spørsmålet  |
svaret |
hormony - gdzie są produkowane? begynn å lære
|
|
w specjalnych narządach wydzielniczych pozbawionych przewodów, tzw. gruczołach dokrewnych; następnie przedostają się bezpośrednio do krwi
|
|
|
co odgrywa nadrzędną rolę w regulacji hormonalnej? begynn å lære
|
|
przysadka mózgowa, a prócz tego OUN
|
|
|
co jest najwyższą centralą regulacji wszystkich czynności wegetatywnych ustroju? begynn å lære
|
|
|
|
|
jakie ośrodki znajdują się w podwzgórzu? begynn å lære
|
|
przemiany materii, głodu, sytości, przemiany wodnej i solnej, pragnienia, wpływające na stan naczyń krwionośnych, termoregulacji, czynności płciowych
|
|
|
w jaki sposób podwzgórze wpływa na czynności wegetatywne ustroju? begynn å lære
|
|
za pośrednictwem czysto nerwowych mechanizmów regulacyjnych jak również za pośrednictwem mechanizmów neuro-hormonalnych
|
|
|
schemat regulacji hormonalnej begynn å lære
|
|
powzgórze -> przysadka mózgowa -> gruczoły dokrewne -> komórki i tkanki
|
|
|
podwzgórze - czynniki pobudzające uwalnianie begynn å lære
|
|
tyreoliberyna (TRH), somatoliberyna (GHRH), gonadoliberyna (GnRH-LHRH), kortykoliberyna (CRH) i czynnik uwalniający prolaktynę (PRH)
|
|
|
podwzgórze - czynniki hamujące uwalnianie begynn å lære
|
|
somatostatyna (SS), prolaktostatyna (PIF)
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
tyreoliberyna (TRH), gonadoliberyna (GnRH), somatoliberyna (GHRH), kortykoliberyna (CRH), somatostatyna (GIH), prolaktoliberyna, melanoliberyna, melanostatyna, dopamina (prolaktostatyna) (PIH), wazopresyna, oksytocyna
|
|
|
na jakie gruczoły wpływają hormony przysadki? begynn å lære
|
|
gruczoł nadnercza, gruczoł tarczycy, gonady, trzustka, szyszynka, grasica
|
|
|
jak nazywa się nauka o hormonach? begynn å lære
|
|
|
|
|
jakie schorzenia wynikające z zaburzeń funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego można wyróżnić? begynn å lære
|
|
niedoczynność i nadczynność
|
|
|
jakie są główne gruczoły wydzielania wewnętrznego? begynn å lære
|
|
szyszynka, przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, grasica, nadnercza, trzustka (wyspy Langerhansa), gruczoły płciowe
|
|
|
jaki hormon wytwarza szyszynka? begynn å lære
|
|
|
|
|
jakie są hormony przedniego płata przysadki mózgowej? begynn å lære
|
|
hormon wzrostowy – somatotropina – STH (GH); hormony gonadotropowe (folikulotropina – FSH i hormon luteinizujący - LH); prolaktyna (LTH); hormon adrenokortykotropowy (ACTH); hormon tyreotropowy (TSH)
|
|
|
jakie są hormony tylnego płata przysadki mózgowej? begynn å lære
|
|
wazopresyna (antydiuretyna) (ADH); oksytocyna
|
|
|
jakie są hormony grasicy? begynn å lære
|
|
tymozyna, tymulina, tymostymulina
|
|
|
jakie są hormony tarczycy? begynn å lære
|
|
tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3), kalcytonina
|
|
|
jaki jest hormon przytarczyc? begynn å lære
|
|
|
|
|
jakie są hormony rdzenia nadnerczy? begynn å lære
|
|
adrenalina, noradrenalina
|
|
|
jakie są hormony kory nadnerczy? begynn å lære
|
|
