Układ nerwowy i hormonalny, zmysły

0 117 fiche lenka1

begynn å lære

laste ned mp3 Skriv ut spille sjekk deg selv

spørsmålet		svaret
receptory begynn å lære		to komórki i grupy komórek czuciowych (zmysłowych), a także nagie zakończenia aferentnych włókien nerwowych, zdolne do odbierania bodżców płynących ze środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego.
rodzaje receptorów begynn å lære		mechanoreceptory, fotoreceptory, termoreceptory, chemoreceptory, nocyreceptory
rodzaje receptorów ze względu na pochodzenie bodżca begynn å lære		eksteroreceptory, telereceptory, kontaktoreceptory, interoreceptory, proprioreceptory, wisceroreceptory, angireceptory
mechanoreceptory begynn å lære		wrażliwe na odkształcenia tkanek, receptory dotyku, ucisku, rozciągania czy wibracji.
fotoreceptory begynn å lære		wrażliwe na fotony światła widzialnego; pręciki i czopki
termoreceptory begynn å lære		wrażliwe na energię cieplną, receptory zimna (kolby końcowe Krausego), receptory ciepła (ciała zmysłowe Ruffiniego)
chemoreceptory begynn å lære		wrażliwe na substancje chemiczne w powietrzu, wodzie i płynach ciała. (Receptory smaku i węchu)
nocyreceptory begynn å lære		reagują niespecyficznie na silne bodżce uszkadzające tkanki (np. mechaniczne temperatura powyżej 45 stopni)
eksteroreceptory begynn å lære		odbierają bodżce ze środowiska zewnętrznego
interoreceptory begynn å lære		odbierają bodżce ze środowiska wewnętrznego
telereceptory begynn å lære		odbierają bodżce ze żródeł odległych np. narządy wzroku, słuchu, węchu
proprioreceptory begynn å lære		informują o napięciu mięśni, ścięgien i torebek stawowych.
kontaktoreceptory begynn å lære		odbierają bodżce działające bezpośrednio, np. ciałka dotykowe, receptory ucisku czy smaku.
wisceroreceptory begynn å lære		informują o stanie narządów wewnętrznych np. jelit, płuc
angioreceptory begynn å lære		informują o stanie środowiska w naczyniach.
narządy zmysłu begynn å lære		receptory i towarzyszące im komórki pomocnicze stanowiące aparat pomocniczy, ułatwiający percepcję bodżca. Wyróżnia się zmysł wzroku, słuchu, smaku, węchu i równowagi.
tkanki budujące oko begynn å lære		rogówka, twardówka, naczyniówka, siatkówka, plamka żółta, plamka ślepa, tęczówka, komora przednia oka, soczewka, ciałko rzęskowe, ciało szkliste, nerw wzrokowy.
akomodacja oka begynn å lære		nastawność, widzenie bliska i daleka.
adaptacja begynn å lære		wrażliwość oka na światło np. w ciemności wzrasta.
rodopsyna begynn å lære		purpura wzrokowa, znajduje się w zewnętrznych częściach komórek wrażliwych na światło.
trans -RETINEN begynn å lære		wywołuje impuls elektryczny w błonie komórkowej receptora, który przesyłany jest nerwem wzrokowym do ośrodków wzroku w kresomózgowiu.
pręciki begynn å lære		komórki światłoczułe które ulegaja pobudzeniu już przy niewielkiej ilość światła, dlatego umożliwiają widzenie o zmierzchu, są niezdolne do rozróżniania kolorów.
czopki begynn å lære		komórki umożliwiające widzenie ostre i barwne, ale tylko w ostrym świetle.
krótkowzroczność begynn å lære		zbyt długa gałka oczna lub zbyt wypukła soczewka, nadmierne załamywanie światła w oku - złe widzenie odległych przedmiotów.
dalekowzroczność begynn å lære		zbyt krótka gałka oczna lub zbyt płaska soczewka - złe widzenie przedmiotów bliskich.
dalekowzroczność starcza begynn å lære		mało elestyczna soczewka - złe widzenie przedmiotów bliskich.
astygmatyzm begynn å lære		niezborność oka, nierównomierna krzywizna soczewki lub rogówki oka - niewyrażnie widzenie i zniekształcone obrazy
kurza ślepota begynn å lære		niedobór witaminy A, może towarzyszyć żółtaczce, krótkowzroczności - utrudnia przystosowanie się do widzenia o zmierzchu.
daltonizm begynn å lære		wada dziedziczna, objawia się ślepotą na barwy, najczęściej czerwoną i zieloną.
zez begynn å lære		niesynchroniczna praca mięsni oka, zakłóca widzenie obuoczne.
zaćma begynn å lære		katarakta, zmętnienie soczewki na skutek starzenia się lub cukrzycy, urazów mechanicznych, działania promieni rentgenowskich. Obraz staje się nieostry, widzenie jak przez mgłę.
jaskra begynn å lære		wzrost ciśnienia wewnątrzocznego, zaburzenia krążenia krwi w oku, co prowadzi do uszkodzenia siatkówki oraz nerwu wzrokowego - okresowe zamazywanie się obrazu, kolorowe pierścienie wokół żródeł światła, bóle głowy, zawężenie pola widzenia; prowadzi do ślepoty.
ucho zewnętrzne człowieka begynn å lære		małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, błona bębenkowa.
ucho środkowe człowieka begynn å lære		jama ucha środkowego, kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiączko, trąbka słuchowa.
ucho wewnętrzne begynn å lære		błona okienka owalnego, kanały półkoliste zakończone bańkami, przedsionek, ślimak, nerw rónoważno-słuchowy.
neuron begynn å lære		podstawowa jednostka budująca tkankę nerwową.
pompa sodowo-potasowa begynn å lære		system białek, który dzięki energii z ATP przenosi jony sodu i potasu przez błonę przywracając polarność błony.
potencjał spoczynkowy begynn å lære		wyściowy stan błony neuronu, błona jest polarna (ładunki dodatnie i ujemne po dwóch stronach błony)
bodziec progowy begynn å lære		podziec o odpowiedniej energii wywołujący wyładowanie - depolaryzację błony.
potencjał czynnościowy begynn å lære		różnica potencjału elektrycznego po obu stronach błony zmienia się wówczas z -70mV + 40mV.
fala depolaryzacyjna begynn å lære		lokalna depolaryzacja przemiszczająca się wzdłuż błony - efekt domina.
refrakcja bezwzględna begynn å lære		niezdolność do przyjęcia kolejnego bodżca bez względu na jego siłę.
refrakcja względna begynn å lære		faza po częściowym przywróceniu przez pompę sodowo-potasowej stanu polaryzacji, neuron jest w stanie przyjąć jedynie dostatecznie silny bodziec.
synapsa begynn å lære		połączenie neuronów miedzy sobą, neuronów z innymi narządami.
rodzaje synaps begynn å lære		chemiczne, elektryczne, nerwowo-nerwowe, nerwowo-gruczołowe, nerwowo-mięśniowe.
części układu nerwowego człowieka begynn å lære		centralny układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy), obwodowy układ nerwowy.
części układu obwodowego begynn å lære		somatyczny, autonomiczny (współczulny i przywspółczulny)
twardówka begynn å lære		opona mózgowa twarda, najbardziej zewnętrzna błona.
pajęczynówka begynn å lære		opna mózgowa, środkowa od której odchodzą włókna łącznotkankowe do pozostałych opon.
naczyniówka begynn å lære		opona mózgowa miękka, wewnętrzna unaczyniona błona, pełni funkcje odżywcze.
części mózgu begynn å lære		kresomózgowie, mędzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek, tyłomózgowie,
płaty kresomózgowia begynn å lære		czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny.
praksje begynn å lære		pola mózgowe odpowiedzialne na kierowanie konkretnymi czynnościami zamierzonymi.
gnozje begynn å lære		pola mózgowe odpowiedzialne za rozpoznawanie i ocenę przedmiotów i zjawisk.
łuk odruchowy begynn å lære		podstawowa jednostka czynnościowa układu nerwowego, stanowiąca drogę impulsu nerwowego od receptora do efektora.
łuk monosynaptyczny begynn å lære		monosynaptyczny, dwuneuronowy - występuje tylko neuron czuciowy i ruchowy - odruch kolanowy.
łuk bisynaptyczny begynn å lære		trójneuronowy- występują trzy neurony (dwie synapsy) - czuciowy, kojarzeniowy i ruchowy.
łuk polisynaptyczny begynn å lære		wieloneuronowy - obok neuronu czuciowego i ruchowego uczestniczy w odruchu wiele neuronów pośredniczących (odruchy rdzeniowe i mózgowe, np. wydzielanie śliny na widok cytryny)
odruchy bezwarunkowe begynn å lære		wrodzone, to odruchy stereotypowe, automatyczne, niewygasające, stanowią genetycznie uwarunkowana reakcję obronną organizmu na dany bodziec (np. odruch wykrztuśny)
odruchy warunkowe begynn å lære		nabyte, jest to odruch wyuczony, powstały w wyniku treningu i mający tendencję do wygasania przy braku wzmacniania.
pierwszy układ sygnalizacyjny begynn å lære		zdolność reagowania na przedmioty i zjawiska namacalne mające miejsce w czasie rzeczywistym. Zdolność tę wykazują zwierzęta jak i ludzie. Przykładem jest schronienie się przed deszczem.
drugi układ sygnalizacyjny begynn å lære		zdolność reagowania na zaistnienie sygnałów abstrakcyjnych stanowiące jedynie symbole przedmiotów i zjawisk. Zdolność tę wykazują tylko ludzie. Przykładem jest czytanie i rozumienie pismna.
stres begynn å lære		reakcja mobilizacji organizmu na zaistnienie niekorzystnych czynników dla organizmu (stresorów). Przejawia się on w fazach: mobilizacji, fazie krytycznej, fazie destrukcji.
sen begynn å lære		odwracalny stan nieświadmości o zmiennej aktywności kory mózgowej. Za jego rytmikę odpowiada podwzgórze.
hormony begynn å lære		cząsteczki organiczne, które w organizmie regulują i koordynują czynności narządów i tkanek, przyczyniając się do utrzymania homeostazy w całym organizmie.
gruczoł dokrewny begynn å lære		gruczoł zbudowany z komórek wydzielniczych, nie posiada przewodów wyprowadzających, produkuje hormony - np. tarczyca.
gruczoł mieszany begynn å lære		zbudowany z tkanki wydzielniczej, posiada przewody wyprowadzające. Oprócz hormonów produkują enzymy trawienne np. trzustka.
podział hormonów begynn å lære		gruczołowe, tkankowe, neurohormony, mediatory lokalne.
hormony pod względem budowy begynn å lære		pochodne aminokwasów, peptydowe, glikoproteinowe, sterydowe,
hormony podwzgórza begynn å lære		wazopresyna, oksytocyna, hormony uwalniające dla hormonów tropowych)
hormony przysadki mózgowej begynn å lære		somatotropina, hormony tropowe (tyreotropina, adrenokortykotropina, folikulotropina) hormon luteinizujący, prolaktyna.
hormony szyszynki begynn å lære		melatonina.
hormony tarczycy begynn å lære		tyroksyna, trijodotyronina, kalcytonina.
hormony przytarczyc begynn å lære		parathormon
hormony grasicy begynn å lære		tymozyna, tymulina
hormony trzustki begynn å lære		glukagon, insulina.
hormony nadnerczy begynn å lære		glukokortykoidy, mineralokortykoidy, adrenalina.
hormony jąder begynn å lære		testosteron.
hormony jajników begynn å lære		androgeny przekształcone w estradiol, estradiol, progesteron, różne peptydy parakrynowe.
hormony łożyska begynn å lære		estrogeny, progesteron, gonadotropina kosmówkowa, somatotropina kosmówkowa, relaksyna.
somatotropina begynn å lære		hormon wzrostu, pobudzenie wzrostu u dzieci i młodzieży, wzmaganie rozkładu tłuszczy, stymulowanie wątroby aby produkowała czynniki insulinopodobne.
teyrotropina begynn å lære		pobudza do działania tarczycę.
adrenokortykotropina begynn å lære		pobudza działanie nadnerczy
folikulotropina begynn å lære		pobudza działanie gonad
hormon luteinizujący begynn å lære		pobudza produkcję hormonów płciowych
prolaktyna begynn å lære		pobudza produkcję mleka po porodzie, hamuje owulację po porodzie i podczas karmienia.
melatonina begynn å lære		reguluje dobową aktywność (rytm snu) oraz sezonową aktywność, reguluje sezonowymi rytmami biologicznymi.
tyroksyna begynn å lære		wzrost tempa metabolizmu.
kalcytonina begynn å lære		reguluje gospodarką wapniową (obniża poziom kationów wapniowych - odkładanie go w kościach)
parathormon begynn å lære		reguluje gospodarką wapniową (podwyższa stężenie kationów wapnia w krwi - wycofuje wapń z kości, wpływa na wzrost wchłaniania wapnia z jelita)
tymozyna, tymulina begynn å lære		wpływają na wzrost poziomu odporności organizmu.
glukagon begynn å lære		podwyższenie poziomu cukru we krwi - rozkład glikogenu w wątrobie.
insulina begynn å lære		obniżenie poziomu cukru we krwi - synteza glikogenu z glukozy w wątrobie.
glukokortykoidy begynn å lære		regulacja metabolizmu związków organicznych, hamowanie czynności układu odpornościowego.
mienralokortykoidy begynn å lære		regulowanie gospodarki sodem oraz oraz gospodarki wodnej.
adrenalina begynn å lære		podwyższenie ciśnienia krwi, tempa metabolizmu, stężenia cukru we krwi, hormon stresu.
testosteron begynn å lære		silne działanie anaboliczne, synteza białek i masy kości, mięśni, wzmożenie erytropoezy, rozwój narządów rozrodczych, popęd płciowy, regulacja czynności komórek najądrza, wpływ na proces dojrzewania i ruchliwość plemników.
androgeny begynn å lære		regulacja cyklu owulacyjnego, rozwój II-rzędowych cech płciowych, popęd płciowy, intensywne wydzielanie progesteronu podczas ciąży.
fitohormony begynn å lære		związki chemiczne o charakterze regulatorów wzrostu i rozwoju (aktywatory - auksyny, cytokininy, gibereliny; inhibitory - etylen, kwas abscysynowy)
auksyny begynn å lære		powstają w merystemach wierzchołkowych pędu i młodych liściach, stymulują wzrost wydłużeniowy komórek i podziały komórkowe, tworzenie korzeni, rozwój owoców partenokarpicznych.
cytkininy begynn å lære		powstają w korzeniu, stymulują podziały komórkowe, pobudzają wzrost objętościowy komórek, indukują wzrost i różnicowanie się pędów bocznych, pobudzają kiełkowanie nasion, pomagają przy organogenezie, opóżniają starzenie się tkanek.
gibereliny begynn å lære		największe ich stężenie występuje w rozwijających się nasionach, owocach oraz rosnących wierzchołkach pędu i korzenia, stymulują wzrost międzywężli, stymulują kwitnienie, przerywają stan głębokiego spoczynku.
etylen begynn å lære		hormon gazowy, przyspiesza procesy dojrzewania, przyspiesza starzenie się komórek, stymuluje tworzenie się tkanki odcinającej liście, przyspiesza dojrzewanie owoców.
fototropizm begynn å lære		reakcja ruchowa na światło, ruch wzrostowy korzenia i łodygi.
geotropizm begynn å lære		reakcja ruchowa na siły grawitacji, jest to reakcja wzrostowa.
chemotropizm begynn å lære		reakcja ruchowa wywołana przez substancje chemiczne. Może być dodatni lub ujemny. Ruchy te mają charakter wzrosotwy.
tigmotropizm begynn å lære		reakcja wzrosotowa wywołana bodżcami mechanicznymi np. dotykiem. Szczególnie wrażliwe są wąsy czepne.
termotropizm begynn å lære		zranione części roślin mogą reagować zahamowanie wzrostu po stronie zranionej, a potem wzrostem tkanki przyrannej (traumatotropizm).
sejsmonastia begynn å lære		reakcja ruchowa na bodżce mechaniczne, są wywołane nagłą zmianą turgoru komórek lub zmianami ich objętości. Przykład reakcja mimozy na dotyk.
chemonastia begynn å lære		reakcja ruchowa wywołana bodżcami chemicznymi. Należą tutaj ruchy aparatów szparkowych wywołane zmianami stężenia dwutlenku węgla i tlenu. Obserwowana jest także u roślin owadożernych.
fotonastia begynn å lære		ruchy liści, kwiatów i aparatów szparkowych wywołane zmianą intensywności oświetlenia np. otwieranie kwiatów rano i zamykanie ich wieczorem.
termonastia begynn å lære		ruchy wywołane zmianami temperatur - otwieranie i zamykanie kwiatów pod wpływem temperatury.
fototaksja begynn å lære		ruch komórek, organizmów nieukorzenionych, np. ruch chloroplastów w komórkach w kierunku światła.
chemotaksja begynn å lære		termin ten może dotyczyć komórek rozrodczych, które dzięki substancjom czynnym chemotaktycznie odnajdują partnerów.
ruchy nutacyjne begynn å lære		ruchy szukające, są to ruchy kołowe lub wahadłowe wykonywane przez młode pędy i liście.
nyktonastie begynn å lære		ruchy senne. Są to cylkiczne ruchy, zwykle dobowe ruchy autonomiczne, mniej lub bardziej uzależnione od czynników zewnętrznych takich jak światło lub temperatura. Ruchy te wywołane zmianami turgoru są odwracalne.
ruchy kohezyjne begynn å lære		wywołane są siłami kohezyjnymi wody. Ruch może być powodowany odwadnianiem komórek. Otwierają zarodnie mchów i innych roślin zarodnikowych, a także worki pyłkowe roślin nasiennych.