spørsmålet  |
svaret |
|
begynn å lære
|
|
nauka zajmująca się dziedziczeniem oraz zmiennością organizmów
|
|
|
wymień cechy dziedziczne i niedziedziczne begynn å lære
|
|
dziedziczne: np. kolor oczu, włosów, kształt nosa, małżowiny, umiejętność zwinięcia języka w 'rurkę'; niedziedziczne: np. blizny, opalenizna
|
|
|
gdzie znajduje zastosowanie genetyka? begynn å lære
|
|
w medycynie, archeologii, kryminalistyce, rolnictwie
|
|
|
kwas deoksyrybonukleinowy(DNA) i jego nukleotyd begynn å lære
|
|
budowa: podwójna helisa (dwie spiralnie skręcone nici); nukleotyd: cukier (deoksyryboza), reszta kwasu fosforowego, zasady azotowe (adenina A, tymina T, cytozyna C, guanina G
|
|
|
kwas rybonukleinowy(RNA) i jego nukleotyd begynn å lære
|
|
budowa: jednoniciowy; nukleotyd: cukier (ryboza), reszta kwasu fosforowego, zasady azotowe (adenina A, cytozyna C, guanina G, uracyl U)
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
przenosi informacje o budowie białka z jądra do cytoplazmy
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
dostarcza aminokwasy na rybosomy
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
haploidalne (pojedynczy zestaw chromosomów np. gamety 1n) i diploidalne (podwójny zestaw chromosomów, np. komórki ciała 2n)
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
powstają 2 komórki, liczba chromosomów w komórce potomnej jest taka sama, zachodzi w komórkach ciała, nie zachodzi rekombinacja genetyczna, rola: prowadzi do rozmnażania się komórek
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
powstają 4 komórki, liczba chromosomów w komórce potomnej jest o połowę mniejsza, zachodzi przy tworzeniu gamet, zachodzi rekombinacja genetyczna, rola: gwarantuje stałą liczbę chromosomów dla danego gatunku
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
odcinek DNA zawierający informację dotyczącą budowy białka
|
|
|
z ilu aminokwasów zbudowane jest białko? begynn å lære
|
|
z 20 aminokwasów np. glicyna (GLY), alanina (ALA), seryna (SER), prolina (PRO)
|
|
|
co to znaczy, że kod genetyczny jest trójkowy? begynn å lære
|
|
to znaczy, że trójka zasad o określonej kolejności (kodon) koduje każdy aminokwas; ten sam aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów np. glicyna (GGT lub GGC lub GGA lub GGG)
|
|
|
co to znaczy, że kod genetyczny jest uniwersalny? begynn å lære
|
|
to znaczy, że te same kodony kodują te same aminokwasy u wszystkich organizmów
|
|
|
gdzie zachodzi biosynteza białka? begynn å lære
|
|
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
jest to przepisanie informacji z DNA na RNA
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
transkrypcja -> połączenie się w cytoplazmie mRNA z rybosomami -> dostarczenie aminokwasów na rybosomy przez tRNA -> tworzenie łańcucha białkowego zgodnie z kodem genetycznym przez mRNA (translacja)
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
zestaw chromosomów charakterystyczny dla danego gatunku, np. człowiek 23 pary = 46 chromosomów
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
wygląd zewnętrzny, np. barwa kwiatów, kolor oczu
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
zespół wszystkich genów w organizmie
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
wersja genu: a) dominujący - A, b) recesywny - a
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
a) homozygota - dominująca - AA lub recesywna - aa b) heterozygota
|
|
|
I prawo Mendla = prawo czystości gamet begynn å lære
|
|
W każdej gamecie może znajdować się tylko jeden allel danego genu
|
|
|
kariotyp człowieka - podział begynn å lære
|
|
a) 22 pary = autosomy b) 1 para chromosomów płci
|
|
|
jakie chromosomy występują w komórce jajowej a jakie w plemnikach begynn å lære
|
|
a) komórka jajowa: X b) plemnik: x lub Y
|
|
|
gdzie zlokalizowane są geny chorób sprzężonych z płcią i jakie to geny begynn å lære
|
|
są to geny recesywne i znajdują się na chromosomie X
|
|
|
jak dziedziczy się barwa oczu u ludzi? begynn å lære
|
|
dziedziczy się jednogenowo
|
|
|
jaką cechą jest barwa niebieska, a jaką brązowa? begynn å lære
|
|
niebieska: recesywną - a; brązowa: dominującą - A
|
|
|
jakie są grupy krwi i ich genotypy? begynn å lære
|
|
grupa A - genotypy: I(A)I(A), I(A); grupa B - I(B)I(B), I(B)i; grupa AB - J(A)I(B); grupa 0(zero) - ii * uwaga! litery A i B podane w nawiasach znajdują się w wierszu potęg, są wykładnikiem potęgi
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
nagła, trwała zmiana w materiale genetycznym
|
|
|
jakie mogą być przyczyny mutacji? begynn å lære
|
|
a) spontaniczne, b) czynniki mutagenne: *substancje syntetyczne zawarte w żywności, * część związków chemicznych zawartych z dymie papierosowym, spalinach, przypalonych potrawach, * czynniki fizyczne: promieniowanie, * związki emitowane przez przemysł
|
|
|
jakie są rozdaje mutacji? begynn å lære
|
|
a) genowe, np. mukowiscydoza, albinizm; b) chromosomowe, np. zespół Downa
|
|
|
jakie są objawy mukowiscydozy? begynn å lære
|
|
m.in.: infekcje dróg oddechowych, uciążliwy kaszel, niedobór masy i wysokości ciała, kłopoty z trawieniem
|
|
|
jakie są objawy zespołu Downa? begynn å lære
|
|
m.in.: upośledzenie umysłowe, niski wzrost, charakterystyczny wygląd
|
|
|
jakie są przyczyny zespołu Downa? begynn å lære
|
|
dodatkowy chromosom w 21. parze
|
|
|