mineralokortykoidy - aldosteron; glikokortykosteroidy (kortykosteroidy) - kortyzol; hormony płciowe męskie - androgeny
|
|
|
jakie są hormony trzustki? begynn å lære
|
|
insulina, glukagon, somatostatyna
|
|
|
jaki jest hormon płciowy jąder? begynn å lære
|
|
|
|
|
jakie są hormony płciowe jajników? begynn å lære
|
|
Hormony pęcherzykowe – estrogeny; hormon ciałka żółtego – progesteron; relaksyna
|
|
|
jakie hormony pobudzają gonady? begynn å lære
|
|
|
|
|
jaki hormon pobudza tarczycę? begynn å lære
|
|
|
|
|
jaki hormon pobudza korę nadnerczy? begynn å lære
|
|
hormon adrenokortykotropowy ACTH
|
|
|
gdzie znajduje się tarczyca? begynn å lære
|
|
jest położona na wysokości krtani
|
|
|
jak zbudowana jest tarczyca? begynn å lære
|
|
z dwóch symetrycznych płatów: prawego i lewego, połączonych wąskim pasem tkanki gruczołowej, tzw. cieśnią; otoczona jest torebką zbudowaną z tkanki łącznej i jest bardzo bogato unaczyniona
|
|
|
jak zbudowane są płaty tarczycy? begynn å lære
|
|
są z drobnych płacików, z których każdy zawiera 20 - 40 ściśle do siebie przylegających pęcherzyków
|
|
|
co znajduję się w pęcherzykach tarczycy begynn å lære
|
|
się tzw. koloid, będący miejscem magazynowania hormonów tarczycowych
|
|
|
kiedy powstaje wole tarczycy? begynn å lære
|
|
w warunkach chorobowych tarczyca może się znacznie powiększyć do nienaturalnych rozmiarów
|
|
|
za co odpowiada tarczyca (hormony tarczycy T3 i T4)? begynn å lære
|
|
reguluje podstawową przemianę materii
|
|
|
jakie są skutki nadmiaru i niedoboru hormonów tarczycy? begynn å lære
|
|
nadmiar hormonów tarczycy powoduje zwiększony, a ich niedobór zmniejszony obrót energii, czyli przemianę materii
|
|
|
jaki pierwiastek jest potrzebny do produkcji hormonów tarczycy? begynn å lære
|
|
jod, który organizm przyswaja z pożywienia i powietrza (jod jest pierwiastkiem lotnym). I tak np. masa jodu w tyroksynie stanowi 65% masy hormonu, natomiast w trójjodotyroninie ok. 59%
|
|
|
który hormon jest "silniejszy": T3 czy T4? begynn å lære
|
|
T3 jest hormonem "silniejszym" od T4; jej aktywność biologiczna jest 2-4-krotnie większa niż aktywność T4
|
|
|
jaki jest wpływ hormonów tarczycy na organizm w okresie rozwoju? begynn å lære
|
|
w okresie rozwoju regulują one wzrost tkanek i powstawanie niektórych enzymów komórkowych, pobudzają dojrzewanie centralnego układu nerwowego i układu kostnego
|
|
|
na czym polega wpływ na przemianę materii hormonów tarczycy? begynn å lære
|
|
wpływ na przemianę materii to regulacja tzw. podstawowej przemiany materii, transportu wody i różnych pierwiastków, przemiany cholesterolu, wapnia, fosforu, białka i innych związków chemicznych
|
|
|
na jakie układy lub narządy mają wpływ hormony tarczycy? begynn å lære
|
|
oddziałując na przemianę materii i funkcję różnych komórek, hormony tarczycowe odgrywają ogromną rolę w pracy układu pokarmowego, serca, mięśni i układu nerwowego; praktycznie mają znaczenie dla sprawności całego organizmu
|
|
|
jakie komórki wytwarzają kalcytoninę? begynn å lære
|
|
|
|
|
jakie jest działanie kalcytoniny? begynn å lære
|
|
bierze ona udział w regulacji poziomu wapnia i fosforu we krwi, powodując efekty w znacznej mierze przeciwstawne do działania parathormonu (hormonu przytarczyc); oba te hormony współdziałają w zapewnieniu homeostazy wapniowo-fosforanowej
|
|
|
na jakiej zasadzie współpracują podwzgórze, przysadka i tarczyca? begynn å lære
|
|
na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego
|
|
|
poziom którego hormonu jest najczulszym wskaźnikiem aktywności gruczołu tarczowego? begynn å lære
|
|
|
|
|
kiedy wzrasta, a kiedy spada poziom TSH? begynn å lære
|
|
wzrasta w warunkach niedoczynności tarczycy, a obniża się do bardzo niskich wartości, gdy tarczyca jest nadczynna
|
|
|
jak regulowane jest wydzielanie trijodotyroniny i tyroksyny przez tarczycę? begynn å lære
|
|
|
|
|
jak nazywa się prawidłowa czynność hormonalna tarczycy? begynn å lære
|
|
|
|
|
co bezpośrednio wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów tarczycy? begynn å lære
|
|
hormon tyreotropowy TSH (wzmaga wychwytywanie jodu przez gruczoł tarczowy i wiązanie jodu z białkiem oraz przyspiesza proteolizę tyreoglobuliny), wazopresyna, adrenalina (zwiększają wydzielanie hormonów tarczycy do krwi)
|
|
|
co pośrednio wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów tarczycy? begynn å lære
|
|
TRH tyreoliberyna działa na gruczoł tarczycy pośrednio przez tyreotropinę TSH, zimno (pod wpływem termodetektorów w ośrodku termoregulacji podwzgórze wydziela TRH działając pośrednio na gruczoł tarczowy)
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
odgrywa istotną rolę w regulacji poziomu wapnia i fosforu we krwi
|
|
|
od czego zależy wytwarzanie i wydzielanie kalcytoniny? begynn å lære
|
|
zależy od poziomu wapnia w surowicy
|
|
|
co jest bodźcem do wydzielania kalcytoniny? begynn å lære
|
|
wzrost stężenia wapnia we krwi
|
|
|
jaki jest skutek spadku stężenia wapnia we krwi? begynn å lære
|
|
prowadzi do zahamowania powstawania kalcytoniny w komórkach C
|
|
|
na jaką tkankę działa kalcytonina? begynn å lære
|
|
|
|
|
jak działa kalcytonina na tkankę kostną? begynn å lære
|
|
hamuje jej resorpcję (rozpuszczenie macierzy kostnej przez komórki kościogubne - osteoklasty), czego skutkiem jest zablokowanie uwalniania wapnia z kości do krwi
|
|
|
jak działa kalcytonina na inne tkanki (nie tkankę kostną)? begynn å lære
|
|
zwiększa wydalanie wapnia i fosforu przez nerki oraz zmniejsza wchłanianie wapnia w jelicie cienkim
|
|
|
jakie jest działanie parathormonu? begynn å lære
|
|
zapewnia homeostazę wapniowo-fosforanową
|
|
|
czy wytwarzanie parathormonu podlega kontroli przysadki? begynn å lære
|
|
nie; zależy od poziomu wapnia w surowicy (zależność odwrotna jak w przypadku komórek C)
|
|
|
kiedy rośnie stężenie parathormonu? begynn å lære
|
|
ze spadkiem stężenia wapnia we krwi
|
|
|
jaki jest wpływ parathormonu na tkankę kostną? begynn å lære
|
|
dochodzi do zwiększenia resorpcji kości przez osteoklasty (komórki kościogubne) i uwalniania wapnia z magazynów kostnych do krwi
|
|
|
jaki jest wpływ parathormonu na nerki? begynn å lære
|
|
