→ Rozdział II → Start læring / Last ned MP3 Flashcards

spørsmålet		svaret
reguła superficies solo cedit begynn å lære		to, co jest na powierzchni, przypada gruntowi
według Ulpiana termin prawo begynn å lære		wywodzi się ze sprawiedliwości
definicja prawa Celsus begynn å lære		prawo jako sztuka stosowania tego co dobre i słuszne
nadrzędnymi zasadami prawa wg. Ulpiana są begynn å lære		żyć szlachetnie, innym nie szkodzić, dać każdemu, co mu się należy
ius begynn å lære		sfera działania ludzi dozwolona i chroniona przez państwo
fus begynn å lære		sfera działania człowieka dozwolona i chroniona przez religię
iniura begynn å lære		bezprawie
nefas begynn å lære		wykroczenie poza sferę faz
leges begynn å lære		prawo stanowione
mos maiorum begynn å lære		prawo zwyczajowe
zasada terytorialności begynn å lære		norma prawna obowiązuje osoby znajdujące się lub nawiązujące stosunki prawne na obszarze suwerenności danego państwa (współcześnie obowiązuje)
zasada personalności begynn å lære		obywatel danego państwa, niezależnie od tego, gdzie się znajdował, musiał posługiwać się prawem swojej civitas
ius civile begynn å lære		prawo obywateli
ius peregrinorum begynn å lære		prawo cudzoziemców
ius gentium begynn å lære		prawo narodów, wywodziło się z potrzeby zapewnienia ochrony prawnej między Rzymianami i obcymi
podział na 2 warstwy prawa: begynn å lære		1. prawo dotyczące wyłącznie obywateli rzymskich ius civile lub ius Quiritium 2. prawo mające zastosowanie wobec wszystkich ludzi, zwane ius gentium
ius civile dotyczyło begynn å lære		zarówno prawa prywatne jak i publiczne, z biegiem czasu zaczęto termin ten odnosić do prawa prywatnego
ius civile stanowiło begynn å lære		najdawniejszą warstwę prawa rzymskiego
cechy charakterystyczne ius civile begynn å lære		formalizm i przywiązanie do tradycji
ius civile określane jest niekiedy jako begynn å lære		ius strictum
negotia stricti iuris begynn å lære		czynności prawne wywodzące się z ius civile
akty negotia stricti iuris w prawie archaicznym begynn å lære		1. czynności dokonywane z użyciem spiżu i wagi (per aes et libram) 2. sponsio 3. legis actiones
per aes et libram begynn å lære		czynności dokonywane z użyciem spiżu i wagi, wypowiadanie ściśle oznaczonych słów i dokonywane symbolicznych gestów, w obecności 5 świadków i trzymającego wagę libripensa
sponsio begynn å lære		przyrzeczenie wykonania w przyszłości określonego świadczenia poprzez zapytanie wierzyciela i odpowiedź twierdzącą dłużnika z użyciem wyrazu wypowiedzianego w pytaniu
legis actiones begynn å lære		formuły wypowiadane przed pretorem w najdawniejszym rzymskim postępowaniu sądowym
leges begynn å lære		ustawy zgromadzeń ludowych, po lex Hortensia też zgromadzeń plebejskich
ius civile rozwijało się przez begynn å lære		działalność ustawodawczą, leges, consuetudo, przenikanie norm wykształconych w ius gentium i w edykcie pretorskim oraz działalność interpretacyjną prawników
consuetudo begynn å lære		zwyczaj
interpretadio prudentium begynn å lære		działalność interpretacyjna prawników
duże znaczenie w prawie rzymskim begynn å lære		twórczej wykładni (interpretatio)
ius gentium begynn å lære		uregulowania prawne wspólne wszystkim ludziom, mniej formalistyczna i bardziej elastyczna od ius civile
w ramach ius gentium kształtowała się ochrona begynn å lære		większości nieformalnych aktów prawnych
w warstwie ius gentium wykształcił się begynn å lære		proces formułkowy, powstały kontrakty konsensualne i realne, które stały się podstawą rozwiniętego obrotu gospodarczego
większość instytucji które przeniknęły z prawa rzymskiego do współczesnych systemów prawnych wywodziła się z begynn å lære		ius gentium
ius honorarium begynn å lære		prawo tworzone przez pretorów
ius honorarium to begynn å lære		żywy głos prawa cywilnego (Marcianus)
senatus consulta begynn å lære		uchwały senatu
różnice między tymi ius begynn å lære		się zacierały np. od 212 kiedy cesarz Karakalla nadał obywatestwo prawie wszystkim obywatelom imperium
