→ Związki Frazeologiczne → Start læring / Last ned MP3 Flashcards

spørsmålet		svaret
a fronte begynn å lære		porządek alfabetyczny, w którym o kolejności wyrazu decyduje najpierw pierwsza litera, następnie druga itd.
a tergo begynn å lære		odwrócony porządek alfabetyczny, w którym o kolejności wyrazu decyduje najpierw ostatnia litera, następnie przedostatnia itd.
al secco begynn å lære		technika malowania na suchym tynku
alfa i omega begynn å lære		najwyższy autorytet w jakiejś dziedzinie; wyrocznia; istota wszechwiedząca (Ap 1,8)
amator kwaśnych jabłek begynn å lære		osoba, która robi lub lubi rzeczy dziwaczne, nieatrakcyjne i nieciekawe dla innych; także amator rzeczy zabronionych, niedozwolonych, powszechnie nieakceptowanych
Anglik z Kołomyi begynn å lære		ktoś, kto aby się popisać, udaje, że świetnie zna język angielski, polskie wyrazy wymawia lub zapisuje jak obcojęzyczne
argusowe oczy begynn å lære		umiejętność dokładnego postrzegania uchybień, złych stron czegoś; czujny wzrok; w mitologii greckiej olbrzym o stu wiecznie czuwających oczach
Arka Noego begynn å lære		symbol ratunku, schronienia; statek zbudowany przez N. - schronił się w nim wraz z rodziną i licznymi zwierzętami (Rdz 6,9-22 i 7,1-5)
Arka Przymierza begynn å lære		symbol porozumienia; drewniana, pozłacana skrzynia zawierająca tablice z dziesięciorgiem przykazań; dla Żydów najświętszy symbol obecności Boga (Wj 25,10-22)
austriackie gadanie begynn å lære		mówienie nieważne, próżne, bez głębszego sensu i celu
bać się własnego cienia begynn å lære		bać się przesadnie, być bardzo podejrzliwym, ostrożnym, tchórzliwym
bajońskie sumy begynn å lære		olbrzymie sumy, bardzo dużo pieniędzy
Beczka Danaid begynn å lære		w mitologii greckiej beczka z przedziurawionym dnem, którą królewny z Argos (pięćdziesiąt córek króla Danaosa) musiały napełniać po śmierci w Tartarze za zabicie swoich mężów. W innej wersji było to przenoszenie wody sitem.
beczka Diogenesa begynn å lære		symbol ograniczenia potrzeb życiowych do niezbędnego minimum; pogarda dla wygód
biała gorączka begynn å lære		skrajnie silne zdenerwowanie
biały kruk begynn å lære		rzadkość bibliofilska
biały murzyn begynn å lære		ktoś ciężko pracujący, wykorzystywany, źle traktowany
błędne koło begynn å lære		błąd logiczny polegający na użyciu pojęcia definiowanego w jego własnej definicji; sytuacja, której skutki przyczyniają się do jej trwania
błękitne hełmy begynn å lære		żołnierze sił pokojowych ONZ wysyłani na tereny objęte wojną w celu przywrócenia pokoju
boje homeryckie begynn å lære		długotrwałe, zacięte walki, spory
brać jak za pszenicę begynn å lære		sprzedawać coś bardzo drogo
bredzić jak Piekarski na mękach begynn å lære		mówić bez sensu; W roku 1620 chory psychicznie szlachcic Michał P. dokonał nieudanego zamachu na życie króla Polski Zygmunta III Wazy. W trakcie śledztwa torturowany składał nonsensowne zeznania.