nasila wchłanianie zwrotne wapnia, a zmniejsza wchłanianie zwrotne fosforu, czyli prowadzi do mniejszej utraty wapnia z moczem, a zwiększa utratę fosforu
|
|
|
parathormon a produkcja witamin w organizmie begynn å lære
|
|
parathormon nasila wytwarzanie w nerkach aktywnej postaci witaminy D, co w efekcie również prowadzi do podwyższenia stężenia wapnia we krwi
|
|
|
co jest biochemicznym efektem działania parathormonu? begynn å lære
|
|
podwyższenie poziomu wapnia i obniżenie stężenia fosforu w surowicy
|
|
|
czym najczęściej spowodowana jest niedoczynność tarczycy? begynn å lære
|
|
spowodowana niedoborem jodu w organizmie, ale może też być pooperacyjna czy pozapalna
|
|
|
od czego zależą implikacje kliniczne niedoczynności tarczycy? begynn å lære
|
|
|
|
|
do czego prowadzi wrodzona niedoczynność tarczycy (tzw. kretynizm tarczycowy)? begynn å lære
|
|
do ciężkich zaburzeń rozwoju organizmu, w tym do niedorozwoju centralnego układu nerwowego
|
|
|
czym objawia się niedoczynność tarczycy w późniejszym wieku? begynn å lære
|
|
przyrost masy ciała, nagromadzenie substancji śluzowatych w tkance podskórnej (obrzęk śluzowaty), charakterystyczny wyraz twarzy, wypadanie włosów, uczucie chłodu, zaparcia, senność, suchość i szorstkość skóry, obniżona temperatura, zwolnione tętno
|
|
|
dlaczego przy niedoczynności tarczycy powstaje wole niedoczynne? begynn å lære
|
|
przysadka mózgowa "chcąc" doprowadzić do prawidłowego poziomu hormonów tarczycowych, wydziela intensywnie TSH, co pobudza gruczoł tarczowy do rozrostu
|
|
|
co stwierdza się w badaniach krwi osób z niedoczynnością tarczycy? begynn å lære
|
|
wysoki poziom cholesterolu, a ponadto zaburzenia w oznaczeniach hormonów: obniżone T3 i T4 oraz wysoki poziom TSH
|
|
|
czym może być spowodowana nadczynność tarczycy? begynn å lære
|
|
uogólnionym rozrostem tkanki gruczołowej (wole nadczynne), guzkiem (przeważnie tzw. gorącym) wydzielającym zbyt dużo hormonów lub wczesną fazą zapalenia gruczołu tarczowego
|
|
|
jakie są objawy nadczynności tarczycy? begynn å lære
|
|
szczupły, często wychudzony i nadal chudnący, stale mu ciepło, podwyższona temperatura ciała (stan podgorączkowy), biegunki, nerwowość, labilność emocjonalną, drżenie rąk, kołatanie serca, wygładzona, cienka i wilgotna skóra, błyszczące oczy
|
|
|
jaki jest objaw charakterystyczny choroby Gravesa-Basedowa begynn å lære
|
|
|
|
|
co stwierdza się w badaniu krążenia u osoby z nadczynnością tarczycy? begynn å lære
|
|
stwierdza się przyspieszoną pracę serca, często powyżej 100/min, i podwyższone ciśnienie tętnicze (przede wszystkim skurczowe)
|
|
|
co stwierdza się w badaniu krwi u osoby z nadczynnością tarczycy? begynn å lære
|
|
stwierdza się obniżony poziom cholesterolu, wysokie wartości hormonów T3 i T4 oraz niskie (czasami nieoznaczalne) TSH, jako że przysadka mózgowa jest blokowana wysokim stężeniem krążących we krwi hormonów tarczycowych
|
|
|
gdzie produkowana jest insulina? begynn å lære
|
|
w wysepkach Langerhansa trzustki
|
|
|
|
begynn å lære
|
|
przemianę cukrów, białek i tłuszczów
|
|
|
co jest najważniejszym bodźcem do produkcji insuliny? begynn å lære
|
|
poposiłkowe zwiększenie stężenia glukozy we krwi
|
|
|
jakie są komórki efektorowe insuliny? begynn å lære
|
|
miocyty (komórki mięśniowe), adipocyty (komórki tłuszczowe), hepatocyty (komórki wątroby)
|
|
|
jaki jest wpływ insuliny na komórki efektorowe? begynn å lære
|
|
zwiększa się transport glukozy do wnętrza komórek, co obniża poziom glukozy we krwi; zwiększa wewnątrzkomórkowe zużytkowanie glukozy, czyli jej spalanie; w wątrobie i mięśniach zwiększa wytwarzanie glikogenu
|
|
|
kiedy następuje wzrost stężenia insuliny we krwi? begynn å lære
|
|
pod wpływem stężenia glukozy we krwi, np. po posiłku (pod wpływem hiperglikemii)
|
|
|
na jakiej zasadzie regulowane jest stężenie glukozy we krwi? begynn å lære
|
|
na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego
|
|
|
jaki jest wpływ insuliny na przemianę tłuszczów? begynn å lære
|
|
nasila syntezę kwasów tłuszczowych, nasila wytwarzanie trójglicerydów, czyli estryfikację kwasów tłuszczowych do trójglicerydów; hamuje też lipolizę, czyli rozpad tłuszczów; efektem jej działania jest magazynowanie tłuszczów w tkankach
|
|
|
jaki jest wpływ insuliny na przemianę białek? begynn å lære
|
|
ważny hormon anaboliczny; nasila wytwarzanie białka i zarazem hamuje jego rozpad; zwiększa transport aminokwasów do wnętrza komórek; intensyfikuje wewnątrzkomórkowe wytwarzanie białka i przez wpływ na przemianę aminokwasów hamuje jego rozpad
|
|
|
jaki jest wpływ insuliny na mięśnie? begynn å lære
|
|
umożliwia ona wykorzystanie glukozy jako źródła energii i biosyntezę białka
|
|
|
jaki jest wpływ insuliny na tkankę tłuszczową? begynn å lære
|
|
jej głównym zadaniem jest szybkie przekształcanie glukozy w tłuszcz i utrzymanie tego zapasu
|
|
|
jaki jest wpływ insuliny na wątrobę? begynn å lære
|
|
jej wpływ przejawia się w zwiększeniu wytwarzania glikogenu (magazynowanie cukru), trójglicerydów i białek
|
|
|
jaki jest pierwszy biochemiczny objaw cukrzycy? begynn å lære
|
|
wzrost poziomu cukru we krwi
|
|
|
co jest niezbędne przy cukrzycy typu 1 (tzw. młodzieńczej)? begynn å lære
|
|
|
|
|
na czym polega cukrzyca typu 2 (tzw. cukrzyca dorosłych)? begynn å lære
|
|
trzustka produkuje sporo insuliny, lecz tkanki są na nią oporne
|
|
|
jak leczy się cukrzycę typu 2 (tzw. cukrzycę dorosłych) begynn å lære
|
|
ta postać cukrzycy jest leczona lekami zmniejszającymi wchłanianie glukozy w przewodzie pokarmowym, zwiększającymi wydzielanie insuliny przez komórki B trzustki lub insuliną; często łączy się dwa leki o różnych mechanizmach działania
|
|
|
jakie są bezpośrednie skutki niedoboru insuliny? begynn å lære
|
|
upośledzony transport glukozy do komórek; wzmożony katabolizm białek; wzrost rozpadu tkanki tłuszczowej
|
|
|
jakie są pośrednie skutki niedoboru insuliny? begynn å lære
|
|
podwyższony poziom cukru we krwi, nasilona diureza, zwiększona utrata elektrolitów, wzrost stężenia aminokwasów we krwi, utrata związków azotowych z moczem, wzrost stężenia kwasów tłuszczowych we krwi, nasilona ketoza, silne odwodnienie i kwasica ketonowa
|
|
|