ius vetus begynn å lære		prawo dawne, ius civile, ius gentium, ius honorarium
ius novum begynn å lære		prawo nowe, prawo tworzone przez cesarzy
ius aequum begynn å lære		normy przy których stosowaniu należało uwzględniać kryteria z pogranicza prawa i etyki takie jak zasada słuszności czy dobrej wiary
ius strictum begynn å lære		normy prawne, które powinny być przestrzegane bardzo rygorystycznie
ius strictum wiązało się z begynn å lære		najdawniejszą warstwą prawa rzymskiego ius civile
zasadę ius strictum wyrażała paremia begynn å lære		dura lex sed lex oparta na wypowiedzi Ulpiana
dura lex sed lex begynn å lære		twarde prawo ale prawo
ius aequum wiązało się begynn å lære		głównie z prawem tworzonym przez pretorów
krytycyzm ius strictum przejaw paremia begynn å lære		summum ius summa iniuria
summum ius summa iniuria begynn å lære		najwyższe prawo może prowadzić do najwyższego bezprawia
łagodzenie rygoryzmu prawnego begynn å lære		poprzez skargi pretorskie, zarzuty na korzyść pozwanego
reguła Katona begynn å lære		dotyczyła ważności legatów testamentowych, opierała się na przeświadczeniu, że czynność nieważna od samego początku nie może być następnie uzdrowiona
favor testamenti begynn å lære		wykładnia testamentu powinna zmierzać do utrzymania go w mocy
ratio decidendi begynn å lære		powód rozstrzygnięcia
ius publicum begynn å lære		prawo publiczne
ius privatum begynn å lære		prawo prywatne
ustawa XII tablic jako begynn å lære		źródło zarówno prawa prywatnego jak i publicznego
prawo publiczne begynn å lære		normy, które odnoszą się do ustroju państwa rzymskiego (Ulpian)
prawo prywatne begynn å lære		normy, które dotyczą interesu poszczególnych jednostek (Ulpian)
kryterium podziału na prawo publiczne i prywatne stanowi begynn å lære		utilitas
utilitas begynn å lære		różnica interesu, którego ochronę ma na celu dana norma prawna
prawo publiczne obejmowało begynn å lære		całokształt norm dotyczących organizacji i działalności państwa
prawo prywatne obejmowało begynn å lære		stosunki między osobami (głównie fizycznymi) tak rodzinne jak i majątkowe, czy własność, zaciąganie zobowiązań, dziedziczenie
ius dispositivum begynn å lære		normy względnie wiążące, prawo prywatne
ius cogens begynn å lære		normy bezwzględnie wiążące, prawo publiczne
actiones in rem begynn å lære		stosunki prywatnoprawne chronione za pomocą skarg powództw rzeczowych
actiones in personam begynn å lære		stosunki prywatnoprawne chronione za pomocą skarg powództw osobowych
podział actiones na rem i personam begynn å lære		występował już w archaicznym postępowaniu sądowym, wg. Gaiusa najistotniejszy podział skarg
actio in rem jest stosowana begynn å lære		gdy powód zmierza do wykazania w procesie, że przysługuje mu skuteczne wobec wszystkich prawo władania rzeczą materialną lub jakieś inne prawo skuteczne wobec wszystkich
prawo chronione skargą actio in rem jest skonstruowane jako begynn å lære		prawo władcze, bezwzględne, jest skuteczne wobec wszystkich (erga omnes)
skuteczne wobec wszystkich begynn å lære		erga omnes
za pomocą actiones in rem były chronione begynn å lære		własność rzeczy materialnych, władza nad osobami wolnym (ojcowska, mężowska, nabyta w drodze mancypacji) oraz tutela
actiones in rem były stosowane również begynn å lære		przez dziedzica cywilnego który żądał wydania spadku od osoby która tym dziedzicem nie była oraz w przypadku naruszenia praw na rzeczy cudzej takich jak. służebności czy zastaw
uprawnienie chronione skargą in rem begynn å lære		podąża za rzeczą
actio in personam, czyli skargi powództwa względem osoby były begynn å lære		skuteczne wobec określonych osób (inter partes)
actio in personam chroniła begynn å lære		zobowiązania
w prawie rzymskim okresu republiki i pryncypatu można spotkać 2 kompleksowe urzędowe zbiory prawa: begynn å lære		ustawa XII tablic i edykt pretorski
tekst ustawy XII tablic begynn å lære		się nie zachował, prawdopodobnie uległ zniszczeniu podczas najazdu Gallów na początku IV w.p.n.e.