but w podłodze begynn å lære		pedał gazu wciśnięty do końca
być komuś solą w oku begynn å lære		przeszkadzać, zawadzać, drażnić
być oczkiem w głowie begynn å lære		być faworyzowanym, być przedmiotem czyjejś szczególnej troski
być pod hełmem begynn å lære		być podpitym, podchmielonym, wstawionym, w stanie upojenia alkoholowego
być w sztosie begynn å lære		mieć szczęście, dobrze trafiać, grać
było nie było begynn å lære		zwrot wyrażający świadomość ryzyka przy podejmowaniu jakiejś decyzji
ciemności egipskie begynn å lære		brak niezbędnego oświetlenia, nieprzeniknione ciemności (Wj 10,21-23)
czarna owca begynn å lære		osoba, która w danym gronie jest uważana za kogoś gorszego
czerwona burżuazja begynn å lære		elita władzy komunistycznej
cześć pieśni begynn å lære		to, o czym była mowa, się skończyło lub się skończy; to już koniec
czuć wilka w życie begynn å lære		wyczuwać niebezpieczeństwo
czupryna jak u Absalona begynn å lære		bardzo długie włosy (od syna izraelskiego króla Dawida)
dach świata begynn å lære		Mount Everest; czasem też całe Himalaje
dać arbuza begynn å lære		odrzucić czyjąś propozycję matrymonialną
dać po garach begynn å lære		przyśpieszyć, dodać gazu; grać na perkusji mocno, głośno, z wielką siłą
dać sobie siana begynn å lære		zrezygnować z czegoś
dantejskie sceny begynn å lære		zdarzenia wstrząsające, budzące zgrozę, a także zamieszanie, bałagan; od imienia włoskiego poety, autora „Boskiej komedii”
do greckich kalend begynn å lære		do bliżej nieokreślonego terminu w przyszłości; w kalendarzu greckim nie było; pierwszy dzień każdego miesiąca w kalendarzu rzymskim
do siego roku begynn å lære		do tego roku (obyśmy dożyli)
dodać dwa do dwóch begynn å lære		skojarzyć ze sobą proste fakty i zorientować się w sytuacji
dom zbudowany na piasku begynn å lære		rzecz niepewna, niemająca solidnych podstaw (Mt 7,24-27)
dostać czarną gałkę begynn å lære		przegrać wybory
drakońskie prawa begynn å lære		prawa surowe, bezwzględne, okrutne i ostre; od imienia prawodawcy ateńskiego
droga cnoty begynn å lære		postępowanie zgodne z zasadami etycznymi
drzeć łacha begynn å lære		naśmiewać się, kpić z kogoś
drzeć skórę begynn å lære		wyzyskiwać kogoś materialnie, brać za coś zbyt wysokie opłaty, wyznaczać zbyt wysokie ceny
drzeć z kimś koty begynn å lære		kłócić się, być z kimś w niezgodzie
duby smalone begynn å lære		głupstwa, brednie, rzeczy zmyślone
dzidzia-piernik begynn å lære		dojrzała kobieta ubierająca się i zachowująca jak nastolatka
dzielić skórę na niedźwiedziu begynn å lære		przedwcześnie cieszyć się z planowanych, choć niepewnych korzyści
dzień trzech wiedźm begynn å lære		dzień, w którym wygasają kontrakty terminowe i na giełdach notuje się wysoką zmienność, zwłaszcza w ostatniej godzinie notowań; Nazwa zjawiska nawiązuje do szekspirowskich postaci w Makbecie.
dziesiąta muza begynn å lære		sztuka filmowa, kinematografia
Eden begynn å lære		z hebr. ‘kraina szczęścia’; w Biblii: ogród, w którym przebywali Adam i Ewa; w judaizmie: miejsce, w którym przebywają sprawiedliwi po śmierci, odpowiednik chrześcijańskiego raju; (Rdz 2,15)
Golgota begynn å lære		cierpienie, zwłaszcza moralne, męka; także przyczyna tego stanu (Mt 27,33)
goliat begynn å lære		człowiek potężnie zbudowany, wielkolud, siłacz, nazwa pochodzi od imienia biblijnego olbrzyma (1 Sm 17)
gonić w piętkę begynn å lære		tracić sprawność umysłową, postępować wbrew rozsądkowi, mylnie rozumować
hakuna matata begynn å lære		z języka suahili, dosłownie znaczące „brak problemów, zmartwień”, spopularyzowane przez film Król Lew
hiobowa wieść begynn å lære		wiadomość o wielkim nieszczęściu, tragicznym wypadku, katastrofie (Hi 1,12)
i na żagiel, i na parę begynn å lære		biseksualny
ikarowe loty begynn å lære		nieprzemyślane działania, niedojrzałe decyzje, których realizacja może się skończyć klęską; od imienia młodzieńca, który wzbił się zbyt wysoko na zrobionych przez ojca skrzydłach; wosk roztopił się, a chłopiec spadł do morza i utonął
iść do Abrahama na piwo begynn å lære		umrzeć; od imienia patriarchy
jabłko niezgody begynn å lære		przyczyna poważnej kłótni; jabłko podarowane przez Parysa Afrodycie jako wyraz tego, że jest ona najpiękniejszą z bogiń, co doprowadziło ostatecznie do wojny trojańskiej; jabłko podarowała Parysowi bogini Niezgody, Eris.
