mozaika ułożona z barwnych, kamiennych płytek o różnym kształcie.
Opus signinum begynn å lære		typ posadzki wykonanej z mieszaniny cegły i wapna wytwarzającej czerwonawy, mocno plastyczny i nieprzepuszczalny cement używany w budowlach rzymskich.
Opus tesselatum begynn å lære		mozaika ułożona z jednakowych kostek sześciennych (tesser), kamiennych, glinianych i szklanych, w różnych barwach.
Opus testaceum begynn å lære		sposób licowania ścian przy użyciu cegieł wypalanych, ustawianych w równych rzędach i łączonych zaprawą.
orant begynn å lære		postać stojąca z rękami wzniesionymi ku górze lub rozłożonymi na boki. Symbol ufnej, wdzięcznej lub błagalnej modlitwy.
Ostiariusz begynn å lære		Strażnik pilnujący bram miejskich świątynnych i pałacowych. U Chrześcijan ostiariusze pilnowali, aby na nabożeństwa nie dostawali się poganie, ostrzegali wiernych przed niebezpieczeństwem, byli posłami biskupów.
Paradygmy begynn å lære		wersety modlitewne wzywające pomocy Boga z powołaniem się na miłosierdzie, jakie świadczył postaciom Starego Testamentu (np. Noe, Abraham, Daniel)
Pasja begynn å lære		gatunek literacki związany z kultem męczenników.
Patrimonium Sancti Petri begynn å lære		określenie nieruchomości i wszystkich innych darów, które Kościół rzymski otrzymywał od władców imperium (od Konstantyna) oraz wiernych.
Paw begynn å lære		symbol nieśmiertelności
Pelta begynn å lære		motyw dekoracyjny w kształcie okrągłej tarczy z jednym lub dwoma wycięciami w kształcie półksiężyca
Penula begynn å lære		obszerny rzymski płaszcz ciemnej barwy. Kształt koła z otworem w środku, przez który przechodziła głowa, bez rozcięcia na przedzie i bez rękawów
Perełkowanie begynn å lære		ornament ciągły składający się z rzędy półwypukłych, okrągłych lub owalnych perełek → astragal.
Perystyl begynn å lære		wew. prostokątny dziedziniec otoczony krytą kolumnadą z małym ogrodem pośrodku (arch. mieszkalna grecko-rzymska)
Pilaster begynn å lære		przyścienna podpora architektoniczna w formie płaskiego występu muru ozdobionego bazą i kapitelem. Służą do wzmocnienia konstrukcji muru i pełnią funkcje dekoracyjne, dzieląc płaszczyznę ściany w kierunku pionowym.
Plinta begynn å lære		1. czworokątna płyta z kamienia lub innego materiału umieszczona pod bazą kolumny lub filaru w porządkach jońskim, korynckim i toskańskim. 2. niski, poziomy, nie zdobiony, czasem profilowany występ w dolnej części ściany tuż nad podłogą.
Polifora begynn å lære		wieloarkadowe przejście z narteksu do nawy.
Portyk begynn å lære		Otwarty ganek kolumnowy lub filarowy związany z budowlą (poprzedza zwykle wejście)
Pory Roku begynn å lære		ukazywane pod postacią młodzieńców, dziewcząt lub amorków z następującymi atrybutami: róże (wiosna), kłosy (lato), winne grona (jesień), oliwki (zima).
Prefektura begynn å lære		nadrzędna jednostka administracyjna w ustroju tetrarchii. Prefektura dzieliła się na mniejsze jednostki – diecezje i prowincje.
Prezbiterium begynn å lære		miejsce w kościele wydzielone dla kapłanów (prezbiterów) i służby liturgicznej
Propyleje begynn å lære		monumentalna brama na planie prostokąta z kolumnadą i nieparzystą liczbą przejść, wiodąca do okręgu kultowego.
Proskynesis begynn å lære		gest skłonienia się i spowicia rąk wyciąganych w kierunku władcy.
Prostratio begynn å lære		postawa skłonu niemal do stóp władcy
Protoma begynn å lære		lement dekoracyjny w kształcie przedniej części (głowa z częścią tułowia) zwierzęcia lub człowieka.
Pulvinum (pulvinarium) begynn å lære		komfortowe łoże wysłane poduszkami.
Quadratum populi begynn å lære		określenie części nawy przeznaczonej dla wiernych.
Refrigerium begynn å lære		chrześcijańska uczta nagrobna urządzana ku czci męczenników lub członków rodziny w rocznicę śmierci.
Rotulus begynn å lære		zwój papirusowy
Rybak begynn å lære		ilustruje upragnione życie „nad wodą”; łowca dusz potrzebujących nawrócenia.
Schizma begynn å lære		rozłam w Kościele, oderwanie od biskupa Rzymu i zaprzeczenie jego najwyższego autorytetu w sprawach wiary i organizacji kościelnej.
Scrinium begynn å lære		rodzaj skrzyneczki, cylindrycznej lub czworobocznej, przeznaczonej do przechowywania zwojów papirusowych.
Signatio begynn å lære		1. nazwa gestu błogosławieństwa kapłańskiego w kształcie krzyża udzielanego ludziom bądź czynionego nad zwierzętami czy przedmiotami. 2. przeżegnanie się dłonią lub naznaczenie znaku krzyża kciukiem na czole
Sobór begynn å lære		synod powszechny lub ekumeniczny, zwoływany w Kościele starożytnym przez cesarza na wniosek biskupów w celu rozstrzygnięcia wszelki sporów teologicznych, związanych z zasadniczymi dogmatami chrześcijańskimi (patrz: notatki)
Spory trynitarne begynn å lære		okres sporów doktrynalnych w IV w. dotyczących relacji osób w Trójcy św. (arianizm, macedonianizm). Problemy rozstrzygano na soborach.
Stopa rzymska begynn å lære		miara długości = 0,296 m.
Sylloge begynn å lære		grupa rękopisów powstałych w okresie od wczesnego średniowiecza do początku XVI w. zawierających odpisy inskrypcji zebranych przez pielgrzymów miejscach świętych.
Synagoga begynn å lære		Instytucja synagogi sięga najwcześniej czasów niewoli babilońskiej. Synagoga jako domy modlitwy, (patrz: notatki)
Synod begynn å lære		kolegialny organ władzy biskupiej zwoływany doraźnie bądź stały. Początkowo: przewodniczący – biskup danej wspólnoty. Później zwoływano synody prowincjonalne, w którym brali udział członkowie episkopatu i prezbiterzy. (patrz: notatki)
Syntronon begynn å lære		ławy kamienne lub drewniane dla kapłanów ustawianych w prezbiterium.
Sztuka partyjska begynn å lære		całokształt materialnej twórczości artystycznej ludów żyjących na obszarach państwa Partów, obejmującego w okresie największego rozkwitu (2 poł I w n.e) obecny Irak, Iran, Turkiestan, fragmenty Pakistanu, Afganistanu i Syrii.
Teofania begynn å lære		objawienie się Boga ludziom poprzez znaki widzialne (np. płomień, głos)
Termy begynn å lære		budowle termalne, na wzór urządzeń kąpielowych istniejących przy gimnazjonach. (patrz: notatki)
Tessera begynn å lære		kostka mozaikowa, kamienna, gliniana lub szklana używana w opus tesselatum
Testamentum Domini begynn å lære		dzieło o charakterze prawnym, napisane pierwotnie po grecku, jest to częściowa przeróbką i powiększenie Tradycji Apostolskiej Hipolita. Składa się z 2 ksiąg: I – apokalipsa II – przepisy regulujące życie chrześcijańskie
Tetrapylon begynn å lære		1. w arch. rzym monumentalna brama o czterech wejściach umieszczonych między czterema filarami, na których spoczywa dach. Ustawiana w miastach w cardo. Lub na forum. Najbardziej znane: Ianus Quadrifrons, Galeriusza
Tetrarchia begynn å lære		system władzy stworzony przez Dioklecjana w III- pocz. IV w. Imperium zostało podzielone na 4 prefektury. (patrz: notatki)
Tolos begynn å lære		budowla na planie koła. W arch. rzym. Budowla o charakterze przeważnie sepulkralnych, stosowana w mauzoleach cesarskich.
Traditio legis begynn å lære		ceremonia przekazania prawa
Transept begynn å lære		zespół arch. ustawiony w budowlach sakralnych prostopadle do naw, przed prezbiterium lub absydą
Trichora begynn å lære		budowla zakończona absydą w układzie trójlistnym
Triclia begynn å lære		pomieszczenie przeznaczone na refrigeria
Trifora begynn å lære		Trójarkadowe przejście z narteksu do nawy.
Tripus begynn å lære		stolik o trzech nóżkach
Trofeum begynn å lære		symboliczny znak zwycięstwa. Pomniki rzeźbiarskie i architektoniczne (posągi, trójnogi, tolosy), która wznoszono w okręgach świętych lub w miastach.(patrz: notatki)
Tropaion begynn å lære		pomnik zwycięstwa ustawiany na polu bitwy ozdabiany sztandarami.
Tunika begynn å lære		spodnia szata uzywana przez Rzymian (odpowiednik gr. chitonu).
Typ begynn å lære		osoba, przedmiot lub wydarzenie Starego Testamentu, które jest zapowiedzią osób przedmiotów i wydarzeń Nowego Testamentu np. Adam- Chrystus, arka-chrzest
Unctio begynn å lære		namaszczenie – consignatorium
Vicennalia begynn å lære		rzym. Obchody świąteczne związane z dwudziestą rocznicą objęcia władzy przez cesarza.
Wdowa kanoniczna begynn å lære		wdowa spełniająca w staroż. Kościele obowiązki diakonisy. Do jej obowiązków należała posługa niewiastom. (patrz: notatki)
Wić roślina begynn å lære		najczęściej upleciona z bluszczu lub winnej latorośli lub akantu. Rzymski motyw dekoracyjny.
Wiktoria begynn å lære		rzymska bogini zwycięstwa. Atrybuty: wieniec i palma; symbol męczeństwa.
Woda "żywa" begynn å lære		określenie odnoszące się do wody chrztu świętego, dającego ochrzczonym życie wieczne.

Pojęcia na kolosa

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer