→ Socjologia - Pojęcia Cz. II → Start læring / Last ned MP3 Flashcards

spørsmålet		svaret
GRUPY EKSKLUZYWNE begynn å lære		inaczej zamknięte, czyli takie, do których przyjęcie obwarowane jest bardzo trudnymi, rygorystycznymi warunkami.
GRUPY INKLUZYWNE begynn å lære		inaczej otwarte, czyli takie, które akceptują wszystkich chętnych do przystąpienia.
GRUPY ISTOTNE begynn å lære		takie, które jednostka selekcjonuje spośród wielości różnych grup, do których należy i do których przywiązuje szczególne subiektywne znaczenie.
GRUPY JEDNOFUNKCYJNE begynn å lære		inaczej wyspecjalizowane, czyli takie, w których członkowie podejmują jeden tylko typ działalności.
GRUPY ODNIESIENIA begynn å lære		zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne, „wirtualneʺ relacje, mimo że do nich nie należymy.
GRUPY ODNIESIENIA NORMATYWNEGO begynn å lære		takie, z których czerpiemy i przyjmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania.
GRUPY ODNIESIENIA PORÓWNAWCZEGO begynn å lære		takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp
GRUPY PIERWOTNE begynn å lære		niewielkie, nieformalne, spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach i interakcjach (twarzą w twarz) członków rozpoznających się nawzajem, podejmujących zróżnicowane działania, częściowo z pobudek autotelicznych
GRUPY TOTALITARNE begynn å lære		takie, które kontrolują i ingerują w całokształt życia swoich członków w dziedzinach nie związanych bezpośrednio z członkostwem w grupie, a także w sferze prywatnej.
GRUPY WIELOFUNKCYJNE begynn å lære		takie, w których członkowie podejmują różnorodne formy działalności.
GRUPY WTÓRNE begynn å lære		takie, które liczą wielu członków, w większości wzajemnie anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach.
GRUPY ZADANIOWE begynn å lære		takie, które zostały celowo powołane do rozwiązania jakiegoś problemu lub zrealizowania zadania praktycznego
GRUPY ŻARŁOCZNE begynn å lære		takie, które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności
KAPITAŁ SPOŁECZNY begynn å lære		więzi zaufania, lojalności i solidarności, znajdujące wyraz w samoorganizowaniu się i samorządności, głównie w ramach dobrowolnych stowarzyszeń.
KONTRSOCJALIZACJA begynn å lære		kultywowanie przeciwnych reguł i wzorów niż te uznawane przez grupy, od których chcemy się dystansować, będące naszymi negatywnymi grupami odniesienia
NEGATYWNE GRUPY ODNIESIENIA begynn å lære		takie, które budzą u nas repulsję i od których staramy się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów i reguł postępowania
POZYTYWNE GRUPY ODNIESIENIA begynn å lære		takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkostwa.
PRÓŻNIA SOCJOLOGICZNA begynn å lære		pusta przestrzeń pomiędzy publiczną sferą polityki a prywatną sferą rodzinną, która zazwyczaj wypełniana jest przez dobrowolne stowarzyszenia.
SOCJALIZACJA begynn å lære		proces kształtowania mentalności, postaw i działań ludzi przez społeczeństwo.
SOCJALIZACJA WYPRZEDZAJĄCA begynn å lære		naśladowanie reguł i wzorów, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk, do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać zaakceptowani
TRIADA: begynn å lære		grupa trójosobowa, trójkąt
WSPÓLNOTY LOKALNE begynn å lære		zbiorowości zamieszkałe na wspólnym terenie, w ramach których ludzie na ogół znający się nawzajem realizują większość swojej życiowej aktywności, obdarzając je silną identyfikacją i czyniąc uczestnictwo elementem własnej, indywidualnej tożsamości.
ZADANIA ADDYTYWNE begynn å lære		takie, których szybkość i skuteczność realizacji zależy wprost od liczby uczestniczących osób.
ZADANIA KONIUNKTYWNE begynn å lære		takie, w których tempo i intensywność działań muszą być dostosowane do najsłabszych uczestników grupy.
ZADANIA KOOPERACYJNE begynn å lære		takie, których realizacja wymaga podziału funkcji, współpracy i koordynacji działań wyspecjalizowanych, co z reguły narzuca potrzebę kierownictwa lub przywództwa.
AKULTURACJA begynn å lære		proces wdrażania jednostki do kultury innej niż ta, którą nabyła przez wychowanie (socjalizację).
AMALGAMACJA KULTUROWA begynn å lære		mieszanie się elementów kulturowych pochodzących z różnych kultur, prowadzące do wytworzenia się swoistego nowego systemu kulturowego.
CYWILIZACJA begynn å lære		zestaw przedmiotów materialnych, idei konstrukcyjnych czy inżynierskich zrealizowanych w tych przedmiotach (a więc inaczej ‐ technologii) oraz umiejętności właściwego posługiwania się nimi (kompetencji praktycznych).
DOMINACJA KULTUROWA begynn å lære		przewaga jednej kultury nad innymi wynikająca albo z atrakcyjności proponowanego przez nią sposobu życia, albo siły militarnej lub ekonomicznej reprezentujących ją społeczeństw, albo umiejętności i technik indoktrynacyjnych, propagandowych czy marketingowych, albo wszystkich tych okoliczności razem. Efektem jest jednokierunkowa dyfuzja kulturowa i erozja kultur lokalnych.
DYFUZJA KULTURY begynn å lære		przepływ elementów kulturowych lub całych kompleksów czy konfiguracji kulturowych między odmiennymi kulturami
DYSONANS KULTUROWY begynn å lære		sprzeczność treści kulturowych ‐ oczekiwań normatywnych, sposobów myślenia, stylów konsumpcji ‐ narzucanych jednostce przez różne kultury, którym równocześnie podlega.
ETNOCENTRYZM begynn å lære		przekonanie o oczywistym, niekwestionowalnym charakterze sposobu życia własnej społeczności lub nawet o szczególnej wartości własnej kultury i jej przewadze nad innymi.
FAKTY SPOŁECZNE begynn å lære		treści świadomościowe i normatywne, które obiektywizują się w zbiorowości i wywierają ograniczający i przymuszający wpływ na jej członków.
IMPERIALIZM KULTUROWY begynn å lære		narzucanie kultury dominującej w skali regionalnej, kontynentalnej czy globalnej.
KOMPLEKS KULTUROWY begynn å lære		powiązany zbiór elementów kulturowych o wspólnej treści lub wspólnej funkcji (np. reguły savoir‐vivreʹu).
KONFIGURACJA KULTUROWA begynn å lære		zbiór różnorodnych elementów kulturowych skupionych wokół jednego obiektu, idei czy wartości (np. kultura samochodowa, cywilizacja naukowa, kultura konsumpcyjna).
KONFLIKT KULTUROWY begynn å lære		niechęć, wrogość lub walka między stykającymi się ze sobą zbiorowo‐ściami o odmiennych, kulturowo dyktowanych sposobach życia.
KONFLIKT POKOLEŃ begynn å lære		odmiana konfliktu kulturowego nasilająca się w okresach szybkich zmian kulturowych, gdy pokolenie młodsze internalizuje nowe wzory kulturowe odmienne od wzorów typowych dla pokolenia starszego.
KONTAKT KULTUROWY begynn å lære		nawiązanie interakcji i stosunków społecznych przez zbiorowości żyjące w obrębie odmiennych kultur.
KONTRKULTURA begynn å lære		sposób życia świadomie i celowo przeciwstawiany dominującej w danym społeczeństwie kulturze.
KULTURA begynn å lære		całościowy sposób życia charakterystyczny dla danej zbiorowości, na który składa się wszystko to, co ludzie „robią, myślą i posiadająʺ jako członkowie społeczeństwa (wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego).
KULTURA IDEALNA begynn å lære		czy inaczej ‐ symboliczna): zbiór charakterystycznych dla danej społeczności przekonań, poglądów, wierzeń, a także znaczeń wiązanych ze zjawiskami i przedmiotami, zakodowanych najpełniej w języku
KULTURA MATERIALNA begynn å lære		zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości obiektów ‐ narzędzi, urządzeń, domostw, ubrań, pożywienia, środków komunikacji, zwierząt gospodarskich itp.
KULTURA NORMATYWNA begynn å lære		zbiór charakterystycznych dla danej społeczności reguł postępowania ‐ norm i wartości.
