|
spørsmålet |
svaret |
|
fontes iuris begynn å lære
|
|
|
|
|
|
fontes iuris begynn å lære
|
|
|
|
|
|
iuxta/contra/praeter (in fraudem legis) legem begynn å lære
|
|
zgodnie/przeciwko/w celu obejścia prawa
|
|
|
|
ratio legis begynn å lære
|
|
cel ustawy (co kierowało ustawodawcą)
|
|
|
|
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio begynn å lære
|
|
Gdzie ten sam cel ustawy, tam ta sama ustawa
|
|
|
|
votum separatum begynn å lære
|
|
zdanie odrębne sędziego od wyroku lub uzasadnienia wyroku
|
|
|
|
qou iure begynn å lære
|
|
według jakiego prawa? trzeba ocenić daną osobę/sytuację
|
|
|
|
de iure begynn å lære
|
|
|
|
|
|
de facto begynn å lære
|
|
|
|
|
|
ipso iure begynn å lære
|
|
|
|
|
|
ubi societas ibi ius begynn å lære
|
|
gdzie społeczeństwo, tam prawo
|
|
|
|
ex nihilo begynn å lære
|
|
|
|
|
|
mos maiorum begynn å lære
|
|
zwyczaje naszych przodków
|
|
|
|
longa consuetudo begynn å lære
|
|
|
|
|
|
summum ius - summa iniuria begynn å lære
|
|
najwyższe prawo najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
dura lex sed lex begynn å lære
|
|
|
|
|
|
adiuvandi/supplendi/corrigendi iuris civilis gratia begynn å lære
|
|
w celu wspomagania/uzupełniania/korygowania prawa obywatelskiego
|
|
|
|
publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat, privatum ius est quod ad singulorum utilitatem spectat begynn å lære
|
|
prawo publiczne odnosi się do interesu i korzyści państwa, prawo prywatne do interesu, korzyści jednostki
|
|
|
|
ius est ars boni et aequi begynn å lære
|
|
prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i słuszne
|
|
|
|
utriusque iuris begynn å lære
|
|
oba prawa, ius civile + ius canonicum
|
|
|
|
ius cogens/ius dispositivum begynn å lære
|
|
prawo bezwzględnie/względnie wiążące
|
|
|
|
ius particulare/ius universale begynn å lære
|
|
prawo partykularne/prawo powszechne
|
|
|
|
ignoranta iuris nocet (non exculpant) begynn å lære
|
|
nieznajomość prawa szkodzi (nie usprawiedliwia)
|
|
|
|
ignorantia facti non nocet begynn å lære
|
|
nieznajomość faktów nie szkodzi
|
|
|
|
glossa marginalis/interlinealis/ordinaria begynn å lære
|
|
glosy na marginesie/między wierszami/zwyczajne (Accursiusa)
|
|
|
|
forum Romanum begynn å lære
|
|
|
|
|
|
Ecclesia vivit lege Romana begynn å lære
|
|
Kościół żyje prawem rzymskim
|
|
|
|
neminem captivabimus nisi iure victum begynn å lære
|
|
nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego (przywilej jedleńsko-krakowski)
|
|
|
|
lex perfecta begynn å lære
|
|
sankcja nieważności czynności prawnej
|
|
|
|
lex minus quam perfecta begynn å lære
|
|
|
|
|
|
lex plus quam perfecta begynn å lære
|
|
sankcja nieważności i represyjna
|
|
|
|
lex imperfecta begynn å lære
|
|
ani sankcja nieważności ani represyjna
|
|
|
|
per analogiam/a contrario/a fortiori begynn å lære
|
|
(wnioskowanie) z podobieństwa/z przeciwieństwa/"z silniejszego"
|
|
|
|
analogia legis/iuris begynn å lære
|
|
z podobieństwa danej ustawy (w obrębie jednego aktu prawnego)/z podobieństwa całego systemu prawnego
|
|
|
|
a maiore ad minus begynn å lære
|
|
jeśli komuś wolno więcej, to tym bardziej wolno mu mniej
|
|
|
|
a minore ad maius begynn å lære
|
|
jeśli komuś nie wolno czegoś mniej, to tym bardziej nie wolno czegoś więcej
|
|
|
|
praesumptio facti begynn å lære
|
|
domniemanie faktu, wynika z doświadczenia życiowego
|
|
|
|
praesumptio iuris tantum begynn å lære
|
|
domniemanie prawne wzruszalne (możliwe do obalenia, np. ojcostwa, niewinności)
|
|
|
|
praesumptio iuris ac de iure begynn å lære
|
|
domniemanie prawne niewzruszalne (nie wolno obalić przeciwdowodem, np. wiarygodności ksiąg wieczystych)
|
|
|
|