jajko Kolumba begynn å lære		proste rozwiązanie pozornie trudnego zagadnienia; jak ustawić jajko w pionie
jak amen w pacierzu begynn å lære		coś bardzo pewnego, co na pewno nastąpi
jak krew w piach begynn å lære		o czymś, co nie przynosi oczekiwanych rezultatów mimo starań, sił w to włożonych
Janusowe oblicze begynn å lære		od imienia boga rzymskiego, który przedstawiany był z dwiema twarzam
jechać rzemiennym dyszlem begynn å lære		podróżować powoli, nieśpiesznie, z ociąganiem, często popasając, z przerwami
jeźdźcy Apokalipsy begynn å lære		zwiastuny nieszczęścia, końca, zagłady (Ap 6,1-8)
judaszowe srebrniki begynn å lære		zapłata otrzymana za zdradę; haniebnie zarobione pieniądze (Mt 26,14-15)
kaczka dziennikarska begynn å lære		nieprawdziwa, zmyślona informacja prasowa
kaczy dół begynn å lære		głęboka prowincja
kainowe piętno; kainowe znamię begynn å lære		piętno zbrodniarza, bratobójcy (Rdz 4,8-16); niesława jaką obarczony jest zabójca brata lub rodaka; od biblijnego K., który był zabójcą swojego brata, A.; został wygnany i naznaczony piętnem
kamień milowy begynn å lære		bardzo ważny, przełomowy moment
kamień węgielny begynn å lære		początek jakiejś działalności, podstawa jej rozpoczęcia, najważniejsza rzecz (Ps 118,22)
kimeryjskie ciemności begynn å lære		z Odyseji Homera; gród Kimeryjczyków był zawsze okryty mgłą i chmurami i nigdy tam nie docierały promienie słońca
kłaść się Rejtanem begynn å lære		od postaci Tadeusza R., który zasłonił drzwi sali sejmowej własnym ciałem, starając się nie dopuścić do zatwierdzenia I rozbioru Polski
kolos na glinianych nogach begynn å lære		coś pozornie potężnego, lecz opartego na słabych podstawach, bliskiego upadku (Dn 2,31-45)
koń trojański begynn å lære		niebezpieczny podarunek podstępnie wprowadzony do jakiejś zbiorowości, a następnie działający na jej niekorzyść
kopać się z koniem begynn å lære		walczyć bez szans na powodzenie z kimś głupszym, ale silniejszym
kopniak w górę begynn å lære		określenie awansu na wyższe stanowisko, na którym osoba awansowana zostaje odcięta od realnej władzy.
koszula Dejaniry begynn å lære		rzecz niszcząca, sprawiająca cierpienie, której trudno się pozbyć; od imienia mitologicznej żony Heraklesa
kości zostały rzucone begynn å lære		podczas przekraczania Rubikonu Juliusz Cezar miał wypowiedzieć słowa alea iacta est (dosł. „kostka została rzucona”), co miało oznaczać podjęcie nieodwracalnej decyzji lub kroku o wielkim znaczeniu.
kość niezgody begynn å lære		przyczyna sporu, konfliktu
kozioł ofiarny begynn å lære		osoba obarczana winą i ponosząca odpowiedzialność za czyny popełnione przez innych (Kpł 16,21-22)
kraina mlekiem i miodem płynąca begynn å lære		kraina żyzna, urodzajna, bogata, raj na ziemi (Lb 13,27)
krakowski targ begynn å lære		kompromis
krew z mlekiem begynn å lære		osoba posiadająca jasną, zdrową cerę z rumieńcami
krewni i znajomi królika begynn å lære		duża liczba osób, zwykle o małych wpływach, ale powiązanych z kimś ważnym; z książki A. A. Milne'a „Kubuś Puchatek” K. był jedną z postaci w książce i miał dużą liczbę znajomych, których wszędzie ze sobą zabierał
kruszyć kopie begynn å lære		spierać się o coś
kula u nogi begynn å lære		przeszkoda, ciężar
kuse dni begynn å lære		bachusowe święta, bachusy, ostatki, zapusty, gw. kusaki
lać oliwę na wzburzone morze begynn å lære		uspokajać przy pomocy łagodnej perswazji