KULTURA PONADNARODOWA begynn å lære		wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego wspólne dla społeczności regionalnych, kontynentalnych czy nawet dla społeczeństwa globalnego (np. kultura europejska, kultura islamu).
NIEKOMPETENCJA KULTUROWA begynn å lære		brak wiedzy, umiejętności, nawyków i odruchów niezbędnych do wykorzystania nowych urządzeń technicznych oraz do akceptacji nowych sposobów myślenia i nowych wzorów stosunków międzyludzkich czy form organizacyjnych.
PARTYKULARYZMY KULTUROWE begynn å lære		wyjątkowe, „egzotyczneʺ sposoby życia, ograniczone początkowo tylko do jednej, konkretnej kultury.
PLURALIZM KULTUROWY begynn å lære		w sensie pierwszym, wielość i różnorodność kultur, zarówno następujących po sobie w wymiarze historycznym, jak i koegzystujących współcześnie. W sensie drugim, stanowisko ideologiczne podkreślające prawo różnych społeczności do odmiennych sposobów życia, a nawet lansujące tezę o pełnej równości wszystkich kultur.
PRESJE KRZYŻUJĄCE SIĘ begynn å lære		równoczesny nacisk rozmaitych nakładających się na siebie i niezgodnych w swoich treściach kultur, w których obrębie żyje jednostka.
PRZEŻYTKI KULTUROWE begynn å lære		elementy tradycji kulturowej, które całkowicie zmieniły swoją pierwotną funkcję.
RELATYWIZM KULTUROWY begynn å lære		świadomość ogromnej różnorodności kultur i historycznych uwarunkowań odrębności kulturowych.
RURALIZM begynn å lære		swoisty sposób życia ‐ kompleks reguł, idei i urządzeń ‐ charakterystyczny dla mieszkańców wsi.
RYS KULTUROWY begynn å lære		(inaczej ‐ element kulturowy): najmniejszy wyróżnialny składnik kultury (pojedyncza reguła, idea lub obiekt).
RYTUAŁY begynn å lære		indywidualne albo zbiorowe sposoby działania przebiegające według precyzyjnie i formalnie określonego scenariusza, do którego pod silną presją muszą stosować się wszyscy uczestnicy.
SAMOŚWIADOMOŚĆ KULTUROWA begynn å lære		umiejętność oddzielenia reguł kulturowych od codziennych, rutynowych praktyk, co pozwala traktować własny sposób życia jako jeden tylko z możliwych, a nie absolutnie słuszny. Warunek postawy relatywistycznej i tolerancji.
SUBKULTURA begynn å lære		odrębności sposobu życia mniejszych zbiorowości mieszczących się w zasięgu uznanej przez ich członków kultury szerszej, nadrzędnej. Inaczej „wariacjeʺ wokół wspólnego trzonu kultury.
TOLERANCJA begynn å lære		akceptacja odmienności kulturowej lub nawet traktowanie jej jako wartości wzbogacającej repertuar sposobów życia
TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA begynn å lære		unikalny dla każdej jednostki zestaw czerpanych z różnych źródeł treści kulturowych, z którymi się identyfikuje, realizowany w życiu tej jednostki
TRADYCJA KULTUROWA begynn å lære		skumulowany, odziedziczony historycznie dorobek kulturowy danej zbiorowości.
TRZON KULTURY begynn å lære		wartości, idee czy obiekty dla danej kultury centralne, decydujące o jej odrębności.
UNIWERSALIA KULTUROWE begynn å lære		rysy kulturowe spotykane we wszystkich znanych społeczeństwach, historycznych i współczesnych
URBANIZM begynn å lære		swoisty sposób życia ‐ kompleks reguł, idei i urządzeń ‐ charakterystyczny dla mieszkańców miast.
ZAPÓŹNIENIE KULTUROWE begynn å lære		asynchronia stopnia rozwoju różnych składników konfiguracji kulturowej (np. brak regulacji prawnej pozwalającej stosować dokonane już odkrycia naukowe czy innowacje techniczne).
AMBIWALENCJA NORMY begynn å lære		rozbieżność oczekiwań dyktowanych przez pojedynczą normę.
ANOMIA begynn å lære		stan chaosu wśród norm i wartości, zanik jednoznacznych drogowskazów postępowania.
ANTYNOMIA NORMATYWNA: begynn å lære		odmienna, a nawet przeciwstawna regulacja tej samej kwestii przez różne podsystemy normatywne (np. prawo inaczej niż moralność) lub przez różne normy w ramach tego samego podsystemu.
ASYNCHRONIA NORMATYWNA begynn å lære		koegzystencja norm i wartości pochodzących z różnych okresów historycznych.
BUNT begynn å lære		odrzucenie obowiązujących procedur, z całym bagażem norm i wartości, ale zarazem zaproponowanie procedur alternatywnych: nowych sposobów życia realizujących nowe normy i nowe wartości.
DEWIACJA begynn å lære		postępowanie niezgodne z odnoszącymi się do danej jednostki i do sytuacji, w której działa, regułami społecznymi (normami i wartościami).
DUALIZM KULTUROWY begynn å lære		(inaczej ‐ dysonans kulturowy): sytuacja po głębokich przełomach społecznych, gdy dawna i nowa kultura zderzają się ze sobą i wchodzą w silny konflikt.
IMPERATYWY KULTUROWE begynn å lære		kategoryczne żądania pewnego sposobu postępowania lub realizacji pewnego celu, szeroko uznawane w danej społeczności.
INNOWACJA: begynn å lære		akceptacja celów dyktowanych przez rozpowszechnione wartości, ale szukanie dla ich realizacji nowych sposobów, różnych od normatywnie przepisanych. Jest to cząstkowe zastosowanie się do wskazanej w kulturze procedury: tylko do zawartych w niej wartości, a odrzucenie norm.
INSTYTUCJA begynn å lære		zbiór reguł związany z określonym kontekstem społecznym, realizujący podobne, istotne społecznie funkcje
KONFORMIZM begynn å lære		sytuacja, gdy ludzie postępują zgodnie z regułami, które ich dotyczą (to znaczy odnoszą się do ich pozycji społecznej, do sytuacji w jakiej działają i nie są wyłączone przez jakieś okoliczności szczególne).
KONTEKST REGUŁY begynn å lære		określone wyraźnie lub przyjęte implicite przesłanki określające sytuacje i podmioty, do których reguła się odnosi.
LEGALIZM begynn å lære		literalne i skrupulatne przestrzeganie reguł bez względu na ich treść, zgodnie z przekonaniem, że należy zawsze stosować się do obowiązujących zasad
MORALNOŚĆ begynn å lære		zbiór norm i wartości, których naruszenie jest mocno piętnowane przez zbiorowość, ponieważ dotyczą zasadniczych i uniwersalnych problemów pojawiających się w stosunkach międzyludzkich, których rozwiązanie nie jest obojętne dla dobra partnerów.
NEGATYWIZM begynn å lære		(inaczej ‐ kontraformizm): bezrefleksyjny stosunek do reguły, abstrahujący od jej treści, a odrzucający ją tylko z uwagi na źródło, z którego reguła pochodzi
NONKONFORMIZM: begynn å lære		dewiacja demonstrowana publicznie w proteście przeciwko obowiązującym normom czy wartościom.
NORMY KULTUROWE begynn å lære		takie reguły, których przedmiotem są właściwe, oczekiwane, obarczone powinnością sposoby czy metody działania, a więc środki stosowane dla osiągnięcia celu.
OPORTUNIZM begynn å lære		przestrzeganie reguły mimo jej nieuznawania i przekonania o jej niesłuszności
PRAWO begynn å lære		system norm i wartości stanowionych i skodyfikowanych, na których straży stoją specjalne instytucje dysponujące przymusem państwowym
PREFERENCJE begynn å lære		reguły opisujące wzorcowe, heroiczne ideały postępowania, których jednak trudno wymagać od wszystkich.
PREWENCJA OGÓLNA begynn å lære		odstraszający wobec potencjalnych przestępców efekt publicznie wykonanej lub anonsowanej kary
PROCEDURY begynn å lære		wiązki norm i wartości, regulujące typowe sposoby osiągania danych celów
PRZYZWOLENIE begynn å lære		reguła dopuszczająca, ale nie zalecająca ani nie wymagająca pewnego sposobu postępowania czy realizacji pewnego celu.
REGUŁY PARTYKULARNE begynn å lære		takie, które są realizowane tylko w jednym kontekście społecznym, występują w ramach jednej tylko instytucji.
REGUŁY UNIWERSALNE begynn å lære		(inaczej ‐ międzyinstytucjonalne): takie, które znajdują zastosowanie w wielu kontekstach społecznych, wchodzą w zakres wielu instytucji.
RELATYWIZACJA PERSONALNA REGUŁY: begynn å lære		określenie, kogo reguła dotyczy, przez wskazanie pozycji (ról) osób jej podlegających.
RELATYWIZACJA SYTUACYJNA REGUŁY begynn å lære		określenie, często sformułowane implicite, w jakich sytuacjach reguła obowiązuje, a jakie wyłączają jej stosowalność.
REZYGNACJA begynn å lære		odrzucenie przez jednostkę całej przepisanej w kulturze procedury, zarówno zawartych w niej norm, jak i wartości
ROLA SPOŁECZNA begynn å lære		zbiór norm i wartości związanych z określoną pozycją społeczną, przepisany dla tej pozycji i wymagany od każdego, kto pozycję tę zajmuje.
RYTUALIZM: begynn å lære		kurczowe trzymanie się pewnych tradycyjnych sposobów postępowania, a więc gorliwe przestrzeganie norm, przy zupełnym abstrahowaniu od celów, które miały być w ten sposób realizowane, czyli z ignorowaniem odpowiednich wartości.
SANKCJE SPOŁECZNE: begynn å lære		reakcje społeczne ‐ karzące lub nagradzające ‐ na działania regulowane normatywnie, czyli takie, z którymi związane są określone oczekiwania społeczne
SYSTEM AKSJO‐NORMATYWNY begynn å lære		powiązany zespół reguł ‐ norm i wartości ‐ dotyczących wszelkich przejawów życia społecznego, charakterystyczny dla danej kultury.
WARTOŚCI KULTUROWE begynn å lære		takie reguły, których przedmiotem są pożądane, godne, słuszne cele działań.
ZWYCZAJE begynn å lære		reguły o charakterze konwencjonalnym, w zasadzie1 obojętne dla dobra innych, spontanicznie wytwarzające się w zbiorowości, dotyczące codziennego przebiegu żyda społecznego i stosunkowo słabo sankcjonowane.
DYSKRYMINACJA begynn å lære		mniejsze szansę dostępu do wykształcenia, zawodu, majątku, praw politycznych, prestiżu i innych cenionych dóbr, z tej tylko racji, że ktoś jest członkiem grupy będącej przedmiotem przesądów czy negatywnych stereotypów i bez uwzględnienia jego indywidualnych kwalifikacji czy zasług.
EKSTERMINACJA begynn å lære		fizyczne eliminowanie członków grupy lub całej grupy postrzeganej za pomocą szczególnie nasilonych negatywnych stereotypów czy przesądów
IDEOLOGIE begynn å lære		zbiory lub systemy idei, które dostarczają uzasadnienia, legitymizacji, wsparcia, jakimś partykularnym interesom grupowym lub utwierdzają grupową tożsamość
JĘZYK begynn å lære		system powiązanych ze sobą symboli uznawanych w danej społeczności (inaczej: których znaczenie jest dla członków tej społeczności takie samo).
JĘZYK CIAŁA begynn å lære		poza, postawa cielesna, która w kulturze danej zbiorowości kojarzy się z jakimś stanem emocjonalnym, nastawieniem czy cechami osobowościowymi partnera.
JĘZYK NATURALNY begynn å lære		system symboli wytworzony spontanicznie przez daną zbiorowość w długim procesie historycznej akumulacji
JĘZYK SZTUCZNY begynn å lære		system symboli skonstruowany celowo dla zapewnienia komunikacji międzyludzkiej w jakimś specyficznym zakresie.
MORALE GRUPY begynn å lære		silne więzi społeczne między członkami grupy, solidarność grupowa, wzajemna lojalność i zaufanie.
MYŚLENIE GRUPOWE begynn å lære		zupełna zatrata przez grupę poczucia rzeczywistości, przecenianie własnej siły i możliwości działania, samozadowolenie i arogancja, co związane jest z nadmierną spoistością i solidarnością w obrębie grupy, a także jej izolacją od otoczenia i zamknięciem się we własnym świecie
PIKTOGRAM begynn å lære		obrazek, który ma w graficznym uproszczeniu symbolizować obiekt czy stan, z którym skojarzenie pragniemy wywołać
PRZESĄD begynn å lære		negatywny stereotyp mocno zabarwiony emocjonalnie.
SEGREGACJA: begynn å lære		prawnie lub zwyczajowo zagwarantowana izolacja jednostek należących do grup, których dotyczą przesądy i negatywne stereotypy (przeważnie mniejszości etnicznych czy rasowych).
STEREOTYP begynn å lære		uproszczony, jednostronny, skrajnie wyjaskrawiony obraz pewnej zbiorowości, traktujący wszystkich jej członków w sposób niezróżnicowany, niezależnie od ich przymiotów indywidualnych.
SYMBOL begynn å lære		wskaźnik pewnego stanu rzeczy oparty na przyjętej w danej zbiorowości dowolnej konwencji.
SZOWINIZM GRUPOWY begynn å lære		przeświadczenie o wyjątkowych zaletach własnej zbiorowości, któremu towarzyszy zaniżona ocena innych
ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA begynn å lære		zbiór szeroko rozpowszechnionych i akceptowanych w danej zbiorowości poglądów, idei i przekonań, które stają się wzorcami czy schematami myślenia wpajanymi jej członkom i egzekwowanymi przez społeczny nacisk
ZNAK begynn å lære		wskaźnik pewnego stanu rzeczy oparty na prawidłowościach przyrodniczych, w myśl których występuje on razem z tym stanem lub go poprzedza
BILANS ZAUFANIA begynn å lære		charakterystyczny dla danej jednostki lub instytucji zestaw obiektów, wobec których przejawia zaufanie, oraz zestaw podmiotów, które wyrażają zaufanie wobec niej.
DZIAŁANIA REPREZENTACYJNE begynn å lære		(inaczej ‐ powiernicze): takie, które podejmowane są w imieniu innych osób i kierowane ich interesem.
IMPULS ZAUFANIA begynn å lære		dyspozycja osobowościowa w różnym stopniu rozwinięta u różnych osób, skłaniająca do udzielania zaufania a priori
KULTURA NIEUFNOŚCI begynn å lære		(inaczej ‐ kultura cynizmu): rozpowszechniona i uogólniona podejrzliwość w stosunku do osób i instytucji, nakazująca nieustannie monitorować i kontrolować ich działania w obawie przed oszustwami, nadużyciami, kłamstwami, nierzetelnością, spiskami i konspiracją.
KULTURA ZAUFANIA begynn å lære		uogólnione zaufanie przenikające całą zbiorowość i traktowane jako obowiązująca reguła postępowania (metaforycznie: klimat czy atmosfera zaufania w społeczności).
MIĘKKIE ZMIENNE begynn å lære		trudne do empirycznej operacjonalizacji, ale bardzo istotne czynniki życia społecznego z dziedziny kultury, mentalności zbiorowej, świadomości społecznej, tożsamości kolektywnej, więzi międzyludzkiej, emocji i nastrojów społecznych, itp.
REPUTACJA begynn å lære		znana nam historia wcześniejszych działań danych osób czy instytucji, konsekwentnie i w rozmaitych sytuacjach przejawiających oczekiwane przez nas walory ‐ efektywność, racjonalność, rzetelność, szlachetność itp.
RYZYKO begynn å lære		prawdopodobieństwo negatywnych konsekwencji działania podejmowanego w warunkach niepewności.
UOGÓLNIONE ZAUFANIE begynn å lære		gotowość do podejmowania działań, oparta na oczekiwaniu a priori, że większość ludzi i instytucji będzie działać w sposób dla nas korzystny.
ZAUFANIE begynn å lære		wyrażone w działaniu wobec partnera oczekiwanie, że jego reakcje będą dla nas korzystne. Inaczej: podejmowany w warunkach niepewności zakład na temat tego, co uczyni partner.
ZAUFANIE INSTYTUCJONALNE begynn å lære		kierowane ku wielkim organizacjom, a pośrednio masom anonimowych funkcjonariuszy i reprezentantów takich organizacji, pełniących w nich zróżnicowane role społeczne.
ZAUFANIE KOMERCYJNE begynn å lære		wyrażone w decyzji kupna przekonanie o niezawodności, jakości, użyteczności towarów, a pośrednio o rzetelności i kompetencji ich producentów.
ZAUFANIE OSOBISTE begynn å lære		kierowane ku konkretnym, znanym nam osobom
ZAUFANIE POZYCYJNE begynn å lære		kierowane a prańʹku każdemu, kto zajmuje określoną, godną zaufania pozycję społeczną (pełni określoną rolę).
ZAUFANIE SYSTEMOWE begynn å lære		poczucie bezpieczeństwa egzystencjalnego, oparte na przekonaniu o efektywności, rzetelności, sprawiedliwości systemu społeczno‐politycznego czy ustroju, w obrębie którego żyjemy.
ZAUFANIE TECHNOLOGICZNE begynn å lære		wiara w niezawodność systemów technicznych, które nas otaczają we współczesnym świecie i których wykorzystywanie jest dla nas niezbędne do życia, a równocześnie tajniki ich funkcjonowania są nam nieznane. Pośrednio jest to zaufanie do konstruktorów i operatorów takich systemów.
ASYMILACJA begynn å lære		roztopienie się mniejszości etnicznej czy rasowej w grupie większościowej i tym samym uzyskanie pełnej partycypacji w jej szansach życiowych.
AWANS ZAWODOWY: begynn å lære		uzyskanie wyższej pozycji zawodowej (stanowiska) lub wejście do wyżej cenionej grupy zawodowej niż ta, z którą jest się aktualnie związanym.
BIEGUNOWY MODEL KLAS SPOŁECZNYCH begynn å lære		upraszczający obraz społeczeństwa, w którym wyróżnia się tylko dwie radykalnie przeciwstawne klasy ‐ panującą i podporządkowaną ‐pomijając wszelkie ugrupowania pośrednie.
DEGRADACJA ZAWODOWA begynn å lære		przejście na niższą pozycję zawodową (utrata stanowiska) lub podjęcie zawodu niżej cenionego niż aktualnie wykonywany
DYCHOTOMICZNA WIZJA NIERÓWNOŚCI begynn å lære		obraz społeczeństwa, w którym podkreśla się przeciwstawność dwóch klas społecznych: właścicieli środków produkcji i pracowników pozbawionych własności.
GRADACYJNA WIZJA NIERÓWNOŚCI begynn å lære		obraz społeczeństwa, w którym kładzie się nacisk na stopniowalne różnice i nierówności między jednostkami lub zbiorowościami w ramach różnych hierarchii stratyfikacji społecznej.
KANAŁY RUCHLIWOŚCI SPOŁECZNEJ begynn å lære		typowe scenariusze awansu czy kariery otwarte w danym społeczeństwie.
KAPITAŁ KULTUROWY begynn å lære		nawyki, umiejętności, odruchy nabyte przez socjalizację w grupach elitarnych, o wyższej pozycji społecznej i wykształceniu, które ułatwiają utrzymanie (reprodukcję) takich elitarnych pozycji, a także są symbolem przynależności do grup elitarnych.
KARIERA begynn å lære		sekwencja następujących po sobie w toku biografii zmian sytuacji zawodowej, w szczególności kolejnych awansów
KASTA begynn å lære		warstwa społeczna zamknięta, ograniczona do wyraźnie ustalonego grona, do którego wejść można tylko przez urodzenie i nie można wyjść aż do śmierci.
KLASA DLA SIEBIE begynn å lære		klasa społeczna w końcowym momencie krystalizacji, gdy obok wspólnoty interesów ekonomicznych dysponuje rozwiniętą świadomością klasową i formami organizacyjnymi pozwalającymi na prowadzenie walki klasowej.
KLASA SPOŁECZNA begynn å lære		wielki segment społeczeństwa obejmujący osoby o podobnej sytuacji własnościowej (zwłaszcza w zakresie posiadania środków produkcyjnych, czyli kapitału ekonomicznego).
KLASA ŚREDNIA begynn å lære		szeroka zbiorowość ludzi zatrudnionych w bardzo różnych wymagających kwalifikacji i wykształcenia zawodach, a także prowadzących własne niewielkie firmy czy przedsiębiorstwa i z tego tytułu posiadających godziwy, choć nie elitarny, standard materialny.
KLASA W SOBIE begynn å lære		klasa społeczna w początkowym momencie krystalizacji, gdy duży segment społeczeństwa posiada obiektywnie wspólne interesy ekonomiczne, nie jest jednak tego świadomy.
KONWERSJA KAPITAŁU begynn å lære		zdobycie lub podwyższenie przez jednostkę lub grupę społecznie cenionych zasobów jednego rodzaju dzięki posiadaniu zasobów innego rodzaju (np. wykorzystanie władzy lub prestiżu dla zdobycia korzyści majątkowych).
NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA begynn å lære		wynikająca z przynależności do różnych grup, albo z zajmowania różnych pozycji społecznych, a nie z racji jakichkolwiek cech cielesnych czy psychicznych, nierówność dostępu (lub szans dostępu) do społecznie cenionych dóbr.
PRESTIŻ begynn å lære		szacunek społeczny, uznanie wyrażane jednostce lub grupie, którego najwyższą postacią jest sława.
PUŁAP STRATYFIKACYJNY begynn å lære		jawna lub utajona, ale realna granica awansu dostępnego dla pewnych kategorii społecznych czy grup (np. mniejszości rasowych czy etnicznych).
RODZAJ MĘSKI l ŻEŃSKI (gender) begynn å lære		kulturowo zdefiniowane i uwypuklone cechy związane z różnicą płci, podkreślające odmienność sytuacji społecznej, predyspozycji zawodowych, szans awansowych, wzorów kariery itp.
ROZBIEŻNOŚĆ (DYSHARMONIA) HIERARCHII STRATYFIKACYJNYCH: begynn å lære		sytuacja, w której określona pozycja jednostki lub grupy na jednej z drabin nierówności nie oznacza podobnej pozycji w obrębie innych hierarchii stratyfikacyjnych.
RUCHLIWOŚĆ MIĘDZYPOKOLENIOWA begynn å lære		awans lub degradacja jednostki lub grupy w długim okresie obejmującym życie dwóch lub więcej pokoleń
RUCHLIWOŚĆ PIONOWA begynn å lære		przemieszczanie się jednostek lub zbiorowości pomiędzy szczeblami hierarchii stratyfikacyjnych: awans lub degradacja.
RUCHLIWOŚĆ WEWNĄTRZPOKOLENIOWA begynn å lære		awans lub degradacja jednostki lub grupy w toku życia jednego pokolenia.
SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE begynn å lære		takie, w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko w szerokim zakresie możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany i wymagany
SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE begynn å lære		takie, które ogranicza lub całkowicie zamyka możliwości awansu w hierarchiach społecznych.
STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (inaczej ‐ uwarstwienie): begynn å lære		hierarchia warstw społecznych o większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji
SZANSĘ ŻYCIOWE begynn å lære		prawdopodobieństwo uzyskania społecznie cenionych dóbr‐ majątku, władzy, prestiżu, edukacji, zdrowia itp.
ŚWIADOMOŚĆ KLASOWA begynn å lære		rozpowszechniona wśród członków zbiorowości o podobnych interesach ekonomicznych artykulacja ideologiczna tych interesów, rozpoznanie zagrażających tym interesom wrogów klasowych oraz pojawiająca się na tym tle silna tożsamość grupowa i gotowość do walki o realizację klasowych celów.
WARSTWY SPOŁECZNE begynn å lære		kategorie i grupy społeczne powiązane realną więzią subiektywną i obiektywną, różniące się między sobą zbiorowymi szansami osiągania społecznie cenionych dóbr ‐ bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji itp. oraz wynikającym z tego poziomem i stylem życia, typową ideologią i obyczajami.
WARSTWY STATYSTYCZNE begynn å lære		liczebnie określone populacje zajmujące określone szczeble w hierarchiach stratyfikacyjnych.
WARTOŚĆ DODATKOWA begynn å lære		zysk właściciela środków produkcji wynikający z zawłaszczenia różnicy między wartością produktów wytworzonych przez pracownika, a jego płacą roboczą
ZBIEŻNOŚĆ (HARMONIA) HIERARCHII STRATYFIKACYJNYCH begynn å lære		sytuacja, w której wysoka (lub niska) pozycja jednostki lub grupy na jednej z drabin nierówności społecznej odpowiada wysokiej (lub niskiej) pozycji w ramach innych hierarchii stratyfikacyjnych.

Socjologia - pojęcia cz. II

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.

mer