nasze wiadomości o ustawie XII tablic opierają się begynn å lære		na przekazach pośrednich
postępowanie odtwarzające zaginiony tekst na podstawie przekazów pośrednich begynn å lære		palingenezja
tablice 1 do 3 begynn å lære		prawo procesowe
tablice 4 i częściowo 5 begynn å lære		wewnętrzna organizacja rzymskiej rodziny
częściowo tablica 5 begynn å lære		spadkobranie
tablica 6 begynn å lære		stosunki gospodarcze między rodzinami rzymskimi
tablica 7 begynn å lære		prawa sąsiedzkie
tablica 8 begynn å lære		przestępstwa naruszające interes obywatela
tablice 9 do 10 begynn å lære		niektóre normy prawa sakralnego i publicznego
tablice 11 i 12 begynn å lære		różne normy
ustawa 12 tablic formalnie obowiązywała begynn å lære		do czasów Justyniana
pierwsza część edyktu begynn å lære		zawierała zasady dotyczące zakresu działania pretora i postępowania przed jego urzędem
druga część edyktu oraz trzecia begynn å lære		przedstawiały poszczególne przypadki udzielania przez pretora ochrony prawnej przez udzielenie skargi powództwa
część 4 edyktu begynn å lære		przedstawiała sposoby egzekwowania orzeczeń sądowych
część 5 edyktu begynn å lære		zajmowała się udzielaniem ochrony prawnej przez pretora w trybie pozaprocesowym
Gaius podzielił prawo na begynn å lære		dotyczące osób, rzeczy i skarg (personae, res, actiones) a rzeczy na m.in. materialne i niematerialne (corporales i incorporales)
system pandektowy begynn å lære		przełom XVIII i XIX wieku, charakteryzowało go wyodrębnienie „części ogólnej prawa cywilnego” (podmioty stosunków prawnych pojęcie rzeczy oraz czynności prawne). W części szczegółowej: prawo rzeczowe, rodzinne, zobowiązania i spadkowe (popularny)
zdarzenia prawne begynn å lære		zdarzenia wywołujące skutki prawne
działania begynn å lære		zdarzenia prawne zależne od wolu ludzkiej
czyny niedozwolone begynn å lære		działania niezgodne z obowiązującym prawem
czynności prawne/ akty prawne to działania begynn å lære		zgodne z obowiązującym prawem
czynność prawna begynn å lære		oświadczenie woli zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych
czynności formalne begynn å lære		w których oświadczenie woli musiało być złożone w ściśle określonej formie, inaczej powodowało nieważność czynności
czynności formalne np. begynn å lære		czynności dokonywane przy użyciu spiżu i wagi: mancipatio, nexum, formalny akt umorzenia zobowiązania oraz czynności in iure cessio czyli pozorny proces windykacyjny, sponsio, stipulatio
mancipatio begynn å lære		najstarsza forma kupna sprzedaży
nexum begynn å lære		archaiczna forma pożyczki
czynności nieformalne begynn å lære		do swojej ważności nie wymagały odpowiedniej formy a konsensusu stron
czynności nieformalne np. begynn å lære		kontrakty konsensualne
czynności jednostronne begynn å lære		do dokonania danej czynności wystarczy oświadczenie woli tylko jednej strony
czynności jednostronne np. begynn å lære		sporządzenie testamentu, zawłaszczenie, porzucenie rzeczy
czynności dwustronne begynn å lære		wymagają zgodnego oświadczenia woli dwóch stron
czynności dwustronne np. begynn å lære		umowy np. stypulacja, kupno sprzedaż, pożyczka
czynności inter vivos begynn å lære		między żyjącymi, wywołują skutki za życia stron
czynności inter vivos np. begynn å lære		kupno sprzedaż, pożyczka
czynności mortis causa begynn å lære		na wypadek śmierci, następują dopiero z chwilą śmierci osoby dokonującej czynności np. legatum
czynności rozporządzające begynn å lære		powodują bezpośrednią, natychmiastową zmianę w majątku osoby dokonującej czynności: zmniejszenie majątku, obciążenie, zniesienie obowiazującego prawa np. przeniesienie prawa własności
czynności zobowiązujące begynn å lære		rodzą zobowiązanie do dokonania w przyszłości czynności rozporządzającej np. dotis promissio, mandatum, umowa kupna sprzedaży
dotis promissio begynn å lære		przyrzeczenie posagu w formie stypulacji
mandatum begynn å lære		zobowiązanie do wykonania zlecenia
czynności odpłatne begynn å lære		na ich podstawie obie strony uzyskują wzajemne korzyści majątkowe np. w umowie kupna i sprzedaży, w umowie najmu
czynności nieodpłatne begynn å lære		tylko jedna ze stron odnosi korzyści majątkowe np. commodatum, darowizna
commodatum begynn å lære		bezpłatne korzystanie z rzeczy cudzej
czynności przyczynowe (kauzalne) begynn å lære		czynności których ważność uzależniona jest od istnienia przyczyny ich dokonania, czyli celu gospodarczego, chronionego przez prawo
czynności przyczynowe (kauzalne) np. begynn å lære		traditio w prawie archaicznym też mancipatio
traditio begynn å lære		przeniesienie własności na skutek nieformalnego wydania rzeczy; posag
czynności abstrakcyjne begynn å lære		ważne są niezależnie od istnienia causa, czynności formalne, ich zaskarżalność zależała jedynie od dochowania należytej formy
czynności abstrakcyjne np. begynn å lære		wszystkie czynności formalne, np. stipulatio (wypowiedzenie określonych słów)
czynności fiducjarne begynn å lære		powiernicze; strony przenosząc za pomocą mn, lub iic własność rzeczy prawo lub władztwo nad osobą dodawały do tej cp. zastrzeżenie (nuncupatio, pactum fiduaciae), iż nabywca zachowa się w określony sposób w stosunku do nabytej rzeczy, prawa lub osoby.
elementy czynności prawnej begynn å lære		essentiala, naturalia i accidentalia negotii
essentiala negoti begynn å lære		istotne elementy treści czynności prawnrj
naturalia negoti begynn å lære		postanowienia wynikające z zasad słusznego, sprawiedliwego obrotu prawnego (np. odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne towaru przy kupnie sprzedaży)
accidentalia negotii begynn å lære		postanowienia nietypowe, dodatkowe, najczęściej: warunek, termin, polecenie
warunek begynn å lære		zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego zależy skuteczność czynności prawnej
czynność zawarta z dodaniem warunku jest ważna od begynn å lære		samego początku ale jej skuteczność jest ograniczona w czasie
nie były warunkami begynn å lære		zdarzenia przeszła i teraźniejsze (np. jeśli statek dopłynął szczęśliwie do portu) oraz niemożliwe do spełnienia (na początku powodowały nieważność, pod wpływem sabinianów uznawano je za niedodane)
warunek zawieszający begynn å lære		skutki czynności prawnej powstają dopiero po ziszczeniu się przyszłego niepewnego zdarzenia np. otrzymasz dyplom jeśli zdasz wszystkie egzaminy
warunek rozwiązujący begynn å lære		czynność prawna jest od razu skuteczna ale jej skuteczność ustaje po spełnieniu się przyszłego niepewnego zdarzenia np. możesz korzystać z pracy niewolnika dopóki moja córka nie wyjdzie za mąż
warunku rozwiązującego nie można było dodać do begynn å lære		ustanowienia dziedzica
inny podział warunków: begynn å lære		potestatywne, kauzalne i mieszane
warunek potestatywny begynn å lære		kiedy spełnienie się tego przyszłego, niepewnego zdarzenia zależy od woli warunkowo uprawnionego np. dostaniesz pierścień jeśli pojedziesz do Rzymu, jeśli się nie ożenisz dostaniesz spadek
warunek kauzalny begynn å lære		przypadkowy, gdy spełnienie się przyszłego niepewnego zdarzenia nie zależy w ogóle od woli warunkowo uprawnionego np. sprzedam ci plony, jeśli będzie urodzaj
warunek mieszany begynn å lære		częściowo zależny od woli warunkowo uprawnionego np. dostaniesz dom, jeśli się ożenisz
warunek dodatni begynn å lære		zmiana dotychczasowego stanu rzeczy, np. dostaniesz niewolnika jeśli wyjdziesz za mąż
warunek ujemny begynn å lære		utrzymanie dotychczasowego stanu rzeczy np. dostaniesz niewolnika, jeśli nie wyjdziesz za mąż
termin begynn å lære		zdarzenie przyszłe, ale zawsze pewne, od którego uzależniona jest skuteczność czynności prawnej
termin zawieszający begynn å lære		początkowy, gdy powstanie skutków cp. odsunięte jest w czasie do momentu spełnienia się tego pewnego przyszłego zdarzenia
termin rozwiązujący begynn å lære		skuteczność cp ustaje po upływie tego terminu, określony albo ścisłą datą (1 stycznia) alb pewnym zdarzeniem np. śmierć osoby czy opady deszczu
za terminy uważano też begynn å lære		zdarzenia które zazwyczaj następują np. osiągnięcie dojrzałości, urodzenie dziecka przez kobietę będącą w ciąży
polecenie begynn å lære		nakładał obowiązek określonego zachowania się np. wyzwolenie niewolnika, nie powodował ograniczenia skuteczności czynności prawnej
modus begynn å lære		polecenie
modus był dodawany do begynn å lære		czynności nieodpłatnych, jako darowizna, rozporządzenie ostatniej woli,
niewypełnienie polecenia przez osobę odnoszącą korzyści begynn å lære		nie powodowało ustania skuteczności takiej czynności
wykonanie polecenia begynn å lære		długo traktowane jako obowiązek moralny, w okresie późnego cesarstwa zaczęto ingerować, przeciwko takiej osobie udzielano skargi o zwrot osiągniętych korzyści lub o wypełnienie polecenia.