lex posterior derogat legi priori begynn å lære
|
|
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
|
|
|
|
lex specialis derogat legi generali begynn å lære
|
|
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
|
|
|
|
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali begynn å lære
|
|
późniejsza ustawa ogólna nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej
|
|
|
|
lex retro non agit begynn å lære
|
|
ustawa nie działa wstecz (nieretroakcja przepisów prawa)
|
|
|
|
desuetudo begynn å lære
|
|
odzwyczajenie, wyjście z użycia
|
|
|
|
de lege lata begynn å lære
|
|
ustawa uchwalona w przeszłości, stosowana przy komentarzach, omawianiu stanu obecnego
|
|
|
|
de lege ferenda begynn å lære
|
|
przepisy, które należy uchwalić, coś powinno być zrobione, postulat
|
|
|
|
legem ferre begynn å lære
|
|
uchwalać ustawę (ferre - nieść)
|
|
|
|
erga omnes/inter partes begynn å lære
|
|
wobec wszystkich/między stronami
|
|
|
|
da mini factum, dabo tibi ius begynn å lære
|
|
ty daj mi fakty, ja dam ci prawo
|
|
|
|
iura novit curia begynn å lære
|
|
|
|
|
|
sensu stricto/sensu largo begynn å lære
|
|
|
|
|
|
clara non sunt interpretanda begynn å lære
|
|
tego co jest jasne nie należy poddawać interpretowacji
|
|
|
|
ex definitione begynn å lære
|
|
|
|
|
|
qui suo iure utitur, neminem laedit begynn å lære
|
|
kto korzysta z własnego prawa, nikomu nie szkodzi
|
|
|
|
prior tempore potior iure begynn å lære
|
|
pierwszy w czasie mocniejszy w prawie
|
|
|
|
expressis verbis begynn å lære
|
|
dosłownie, dobitnie, dosadnie
|
|
|
|
numerus clausus begynn å lære
|
|
katalog o charakterze zamkniętym, wyczerpującym, którego nie można rozszerzyć
|
|
|
|
prima facie begynn å lære
|
|
|
|
|
|
inter vivos/morti causa begynn å lære
|
|
między żyjącymi/na wypadek śmierci (dot. skuteczności prawnej)
|
|
|
|
causa solvendi begynn å lære
|
|
przyczyna polegająca na zwolnieniu się z długu (lub innego obowiązku)
|
|
|
|
causa donandi begynn å lære
|
|
przyczyna polegająca na dokonaniu dla innej osoby przysporzenia nieodpłatnego, np. darowizna
|
|
|
|
causa obligandi vel acquirendi begynn å lære
|
|
przysporzenie w celu nabycia jakiegoś prawa
|
|
|
|
per facta concludentia begynn å lære
|
|
|
|
|
|
forma ad solemnitatem begynn å lære
|
|
forma czynności prawnej zastrzeżona pod regułą nieważności
|
|
|
|
forma ad probationem begynn å lære
|
|
forma czynności prawnej zastrzeżona rygorem dla celów dowodowych
|
|
|
|
forma ad eventum begynn å lære
|
|
forma czynności prawnej zastrzeżona nie wywołaniem dodatkowego skutku prawnego, zastrzeżona odpowiednią datą
|
|
|
|
essentialia negotii begynn å lære
|
|
elementy, które konstytuują czynność prawną, są konieczne do zawarcia umowy
|
|
|
|
naturalia negotii begynn å lære
|
|
elementy, które wynikają z zasad słusznego obrotu, są już wpisane w czynność prawną
|
|
|
|
accidentalia negotii begynn å lære
|
|
elementy modyfikujące treść czynności prawnej, jak termin, warunek
|
|
|
|
conditio sine qua non begynn å lære
|
|
|
|
|
|
dies a quo/ad quem begynn å lære
|
|
termin początkowy(zawieszający)/termin końcowy (rozwiązujący)
|
|
|
|
simulatio begynn å lære
|
|
czynność prawna pozorowana -> nieważna
|
|
|
|
resertvatio mentalis begynn å lære
|
|
jedna strona zawiera umowę, mimo, że tego nie chce -> nie ma znaczenia dla ważności
|
|
|
|
error begynn å lære
|
|
błąd co do prawa -> nie ma wpływu na ważność, ignorantia iuris nocet
|
|
|
|
error facti begynn å lære
|
|
błąd co do faktów -> może unieważnić czynność prawną, jeśli jest usprawiedliwiony
|
|
|
|
dolus begynn å lære
|
|
podstęp, błąd uwarunkowany przez osobę trzecią -> można było uchylić się od negatywnych skutków czynności - exceptio lub wymazać czynność prawną
|
|
|
|
metus begynn å lære
|
|
groźba -> czynność można wzruszyć/zaczepić, exceptio
|
|
|
|
conversio begynn å lære
|
|
traktujemy daną czynność prawną tak, jakby była ok dzięki zamianie
|
|
|
|
konwalidacja begynn å lære
|
|
spełnienie brakującej przesłanki
|
|
|
|
ex tunc/ex nunc begynn å lære
|
|
czynność jest ważna od momentu zawarcia/od momentu dokonania konwalidacji (od teraz)
|
|
|
|
ratihabitio begynn å lære
|
|
zatwierdzenie czynności prawnej przez osobę uprawnioną
|
|
|
|
negotium claudicans begynn å lære
|
|
|
|
|
|
computatio civilis/a momento ad momentum begynn å lære
|
|
cywilny sposób obliczania (dni)/od danego momentu (24 h)
|
|
|
|
verba legis begynn å lære
|
|
|
|
|
|
res omnium communes begynn å lære
|
|
rzeczy wspólne dla wszystkich
|
|
|
|
superficies solo cedit begynn å lære
|
|
to, co trwale zostaje połączone z gruntem, przypada właścicielowi
|
|
|
|
iura in re aliena begynn å lære
|
|
prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe, chronione erga omnes
|
|
|
|
actio in rem begynn å lære
|
|
skarga, która chroni prawo władcze erga omnes
|
|
|
|
ius possidenti begynn å lære
|
|
|
|
|
|
ius disponendi begynn å lære
|
|
prawo do korzystania, używania rzeczy: pożyczania, użyczania, zastawu, służebności, ograniczenia sobie praw
|
|
|
|
ius utendi: abutendi i fruendi begynn å lære
|
|
prawo do zużywania: zniszczenia i czerpania pożytków z rzeczy
|
|
|
|
ius infinitum begynn å lære
|
|
prawo nieograniczone do własności
|
|
|
|
nemo plus iuris ad alium transfere potest quam inse habet begynn å lære
|
|
Nikt nie może przenieść na inną osobę więcej praw niż sam posiada
|
|
|
|
accessio temporis/possessionis begynn å lære
|
|
doliczenie czasu/posiadania do zasiedzenia
|
|
|
|
in atatu usucapendi begynn å lære
|
|
|
|
|
|
condominium pro indivisio begynn å lære
|
|
współwłasność w częściach idealnych (ułamkowych) - pro divisio konkretnie coś
|
|
|
|
rei vindicatio begynn å lære
|
|
skarga wydobywcza, przysługuje właścicielowi, który został pozbawiony posiadania
|
|
|
|
actio negatoria begynn å lære
|
|
powództwo negatoryjne, zanegowanie czyjegoś prawa do czegoś
|
|
|
|
non facere/pati begynn å lære
|
|
nic nie robić / znosić (służebność, np. na naszym gruncie)
|
|
|
|
confusio begynn å lære
|
|
zlanie się (osoby właściciela gruntu władnącego z gruntem służebnym)
|
|
|
|
ususfructus begynn å lære
|
|
użytkowanie (korzystanie i pobieranie pożytków, ściśle osobiste - wygasa wraz ze śmiercią)
|
|
|
|
servitus in faciendo conistere nequit begynn å lære
|
|
służebność nie może polegać na działaniu
|
|
|
|
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest begynn å lære
|
|
nikt nie może sam dla siebie zmienić podstawy posiadania
|
|
|
|
corpus begynn å lære
|
|
fizyczne posiadanie rzeczy "w ręku"
|
|
|
|
animus begynn å lære
|
|
wola zatrzymania rzeczy dla siebie
|
|
|
|
animus rem sibi habendi begynn å lære
|
|
chęć posiadania rzeczy dla siebie
|
|
|
|
animus possidendi pro alieno begynn å lære
|
|
detencja, dzierżenie rzeczy dla kogoś
|
|
|
|
possessio vitiosa - non vitiosa begynn å lære
|
|
posiadanie nabyte w sposób wadliwy - nie wadliwe
|
|
|
|
traditio brevi manu begynn å lære
|
|
na podstawie samej umowy dotychczasowy detentor staje się posiadaczem
|
|
|
|
constitutum possessorium begynn å lære
|
|
dotychczasowy posiadacz staje się posesorem, a właściciel jeszcze nie ma rzeczy fizycznie
|
|
|
|
longa manu traditio begynn å lære
|
|
przeniesienie posiadania w formie wydania dokumentów lub środków do rzeczy, jeśli rzecz jest odległa
|
|
|
|
traditio corporalis begynn å lære
|
|
forma przeniesienia, polegająca na wydaniu rzeczy
|
|
|