lata tłuste i chude begynn å lære		czasy powodzenia, dobre obfite, bogate i następujący po nich okres kryzysu, upadku (Rdz 41,1-7.24-27)
latarnia Diogenesa begynn å lære		symbol niewiary w istnienie prawdziwego człowieka; D. wędrował w dzień po ulicach Aten z latarnią w ręku mówiąc „Szukam człowieka!” (hominem quaero)
lelum polelum begynn å lære		o kimś powolnym, flegmatycznym, rozlazłym, często niezdecydowanym, niemającym własnego zdania; od okrzyków staropolskich, w których dopatrywano się imion rzekomych bóstw słowiańskich
leśny dziadek begynn å lære		starszy wiekiem działacz, polityk, urzędnik lub członek jakiegoś gremium, który uporczywie trwa przy swoich anachronicznych poglądach, hołduje przebrzmiałym zasadom i blokuje awans przedstawicielom młodszego pokolenia
lingua franca begynn å lære		śródziemnomorski, głównie portowy język będący mieszaniną francuskiego, hiszpańskiego, włoskiego, greckiego i arabskiego; język komunikacji między różnojęzycznymi grupami ludzi na jednym obszarze
list żelazny; glejt begynn å lære		dokument gwarantujący nietykalność
lukullusowa uczta begynn å lære		bogata, wystawna uczta z mnóstwem wykwintnych potraw; od rzymskiego wodza, który takie wystawne przyjęcia organizował
lwia część begynn å lære		znacznie większa część
łabędzi śpiew begynn å lære		końcowy przejaw czyjejś działalności (najczęściej w odniesieniu do twórczości artysty)
madejowe łoże begynn å lære		narzędzie tortur w formie ławy z kołowrotem do rozciągania kończyn; bardzo niewygodne posłanie; od zbója, dla którego według legendy za karę przygotowano w piekle łoże nabijane gwoździami
małe co nieco begynn å lære		niewielka ilość czegoś zwykle przyjemnego; z bajki o Kubusiu Puchatku
małpa z brzytwą begynn å lære		osoba niekompetentna i nieodpowiedzialna, która może spowodować poważne szkody, jeśli zostanie dopuszczona do wykonywania ważnych zadań, uważana za potencjalnie niebezpieczną
manna z nieba begynn å lære		coś niezasłużonego, przychodzącego bez wysiłku, nieoczekiwany dar, zysk, ratunek w trudnej sytuacji (Wj 16,4; 16,12-15.35)
martwa litera begynn å lære		nieprzestrzegane prawo, zasada lub umowa
męki Tantala begynn å lære		cierpienia wynikające z ogromnego pragnienia posiadania rzeczy znajdujących się blisko i w obfitości, ale takich, które jednocześnie są niedostępne; z mitologii od imienia króla w Lidii, na górze Sipylos
miecz Damoklesa begynn å lære		stałe zagrożenie, niebezpieczeństwo; tyran Syrakuz Dionizjos Starszy został nazwany przez swojego dworzanina najszczęśliwszym ze śmiertelników, pozwolił mu usiąść przy swoim stole biesiadnym, ale nad jego głową kazał zawiesić ostry miecz na końskim włosie
mieć duszę na ramieniu begynn å lære		bać się
mieć muchy w nosie begynn å lære		być w złym humorze, dąsać się
mieć piasek w rękawach begynn å lære		nie pracować, lenić się
mieć sprany beret begynn å lære		zachowywać się dziwnie, zaskakująco, być wariatem
mieć węża w kieszeni begynn å lære		być skąpym
między Scyllą a Charybdą begynn å lære		sytuacja wyboru między dwiema złymi możliwościami, z których każda obciążona jest kosztami; z mitologii
miłosierny Samarytanin begynn å lære		człowiek bezinteresowny, współczujący, pomocny, nieobojętny (Łk 10,30-37)
mówić lakonicznie begynn å lære		mówić krótko, zwięźle i na temat, nie rozgadywać się, nie marnować słów; Od mieszkańców L., czyli Spartan, których od dziecka uczono odpowiadać w sposób krótki i cięty.
na łonie Morfeusza (w objęciach Morfeusza, w ramionach Morfeusza) begynn å lære		o kimś śpiącym, pogrążonym we śnie; od imienia skrzydlatego bożka snu z mitologii greckiej
nabić kogoś w butelkę begynn å lære		oszukać, nabrać kogoś
nawijać makaron na uszy begynn å lære		mówić o czymś długo, przekonywać kogoś intensywnie i w sposób elokwentny
nić Ariadny begynn å lære		coś, co pozwala wyjść z trudnej sytuacji; Tezeusz dostał kłębek nici, dzięki któremu udało mu się wydostać z labiryntu Minotaura
nie w ciemię bity begynn å lære		niegłupi, sprytny, obrotny
nie wychodzić z kieszeni begynn å lære		ciągle pożyczać od kogoś pieniądze
nie zasypiać gruszek w popiele begynn å lære		nie zaniedbywać spraw wymagających załatwienia
niewierny Tomasz begynn å lære		niedowiarek, człowiek nieufny, sceptyczny, chcący wszystko sprawdzić (Jn 20,24-29)
osiągnąć Olimp begynn å lære		osiągnąć szczyt doskonałości
osioł dardanelski begynn å lære		ktoś tępy, niezbyt zdolny
osioł/osiołek Buridana begynn å lære		osoba nieumiejąca podjąć decyzji, dokonać wyboru; od nazwiska francuskiego filozofa Jeana B., który użył przykładu z osiołkiem zdychającym z głodu między dwiema wiązkami siana, nie mogąc dokonać wyboru
palec boży begynn å lære		zjawisko odbierane jako interwencja sił nadprzyrodzonych, zwłaszcza kiedy kogoś spotyka zasłużona kara (Wj 8,15)
paniczny strach begynn å lære		ogromny strach, obawa; od imienia opiekuńczego bożka pasterzy i trzód, którego przeraźliwy głos w ciszy leśnej budził trwogę
partyjska strzała begynn å lære		cięte i trafne słowa wypowiedziane na odchodnem, na pożegnanie; starożytni P., udając ucieczkę w popłochu, szyli do nieprzyjaciela z łuków przez ramię
piąte koło u wozu begynn å lære		coś niepotrzebnego, nadmiarowego, zawadzającego
pięta Achillesa / pięta achillesowa begynn å lære		słaby punkt; heros jako dziecko został zanurzony przez matkę w wodach Styksu; dzięki temu jego ciało (oprócz pięty, za którą trzymała go matka) stało się odporne na wszelkie ciosy; zginął ugodzony strzałą Parysa w piętę
pijane dziecko we mgle begynn å lære		określenie kogoś zagubionego, błądzącego i zdezorientowanego; od tytułu książki Tadeusza Boya-Żeleńskiego
pisz do mnie na Berdyczów begynn å lære		zwrot oznaczający, że nie chce się z kimś utrzymywać kontaktów; od położonego w woj. kijowskim miasta B., które jako ośrodek handlowy było punktem kontaktowym (w tym przez poste restante) wędrownych kupców; powiedzenie występuje w Beniowskim Słowackiego
plaga egipska begynn å lære		nieszczęścia spadające na ludzi, zwykle masowo, często interpretowane jako kara boża; Bóg zrzucił na Egipt 10 plag, by faraon ugiął się i pozwolił Izraelitom opuścić Egipt
pleść androny begynn å lære		mówić bez sensu
pleść jak Piekarski na mękach begynn å lære		mówić bez sensu; W roku 1620 chory psychicznie szlachcic Michał P. dokonał nieudanego zamachu na życie króla Polski Zygmunta III Wazy. W trakcie śledztwa torturowany składał nonsensowne zeznania
pluć sobie w brodę begynn å lære		wyrzucać sobie zmarnowanie okazji
płakać jak bóbr begynn å lære		płakać żałośnie, rzewnie; Ponieważ zabijane lub ścigane bobry miały według myśliwych płakać
po kądzieli begynn å lære		(w odniesieniu do krewnych) ze strony matki
po mieczu begynn å lære		o pokrewieństwie w linii męskiej, ze strony ojca
pocieszyciel Hioba begynn å lære		przyjaciel, który w obliczu nieszczęścia chce nam udowodnić, że wynikło ono z naszej winy, i w ten sposób powiększa nasze zmartwienie
pod egidą begynn å lære		pod opieką, pod patronatem; Z mitologii greckiej, w której Zeus posiadał wykutą przez Hefajstosa tarczę, zwaną e., która służyła Atenie do ochraniania walczących żołnierzy
podbijać bębenka begynn å lære		schlebiać komuś, robić coś, co utwierdza go w samozadowoleniu i próżności; od dawnej praktyki sokolniczej wypłaszania ptaków i zachęcania sokoła do ataku
podciągać pod jeden strychulec begynn å lære		traktować coś jednakowo, mierzyć jedną miarą
połknąć bakcyla begynn å lære		zainteresować się czymś
porywać się z motyką na słońce begynn å lære		podejmować się zadania ponad siły
powrócić z tarczą begynn å lære		wrócić jako zwycięzca; Według "Moraliów" Plutarcha spartańska matka synowi, który szedł na wojnę, wręczała tarczę i mówiła: "z tym albo na tym", tj. wróć jako zwycięzca z tarczą albo niech mi przyniosą twoje ciało na tarczy.
pójść do Canossy begynn å lære		warto się czasem upokorzyć, by coś zyskać; W roku 1077 król niemiecki (późniejszy cesarz) Henryk IV upokorzył się przed papieżem Grzegorzem VII (musiał pieszo udać się do miejscowości C., by uzyskać od papieża zdjęcie narzuconej na niego klątwy).