pod koniec republiki przy ocenie ważności czynności prawnej zaczęto begynn å lære		uwzgledniać nie tylko wolę formalnie wyrażoną w słowach i gestach ale również domniemaną intencję dokonującego czynności
pierwszy raz uwzględniono domniemaną intencję spadkodawcy w begynn å lære		causa Curiana
symulacja begynn å lære		czynność pozorowana, ma miejsce gdy strony umawiają się między sobą, że dokonana czynność prawna nie będzie wywoływać dla nich skutków prawnych.np. małżonkowie pozorowali rozwód żeby obejść zakaz darowizn
reservatio mentalis begynn å lære		jednostronnie zamierzona, nieujawniona jednak na zewnątrz niezgodność woli z oświadczeniem, polegająca na założenia tego oświadczenia bez zamiaru wywołania skutków prawnych, nie miała żadnego znaczenia prawnego (dokonana czynność była ważna)
error begynn å lære		mylne wyobrażenie o istniejącej rzeczywistości. mylne wyobrażenie co do obowiązującego prawa (error iuris) bądź nieznajomość prawa (ignorantia iuris) w zasadzie nie można było uchylić się od skutków cp dokonanej pod wpływem nieznajomości prawa
error facti begynn å lære		błąd dotyczący okoliczności faktycznych
pobudki które prowadziły do podjęcia czynności prawnej wg prawa pretorskiego begynn å lære		dolus, metus
dolus begynn å lære		podstęp, zachodził gdy strona dokonywała czynności prawnej pod wpływem podstępnych zachowań i fałszywych informacji strony przeciwnej, wg. ius civile była ważna, prawo pretorskie dawało poszkodowanemu ochronę
metus begynn å lære		groźba, gdy ktoś dokonywał czynności prawnej pod wpływem uzasadnionej obawy spowodowanej bezprawną groźbą innej osoby, w świetle ius civile ważna, prawo pretorskie chroniło tak jak w przypadku dolus
konwersja aktu prawnego begynn å lære		wstawienie w miejsce nieważnej czynności inną czynność zmierzającą do podobnych skutków (np. utrzymanie w mocy nieważnego legatu windykacyjnego jako legatu damnacyjnego)
konwalidacja begynn å lære		konwalescencja, np. zabroniona między małżonkami darowizna stawała się skuteczna po śmierci darczyńcy
ratihabitio begynn å lære		czynność prawna stawała się skuteczna po zatwierdzeniu jej przez samego działającego lub inną osobę np. zatwierdzenie czynności przez pupila który osiągnął dojrzałość
sposoby nabycia praw majątkowych begynn å lære		nabycie pierwotne i pochodne
pierwotne nabycie praw begynn å lære		gdy nie wywodzi się ch z praw poprzednika np. zawłaszczenie dzikiego zwierzęcia
pochodne nabycie praw begynn å lære		gdy prawo nabyte wywodzi się z praw poprzednika np. przy mancipatio, traditio
nabycie pochodne podział begynn å lære		nabycie pod tytułem szczególnym (sukcesja syngularna) i nabycie pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna)
nabycie pod tytułem szczególnym begynn å lære		sukcesja syngularna, gdy za pomocą jakiejś czynności prawnej nabywa się jedno wyodrębnione uprawnienie
nabycie pod tytułem ogólnym begynn å lære		sukcesja uniwersalna, gdy za pomocą jednego zdarzenia prawnego nabywa się ogół praw i obowiązków jakie przysługiwały poprzednikowi np. spadkobranie, nabycie majątku żony która weszła pod manus
naturalnymi zastępcami pater familias byli begynn å lære		niewolnicy i osoby podległe jego władzy (teraz zastępstwo bezpośrednie)
zastępca pośredni begynn å lære		dokonywał czynność we własnym imieniu i dopiero w drodze nowej czynności przenosił skutki swych działań na osobę zastępowaną np. mandatariusz, negotiorum gestor

rozdział II

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer