Łacińskie zwroty prawnicze

5  2    119 fiche    lenka1
laste ned mp3 Skriv ut spille sjekk deg selv
 
spørsmålet język polski svaret język polski
accidentalia negotii
begynn å lære
podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej. Cechy ustawowo wyróżnione, wg których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czynności prawnej.
actio negatoria
begynn å lære
roszczenie negatoryjne
ad acta, a/a
begynn å lære
do akt
ad eventum
begynn å lære
forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych
ad hoc
begynn å lære
"do tego", dla tej konkretnej sytuacji
ad interim
begynn å lære
tymczasowy, np. chargé d'affaires ad interim
ad probationem
begynn å lære
forma czynności prawnej zastrzeżona dla celów dowodowych
ad solemnitatem
begynn å lære
forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności tzn. zachowanie danej formy jest konieczne, aby wywołać skutki prawne np. dla skutecznego przeniesienia własności nieruchomości potrzebna jest forma aktu notarialnego.
ad usum proprium
begynn å lære
do własnego użytku
amicus curiae
begynn å lære
dosł. "przyjaciel sądu"; bezinteresowny doradca; dawn. osoba nie związana z żadną ze stron, służąca poradą prawną sądowi w czasie rozprawy
analogia iuris
begynn å lære
analogia z prawa
animus manendi
begynn å lære
zamiar stałego pobytu
bona fides
begynn å lære
dobra wiara
causa
begynn å lære
przyczyna
casus belli
begynn å lære
powód, pretekst do wypowiedzenia wojny
conditio iuris
begynn å lære
warunek prawny
conditio sine qua non
begynn å lære
warunek konieczny
contra legem
begynn å lære
niezgodnie z prawem
corpus delicti
begynn å lære
dowód rzeczowy
culpa
begynn å lære
wina
culpa in contrahendo
begynn å lære
wina w kontraktowaniu. Wprowadzona i zdefiniowana w art. 72 kodeksu cywilnego.
culpa in custodiendo
begynn å lære
wina w nadzorze
culpa in eligendo
begynn å lære
wina w wyborze
damnum emergens
begynn å lære
rzeczywista szkoda
debellatio
begynn å lære
zawojowanie
de facto
begynn å lære
stan faktyczny, zgodnie z rzeczywistością (przeciwieństwo de iure)
de iure
begynn å lære
zgodnie z prawem
de lege artis
begynn å lære
zgodnie z regułami sztuki
de lege ferenda (też: lex ferenda)
begynn å lære
według postulowanego prawa (zob. de lege lata). Postulaty pod adresem ustawodawcy, dotyczące przyszłych zmian w prawie np. wprowadzenie nowego rodzaju umowy.
de lege lata (też: lex lata)
begynn å lære
według obowiązującego prawa, z punktu widzenia prawa w obecnym kształcie (zob. de lege ferenda)
desuetudo
begynn å lære
odwyknienie prawa. Jedna z reguł derogacyjnych (uchylających przepisy), zgodnie z którą niestosowanie lub nieprzestrzeganie w praktyce normy prawnej skutkuje utratą jej mocy prawnej (norma przestaje obowiązywać).
diligentia
begynn å lære
staranność
do ut des
begynn å lære
"daję, abyś dawał"
dolus directus
begynn å lære
zamiar bezpośredni. Chęć popełnienia przez sprawcę czynu zabronionego. Sprawca chce popełnić czyn zabroniony tzn. jest świadomy, że wypełnia znamiona czynu zabronionego albo że jego zachowanie może je wypełnić.
erga omnes
begynn å lære
wobec wszystkich, prawo podmiotowe bezwzględne, norma skuteczna wobec wszystkich podmiotów trzecich. Istnieje katalog np. prawo własności (przeciwieństwo: inter partes).
essentialia negotii
begynn å lære
przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej. To te składniki czynności prawnej, które muszą być określone w jej treści np. przy umowie sprzedaży - cena i określenie rzeczy sprzedawanej.
ex aequo et bono
begynn å lære
ze względów słuszności i dobra
ex ante
begynn å lære
uprzednio, z punktu widzenia wcześniejszej sytuacji (przeciwieństwo: ex post)
exceptio
begynn å lære
zarzut prawny
exceptio non adimpleti contractus
begynn å lære
zarzut niewykonania umowy
exceptio rei venditae et traditae
begynn å lære
zarzut rzeczy sprzedanej i wydanej
ex delicto
begynn å lære
z deliktu, z czynu niedozwolonego, odpowiedzialność deliktowa
ex gratia
begynn å lære
z dobrej woli, np. płatność ex gratia
ex lege
begynn å lære
z mocy prawa
ex nunc
begynn å lære
od tej pory (przeciwieństwo: ex tunc)
ex post
begynn å lære
później, z późniejszej perspektywy (przeciwieństwo: ex ante)
ex tunc
begynn å lære
od początku (przeciwieństwo: ex nunc)
falsus procurator
begynn å lære
rzekomy pełnomocnik; osoba, która dokonuje czynności prawnych w cudzym imieniu, nie mając w ogóle umocowania albo przekraczając jego granice.
in absentia
begynn å lære
podczas nieobecności
in statu nascendi
begynn å lære
w trakcie powstawania
inter partes
begynn å lære
między stronami (przeciwieństwo: erga omnes)
inter vivos
begynn å lære
między żyjącymi (przeciwieństwo: mortis causa)
invitatio ad offerendum
begynn å lære
zaproszenie do zawarcia umowy
in solidum
begynn å lære
solidarność niewłaściwa
ipso facto
begynn å lære
z racji samego faktu
ipso iure
begynn å lære
z racji samego prawa (por. ex lege)
ius ad bellum
begynn å lære
prawo do prowadzenia wojny
ius albinagii
begynn å lære
prawo władcy do objęcia spadku po zmarłym cudzoziemcu
ius cogens
begynn å lære
norma prawna bezwzględnie wiążąca tzn. taka, której mocy nie może uchylić wola stron np. wynagrodzenie za pracę zgodnie z Kodeksem pracy nie może być niższe niż przewidziane w ustawie
ius dispositivum
begynn å lære
norma prawna względnie wiążąca tzn. taka norma, która będzie obowiązywać, jeżeli strony nie postanowią inaczej.
ius gentium
begynn å lære
prawo narodów
ius in bello
begynn å lære
prawo wojenne, prawo konfliktów zbrojnych
ius legationis
begynn å lære
prawo legacji
ius sanguinis
begynn å lære
prawo krwi (jeden z dwóch sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa). Dziecko nabywa obywatelstwo tego państwa, którego obywatelem jest przynajmniej jedno z rodziców.
ius soli
begynn å lære
prawo ziemi (jeden z dwóch sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa). Dziecko otrzymuje obywatelstwo tego państwa, w którym się urodziło.
ius tractatuum
begynn å lære
prawo zawierania umów międzynarodowych
lege artis
begynn å lære
zgodnie z regułami sztuki
lex ferenda
begynn å lære
zob. de lege ferenda
lex generalis
begynn å lære
prawo / norma ogólna (przeciwieństwo: lex specialis)
lex imperfecta
begynn å lære
prawo niedoskonałe; takie prawo, które jest pozbawione sankcji np. obowiązek rodziców należytego przygotowania dziecka do pracy dla dobra społeczeństwa (art. 96 k.r.o.)
lex lata
begynn å lære
zob. de lege lata
lex minus quam perfecta
begynn å lære
prawo mniej niż doskonałe
lex perfecta
begynn å lære
dosłownie: prawo doskonałe. Norma prawna opatrzona sankcją nieważności. W przypadku niezachowania określonego nakazu czynność prawna jest nieważna (np. niezachowanie odpowiedniej formy przy sporządzaniu testamentu).
lex plus quam perfecta
begynn å lære
prawo więcej niż doskonałe
lex posterior
begynn å lære
prawo / norma późniejsza (przeciwieństwo: lex priori)
lex priori
begynn å lære
prawo / norma wcześniejsza (przeciwieństwo: lex posterior)
lex retro non agit
begynn å lære
prawo nie działa wstecz
lex specialis
begynn å lære
prawo / norma szczególna (przeciwieństwo: lex generalis)
lucrum cessans
begynn å lære
spodziewane korzyści (korzyści, których spodziewał się podmiot prawa, ale których nie osiągnął)
modus operandi
begynn å lære
sposób działania
mortis causa
begynn å lære
na wypadek śmierci (przeciwieństwo: inter vivos); czynność prawna na wypadek śmierci
mutatis mutandis
begynn å lære
z uwzględnieniem koniecznych zmian, "przy zmianie tych rzeczy, które powinny być zmienione"
mos maiorum
begynn å lære
prawo przodków
nasciturus
begynn å lære
dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone
naturalia negotii
begynn å lære
przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej. Określenie tych składników w treści czynności prawnej jest dopuszczalne, ale niekonieczne.
negligentia
begynn å lære
niedbalstwo
non liquet
begynn å lære
brak norm prawnych potrzebnych do rozstrzygnięcia sytuacji, przypadek luki prawnej
onus probandi
begynn å lære
ciężar dowodowy
opinio iuris (sive necessitatis)
begynn å lære
subiektywny element zwyczaju międzynarodowego; przekonanie, że norma ma charakter prawnie wiążący
pactum in favorem tertii
begynn å lære
umowa na rzecz osoby trzeciej
pactum in detrimentum tertii
begynn å lære
umowa na niekorzyść osoby trzeciej
persona non grata
begynn å lære
osoba niemile widziana, niepożądana
possessio
begynn å lære
posiadanie
preasumptio iuris tantum
begynn å lære
domniemanie prawne wzruszalne
preasumptio iuris ac de iure
begynn å lære
domniemanie prawne niewzruszalne
pro publico bono
begynn å lære
dla dobra publicznego, dla dobra ogółu
per procura
begynn å lære
przez pełnomocnika, osobę uprawnioną
ratio decidendi
begynn å lære
powód, uzasadnienie dla decyzji lub orzeczenia
ratio legis
begynn å lære
ratio ustawy; powód, przyczyna wydania określonej ustawy lub normy prawnej
rebus sic stantibus
begynn å lære
zasadnicza zmiana okoliczności mogąca powodować zmianę warunków umowy, a nawet jej wygaśnięcie. Początkowo klauzula prawa międzynarodowego, obecnie wprowadzona również do prawodawstw krajowych.
reformatio in peius
begynn å lære
zmiana na gorsze. Często zabroniona - np. w wyniku apelacji złożonej przez skazanego w procesie karnym jego sytuacja nie może się pogorszyć (nie może dostać surowszej kary).
rei vindicatio
begynn å lære
jedno z roszczeń petytoryjnych, przysługujące właścicielowi rzeczy i służące mu do ochrony prawa własności. Skuteczne erga omnes.
res iudicata
begynn å lære
rzecz osądzona
res nullius
begynn å lære
rzecz niczyja
restitutio in integrum
begynn å lære
przywrócenie stanu poprzedniego
sui generis
begynn å lære
oryginalny, własnego rodzaju, unikalny
terra nullius
begynn å lære
ziemia niczyja
ultima ratio
begynn å lære
ostatni, ostateczny sposób. zasada mówiąca, że po dane 'narzędzie' można sięgnąć w ostateczności np. strajk można ogłosić dopiero po przeprowadzeniu rokowań i mediacji.
ultra vires
begynn å lære
poza kompetencją, bez upoważnienia
vacatio legis
begynn å lære
okres spoczynku ustawy. Czas pomiędzy przyjęciem ustawy, a jej wejściem w życie, który ma umożliwić obywatelom zapoznanie się z nią przed rozpoczęciem jej stosowania. W Polsce okres ten, co do zasady, wynosi 14 dni.
veto
begynn å lære
weto
vindicatio
begynn å lære
windykacja
vis maior
begynn å lære
siła wyższa
vis legis
begynn å lære
siła prawa
dolus directus praemeditatus
begynn å lære
zamiar bezpośredni przemyślany - gdy dany czyn został popełniony z premedytacją, nie 'na gorąco' np. zaplanowane zabójstwo
dolus directus repentinus
begynn å lære
zamiar bezpośredni nagły
dolus eventualis
begynn å lære
zamiar ewentualny; gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje i na to się godzi (art. 9 paragraf 1 kk)
rodzaje dolus directus
begynn å lære
dolus directus repentinus (nagły), dolus direcuts praemeditatus
clara non sunt interpretanda
begynn å lære
zasada mówiąca, że jasne przepisy nie podlegają interpretacji. Interpretuje się wtedy, gdy zachodzą wątpliwości

De lege lata! Łacina prawnicza na Fiszkotece

Jako że Prawo Rzymskie dało początek europejskiej kulturze prawnej, łacińskie zwroty prawne są również wykwintnymi sentencjami literatury rzymskiej, jak również zwierciadłem wielu zjawisk politycznych. Zwrot łaciński ‘de lege lata’ oznacza przecież nie tylko ustawę już uchwaloną, ale i - ogólniej - zasady obowiązującego tu i teraz prawa. Aby rozumieć prawo europejskie, trzeba znać zwroty prawnicze i w tym celu fiszki przedstawiają szereg wyrażeń z łaciny klasycznej i rzymskiej literatury Złotego Wieku. Równocześnie są one znakomitym wprowadzeniem do fundamentalnych reguł współczesnego prawoznawstwa. By zrozumieć, że w prawie cywilnym chociażby obowiązuje często zasada analogii, trzeba najpierw znać zwrot ‘analogia iuris’. Fiszki powstały po to, żeby ta wiedza była jak najprostsza, najłatwiejsza do zapamiętania i - po prostu - od początku zachwycała swoimi kulturotwórczymi zasobami.

Łacina dla studentów prawa - ważny lektorat

Lektorat klasycznego języka łacińskiego dla prawników to udręka studentów pierwszego roku prawa, którzy obciążeni trudną edukacją przedmiotów prawniczych, muszą jeszcze nabyć tej umiejętności lingwistycznej, nie tylko po to, by zdobyć ogładę humanistyczną, ale i dlatego, aby radzić sobie z fachową terminologią prawną, wywodzącą się z Prawa Rzymskiego, które spisane było przecież po łacinie! Twórcy fiszek zawierających łacińskie zwroty prawne doskonale wiedzieli, że fiszki muszą pomóc skutecznie i szybko, bo czas edukacyjny studenta prawa kurczy się niemiłosiernie od pierwszego dnia studiowania aż do upragnionego momentu uzyskania tytułu magistra prawa. Fiszki to doskonała pomoc edukacyjna i koło ratunkowe przed egzaminem z łaciny!

Wypróbuj ’prawo - łacina’ i wiele innych kursów za darmo!

Założenia Fiszkoteki są takie, że lekcje tworzone przez użytkowników pozostają darmowe. Dodatkowym atutem takiego postanowienia jest fakt, że większość z tych lekcji porusza bardzo wiele ciekawych i potrzebnych tematów, na które szczególnie warto zwrócić uwagę. Na naszej stronie znajdziesz zarówno lekcje chemii, matematyki, jak i polskiego, czy właśnie łaciny. Dowiesz się też wielu rzeczy na temat prawa, więc jeżeli właśnie poszukujesz skutecznego sposobu do nauki np. Kodeksu Cywilnego, to mamy coś specjalnie dla Ciebie. Kurs Kodeks Cywilny już czeka! Możesz też skorzystać z wielu innych, interesujących kursów, jak np: prawo i sądy w Polsce, a jeśli chcesz kontynuować naukę języka łacińskiego, to sprawdź tę lekcję:Łacina dla początkujących.

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.