pro forma begynn å lære		dla pozoru
prometejski bunt begynn å lære		bunt w słusznej sprawie, często okupiony cierpieniem jednostki dla szczęścia ogółu; od imienia tytana, który wykradł bogom ogień, by dać go śmiertelnikom
przekroczyć Rubikon begynn å lære		przekroczyć granicę, za którą decyzja jest nieodwołalna; w 49 roku p.n.e. Gajusz Juliusz Cezar przekroczył ze swoją armią rzekę R., decydując się na dokonanie przewrotu polityczno-wojskowego; za rzekę R. armia rzymska nie miała wstępu
przemówić do ręki begynn å lære		dać łapówkę
przesuwać szafę begynn å lære		tańczyć z niezręczną partnerką
przychylić komuś nieba begynn å lære		być dla kogoś dobrym, serdecznym
puszka Pandory begynn å lære		przyczyna zmartwień i kłopotów; puszka, zawierająca wszystkie nieszczęścia ludzkie, dana przez Zeusa pierwszej kobiecie na Ziemi, która otworzywszy ją przez ciekawość, wypuściła nieszczęścia na świat
pyrrusowe zwycięstwo begynn å lære		zwycięstwo osiągnięte zbyt wysokim kosztem; od sytuacji związanej ze zwycięstwem P. – króla Epiru, który w III wieku p.n.e. zwyciężając Rzymian pod Asculum w Apulii poniósł bardzo ciężkie straty
pytyjska odpowiedź begynn å lære		odpowiedź niejasna, dwuznaczna, zagmatwana; od imienia P., kapłanki wyroczni delfickiej
ramiona Morfeusza begynn å lære		sen, spoczynek od imienia M., w mitologii greckiej skrzydlatego bożka snu
raz na ruski rok begynn å lære		bardzo rzadko; od wyrażenia r. miesiąc, w którym miesiąc oznacza czas dłuższy niż kalendarzowy miesiąc
robić korale begynn å lære		zarabiać dużo pieniędzy
rodzina patchworkowa begynn å lære		rodzina, w której zgodnie żyją byli małżonkowie, ich obecni partnerzy oraz dzieci z tych związków
rozdzierać szaty begynn å lære		wyrażać przesadny żal, przesadne oburzenie; z Biblii: Księga Jozuego
rozpędzić na cztery wiatry begynn å lære		brutalnie i gwałtownie położyć kres czyjejś działalności, funkcjonowaniu czegoś; zdecydowanie coś zlikwidować; z Biblii: Księga Ezechiela i Apokalipsa św. Jana
rozpuszczony jak dziadowski bicz begynn å lære		o kimś rozpieszczonym, komu pozwala się na wszystko; nawiązuje do długiego bicza, który nosił dziad (żebrak) dla obrony przed psami
róg Amaltei; róg obfitości begynn å lære		bogactwo; stale napełniający się płodami ziemi ułamany róg kozy A., karmicielki małego Zeusa; atrybut bóstw greckich i rzymskich: Dionizosa, Ejrene, Fortuny, Plutona, Plutosa, Tyche oraz emblemat bogactwa i dostatku
rycerz zielonego stolika begynn å lære		gracz w karty
rym częstochowski begynn å lære		rym banalny, prosty, o znikomych wartościach artystycznych, w którym rymujące się wyrazy mają często tę samą formę gramatyczną
rzeź niewiniątek begynn å lære		zdarzenie, w którym padło wiele niewinnych ofiar; żartobliwie: np. o egzaminie, którego większość nie zdała; w Ewangelii: wymordowanie w Betlejem z rozkazu Herodota wszystkich chłopców poniżej trzeciego roku życia, aby wśród nich zabić Jezusa; (Mt 2,16)
salomonowy wyrok begynn å lære		wyrok mądry, sprawiedliwy, uwzględniający interesy przeciwnych stron (1 Krl 3,16-28)
sam tego chciałeś, Grzegorzu Dyndało begynn å lære		zwrot przytaczany, gdy poszkodowany sam jest przyczyną własnych kłopotów; moralizatorski cytat z komedii Moliera pt. G. albo mąż zmieszany
słomiany zapał begynn å lære		krótkotrwały entuzjazm, chęć do robienia czegoś
smalić cholewki begynn å lære		zalecać się do kogoś; od dawnego zwyczaju czernienia butów, by ładniej i czyściej wyglądały, gdy się oświadczano
sodoma i gomora begynn å lære		gniazdo rozpusty, siedlisko zła i zepsucia obyczajów; wielkie zamieszanie, chaos i bałagan (Jud 1,5-7)
sojusz ołtarza i tronu begynn å lære		ścisłe współdziałanie władz kościelnych i świeckich
spalić na panewce begynn å lære		nie udać się, zakończyć się klęską
spartańskie wychowanie begynn å lære		prosty, surowy, zahartowany tryb życia; dyscyplina
sprawa oparła się o bufet begynn å lære		sprawa została załatwiona dzięki alkoholowi postawionemu osobie, od której zależała decyzja
stać na antypodach begynn å lære		zajmować przeciwstawne stanowiska, reprezentować skrajnie odmienne opcje
stajnia Augiasza begynn å lære		wielki nieporządek, nagromadzenie błędów wymagających usunięcia; jedną z 12 prac Herkulesa było oczyszczenie stajni króla, której nie sprzątano przez 30 lat
strusi żołądek begynn å lære		zdrowy żołądek, wytrzymały, odporny na ciężkostrawne jedzenie
strzelić z rogala begynn å lære		strzelić bramkę bezpośrednio z rzutu rożnego
sumy bajońskie begynn å lære		olbrzymie sumy, jakie Księstwo Warszawskie było winne Napoleonowi
syzyfowa praca begynn å lære		praca nieprzynosząca efektu, skazana na niepowodzenie, od imienia mitycznego założyciel i króla miasta Efyra (późniejszy Korynt), syna Eola, który za swoje liczne przewinienia, po śmierci toczył na szczyt góry ciężki głaz, spadający wciąż w dół
szara eminencja begynn å lære		osoba zakulisowo sprawująca władzę lub skrycie i anonimowo wpływająca na podejmowanie istotnych decyzji, nie pełniąca funkcji adekwatnych do tych czynności; od sekretarza i zausznika kardynała Richelieu, kapucyna ojca Josepha (od barwy zakonnego habitu)
szpakami karmiony begynn å lære		przebiegły, zaradny
szyć buty begynn å lære		robić intrygi przeciw komuś
śmiech abderycki begynn å lære		drwiący, cyniczny śmiech; od miasta nadmorskiego w Tracji, którego mieszkańcy uchodzili za ciemniaków i prowincjuszy
śpiewać Tadeusza begynn å lære		wyrażenie określające znalezienie się w biedzie lub w przykrej sytuacji z własnej winy; nawiązanie do XVIII-wiecznej pieśni pobożnej żebraków na Litwie albo do zwyczajowo odmawianej litanii do św. Tadeusza (Judy) patrona spraw trudnych i beznadziejnych
tajemnica poliszynela begynn å lære		rzekoma tajemnica, wiadomość o której wszyscy od dawna wiedzą; od imienia jednej z klasycznych postaci commedia dell'arte, występującej również w komedii Moliera „Chory z urojenia”
tańczyć po łacinie begynn å lære		tańczyć niezdarnie, śmiesznie
tere-fere kuku, strzela baba z łuku begynn å lære		Powiedzenie pochodzi z początku XIX w. z Kijowa, gdzie w tamtejszym teatrze wyszła na scenę z łukiem w ręku aktorka grająca rolę Diany, na której widok pewien student na widowni wykrzyknął tę frazę ku uciesze publiczności.
trąba jerychońska begynn å lære		krzykacz, głupiec; żartobliwie o niezaradnej, roztargnionej osobie (Joz 6 rozdział, a zwłaszcza 6,20)
trącić myszką begynn å lære		być trochę przestarzałym, staroświeckim
troll patentowy begynn å lære		podmiot, zwykle firma, która nabywa patent dotyczący jakiegoś rozwiązania, ale nie zamierza stosować go w praktyce, czekając aż ktoś inny to zrobi, by go pozwać za rzekome utracone korzyści i zyskać na odszkodowaniu
twardy orzech do zgryzienia begynn å lære		problem trudny do rozstrzygnięcia
uczta Baltazara begynn å lære		przyjęcie poprzedzające tragiczne wydarzenia, mogące świadczyć o przeczuwaniu nieszczęścia; uczta wydana przez władcę Babilonii (wykorzystano naczynia sakralne skradzione ze świątyni w Jerozolimie i ukazał się napis zapowiadający upadek władcy)
udawać Greka begynn å lære		zachowywać się jak ktoś niezorientowany, nierozumiejący określonej kwestii, mimo że w rzeczywistości jest inaczej; Przysłowiowym G. jest Sokrates, który prowadząc rozmowy filozoficzne przyjmował postawę osoby nic niewiedzącej.
ukąszenie heglowskie begynn å lære		wobec osób o przekonaniach marksistowskich i socjalistycznych, które „dały się uwieść komunistycznej władzy”; przedkładanie tzw. „konieczności dziejowej” nad prawa i los jednostki, w filozofii z historycyzmem od Georga H.; określenie ukute przez Miłosza
umarł w butach begynn å lære		o sytuacji beznadziejnej, bez wyjścia; nie ma wyjścia, przepadło
w gorącej wodzie kąpany begynn å lære		niecierpliwy, impulsywny
w krótkich abcugach begynn å lære		w krótkich odstępach czasu
w lansadach begynn å lære		z przesadną uprzejmością, z dozą uniżoności
wdowi grosz begynn å lære		niewielka kwota ofiarowana przez osobę ubogą; dar okupiony wieloma wyrzeczeniami (Mk 12,41-44)
wetknąć kij w mrowisko begynn å lære		wywołać poruszenie, zamieszanie, dyskusję
węzeł gordyjski begynn å lære		zagmatwana sprawa trudna do rozwiązania; kunsztowny węzeł z łyka złożony w świątyni Zeusa rozwiązał Aleksander Wielki, przecinając go mieczem
wiek Chrystusowy begynn å lære		33 lata
wiek matuzalemowy begynn å lære		sędziwy wiek; Biblijny M. miał żyć ponad 900 lat
wieniec laurowy begynn å lære		symbol zwycięstwa i nagroda za nie; wieniec z liści wawrzynu, u starożytnych Greków i Rzymian przyznawany zwycięzcom, artystom, uczonym
wieża Babel begynn å lære		określenie sytuacji, w której panuje wielki zamęt, a ludzie nie mogą się porozumieć między sobą; olbrzymia budowla, która według Księgi Rodzaju miała być wznoszona przez zjednoczoną ludzkość w krainie Szeinear
wizja Kasandry begynn å lære		zapowiedź klęski; córka trojańskiego króla Priama, otrzymała od Apolla dar wieszczenia; gdy jednak odrzuciła jego miłość, Apollo sprawił, że nikt nie wierzył jej wróżbom
wrócić na tarczy begynn å lære		przegrać; Według "Moraliów" Plutarcha spartańska matka synowi, który szedł na wojnę, wręczała t. i mówiła: "z tym albo na tym", tj. wróć jako zwycięzca z t. albo niech mi przyniosą twoje ciało na t.
wsiąść na Pegaza begynn å lære		poczuć natchnienie poetyckie
wyjść jak Zabłocki na mydle begynn å lære		być na czymś stratnym; Od XIX-wiecznego szlachcica Cypriana Z., który chcąc uniknąć opłaty celnej za przywiezione m. ciągnął je za barką w wodoszczelnych skrzyniach zanurzonych w Wiśle. Skrzynie nie były całkowicie wodoszczelne; m. rozpuściło się w Wiśle.
wyskoczyć jak filip z konopi begynn å lære		odezwać się nie w porę, powiedzieć coś niewłaściwego, niestosownego; wyraz „f.” oznacza w tym wyrażeniu „zając” i dlatego piszemy go małą literą
z zapałem neofity begynn å lære		z energią i zacięciem osoby nowo nawróconej
zamknąć się w wieży z kości słoniowej begynn å lære		odizolować się od życia dla zajęcia się innymi, wznioślejszymi sprawami
zapuszczać żurawia begynn å lære		zajrzeć ukradkiem, podejrzeć
zemsta faraona begynn å lære		niedomaganie trawienne objawiające się m.in. biegunką, którego doznają turyści w Egipcie i innych krajach Afryki
zemsta Montezumy begynn å lære		niedomaganie trawienne, m.in. biegunka, trwające zwykle dwa dni, którego doznają turyści w Meksyku; od imienia M. II, ostatniego azteckiego władcy imperium meksykańskiego, podstępnie uwięzionego przez hiszpańskiego konkwistadora Hernána Cortésa
ziemia obiecana begynn å lære		o miejscu, które wydaje się rajem, dającym gwarancję szczęśliwego, dostatniego życia
zjeść z kimś beczkę soli begynn å lære		bardzo dobrze kogoś poznać
złote runo begynn å lære		bezcenny, legendarny skarb; bogactwo; w mitologii greckiej skóra barana ze złotą wełną, strzeżona przez smoka, po którą wyprawili się Argonauci
znać jak zły szeląg begynn å lære		wiedzieć, czego się można po kimś spodziewać; znać kogoś ze złej strony; powiedzenie prawdopodobnie wzięło się od boratynek (miedzianego szeląga Jana Kazimierza)
znać się jak kura na pieprzu begynn å lære		nie znać się na czymś wcale, nie mieć o czymś pojęcia
znalazł kogut perłę begynn å lære		ktoś coś dostał albo znalazł, ale nie jest w stanie odkryć prawdziwej tego wartości
żona Lota begynn å lære		kobieta ciekawska; wg Biblii została zamieniona w słup soli (Rdz 19,17; 19,26)

Związki frazeologiczne

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer