biologia definicje 11

 0    90 fiche    Kaaamilkaaaaa
laste ned mp3 Skriv ut spille sjekk deg selv
 
spørsmålet język polski svaret język polski
kosmówka
begynn å lære
najbardziej na zewnatrz położona błona płodowa otaczajaca zarodek gadów, ptaków i ssaków; u ssaków współtworzy łożysko.
kostna tkanka, kość
begynn å lære
główna tkanka szkieletowa kręgowców, rodzaj tkanki łacznej.
kotransport
begynn å lære
aktywny transport substancji ze środowiska o niskim stężeniu do środowiska o wysokim stężeniu sprzężony z transportem innej substancji zgodnym z gradientem jej stężenia.
kotylozaury
begynn å lære
najstarsze gady (kambr i perm)
kowalencyjne wiazanie
begynn å lære
wiazanie chemiczne, w którym zwiazane atomy dziela się elektronami tworzacymi parę; może być pojedyncze, podwójne lub potrójne (z jedna, dwiema lub trzema parami wspólnych elektronów.
kowalencyjny zwiazek
begynn å lære
zwiazek chemiczny, w którym atomy sa połaczone wiazaniami kowalencyjnymi.
krajobraz
begynn å lære
duży obszar làdu obejmujacy różne ekosystemy wzajemnie na siebie oddziałowujace.
krasnorosty
begynn å lære
grupa glonów, zawierajacych takie barwniki, jak chlorofil alfa, karotenoidy, fikocyjanina, fikoerytryna.
kreatyny fosforan
begynn å lære
wysokoenergetyczny zwiazek w komórkach mięśniowych.
kretynizm
begynn å lære
wrodzona choroba spowodowana niedoczynnościa tarczycy w rozwoju płodowym i wczesnym dzieciństwie; nieleczona prowadzi do upośledzenia fizycznego i umysłowego.
krew
begynn å lære
płynna tkanka łaczna transportujaca w organizmach wielu zwierzat substancje odżywcze i inne.
krewniacze kojarzenie, k. wsobne, inbred
begynn å lære
kojarzenie podobnych genetycznie osobników prowadzace do zwiększania częstości homozygot w każdym kolejnym pokoleniu.
kręgowce
begynn å lære
podtyp strunowców majacych kostny kręgosłup; obejmuje ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.
krętek
begynn å lære
długa, giętka, spiralnie skręcona bakteria
kromaniończyk, człowiek z Cro-Magnon
begynn å lære
prehistoryczny człowiek (homo sapiens) o cechach człowieka współczesnego, żyjacy w Europie ok. 30 000 lat temu.
królestwo
begynn å lære
takson wysokiej rangi obejmujacy spokrewnione typy. Wielu biologów dzieli obecnie świat żywy na pięć królestw i kilka "supergrup".
krótkie powtórzenia tandemowe
begynn å lære
molekularne znaczniki w postaci krótkich powtarzajacych się sekwencji DNA; k.p. t sa wysoce polimorficzne ze względu na różna długość u różnych osobników, a więc szczególnie użyteczne w ich dokładnej identyfikacji.
krtań
begynn å lære
narzad znajdujacy się między gardziela a tchawica; zawiera struny głosowe.
krummholz
begynn å lære
karłowate, zdeformowane krzewopodobne drzewa rosnace przy górnej granicy lasu. W Europie zwane piętrem kosodrzewiny.
kryptochrom
begynn å lære
białkowy barwnik silnie absorbujacy światło niebieskie, uczestniczy w regulacji zegara biologicznego m.in. u roślin, muszki owocowej i myszy.
krzywa dysocjacji oksyhemoglobiny
begynn å lære
krzywa przedstawiajaca procentowe wysycenie hemoglobiny tlenem jako funkcje takich zmiennych, jak stężenie tlenu, stężenie dwutlenku węgla lub pH.
krzyżowanie, hybrydyzacja
begynn å lære
(1) kojarzenie osobników należacych do dwóch różnych taksonów. (2) Kojarzenie rodziców różnych genetycznie. (3) hybrydyzacja
krzyżówka dwugenowa
begynn å lære
kojarzenie osobników homozygotycznych (pokolenia P) różniacych się pod względem dwóch loci.
krzyżówka jednogenowa
begynn å lære
kojarzenie dwóch osobników różniacych się allelami tego samego locus.
krzyżówka testowa
begynn å lære
krzyżowanie osobnika pokolenia F1 lub osobnika o nieznanym genotypie z homozygota recesywna.
kupka, sorus
begynn å lære
skupienie zarodni paproci wytwarzajacych zarodniki.
kutykula
begynn å lære
bezkomórkowa woskowa warstwa pokrywajaca nadziemne części roślin i chroniaca je przed utrata wody. (2) Oskórek bezkręgowców.
kwas
begynn å lære
zwiazek chemiczny będacy dawca (donorem) jonu wodorowego (protonu); k. w połaczeniu z zasadami tworza sole.
kwas moczowy
begynn å lære
główny zwiazek azotowy wydalany przez owady, ptaki i gady; trudno rozpuszczalny końcowy produkt metabolizmu białkowego; występuje również u ssaków jako końcowy produkt metabolizmu puryn.
kwaśne opady
begynn å lære
opady o kwaśnym odczynie; wskutek wiazania się wydzielanych do atmosfery tlenków azotu i siarki z woda atmosferyczna powstaja kwasy spadajace na ziemię z deszczem.
kwaśny roztwór
begynn å lære
roztwór, w którym stężenie jonów wodorowych (H+) przewyższa stężenie jonów hydroksylowych (OH-). Roztwór kwaśny ma pH niższe od 7.
kwiat niezupełny
begynn å lære
kwiat niemajacy jednej (lub więcej) z czterech części: działek kielicha, płatków korony, pręcików i (lub) owocolistków.
kwiat zupełny
begynn å lære
kwiat złożony z działek kielicha, płatków korony, pręcików i owocolistków.
kwiatostan
begynn å lære
skupienie kwiatów na wspólnej szypułce
labiryntodonty, meandrowce
begynn å lære
pierwsze czworonogi ladowe.
laktacja
begynn å lære
wydzirlanie i uwalnianie mleka przez gruczoły mleczne.
laminy
begynn å lære
białka zwiazane z wewnetrzna powierzchnia osłonki jadrowej, pełnia ważne funkcje w jadrze, m.in. stanowia podporę dla osłonki jadrowej.
Langerhansa wysepki
begynn å lære
skupiska komórek w miaższu trzustki wydzielajace glukagon i insulinę- hormony regulujace zawartość cukru we krwi.
larwa
begynn å lære
niedojrzałe stadium rozwojowe w cyklu życiowym niektórych zwierzat, zwykle niepodobna do osobnika rodzicielskiego.
las deszczowy strefy umiarkowanej
begynn å lære
biom lasów szpilkowych w strefie łagodnych zim, gęstych mgieł i znacznych opadów, np. północne wybrzeża Pacyfiku w Ameryce Północnej.
las liściasty strefy umiarkowanej
begynn å lære
biom leśny w strefie umiarkowanej, gdzie roczne opady wynosza 75-125 cm.
leptyna, hormon sytości
begynn å lære
hormon wytwarzany przez tkankę tłuszczowa, informujacy ośrodki mózgu (głównie podwzgórze) o stanie energetycznym organizmu.
leukocyty, krwinki białe
begynn å lære
bezbarwne, zdolne do ruchu pełzakowatego komórki krwi, służace do obrony przed organizmami chorobotwórczymi
leukoplasty
begynn å lære
bezbarwne plastydy, np. amyloplasty magazynujace skrobię w korzeniach i bulwach.
lęgniowce
begynn å lære
grzybopodobne protisty o ciele zbudowanym z cenocytowen grzybni; rozmnażaja się bezpłciowo przez wytwarzanie ruchliwych pływek (zoospor), a płciowo przez oospory.
ligand
begynn å lære
czasteczka, która wiaże sie ze specyficznym miejscem receptora lub z innym białkiem.
ligaza DNA
begynn å lære
enzym katalizujacy łaczenie końców 5' i 3' dwóch fragmentów DNA; zasadniczny w replikacji DNA i wykorzystywany do rekombinacji DNA.
lignina
begynn å lære
substancja wystepujaca w ścianach komórkowych komórek roślinnych i nadajaca im sztywność i wytrzymałość; występuje głównie w zdrewniałych częściach roślin.
limbiczny układ, u. ràbkowy
begynn å lære
układ czynnościowy w mózgu kręgowców. U człowieka kieruje zachowaniami emocjonalnymi, seksualnymi, motywacyjnymi i czynnościami autonomicznymi.
limfa, chłonka
begynn å lære
bezbarwny płyn krażacy w naczyniach limfatycznych pochadzacy z osocza krwi; zawiera leukocyty; ostatecznie powraca do krwiobiegu.
limfatyczny układ, u. chłonny
begynn å lære
część układu sercowo-naczyniowego, którego naczynia chłona nadmiar płynu tkankowego (limfę) i przekazuja do żył; u.l. chroni organizm przed patogenami.
limfatyczny węzeł, w. chłonny
begynn å lære
skupienie tkanki limfatycznej otoczone torebka lacznotkankowa; wytwarza limfocyty i filtruje limfę.
limfocyt B
begynn å lære
leukocyt (krwinka biała) odpowiedzialny za odporność typu humoralnego (zależna od przeciwciał). W wyniku aktywacji l. B różnicuja się w komórki plazmatyczne wytwarzajace przeciwciała.
limfocyt NK
begynn å lære
duży, ziarnisty limfocyt, uczestniczacy zarówno w nieswoistej, jak i swoistej odpowiedzi immunologicznej; uwalnia cytokiny i enzymy proteolityczne niszczace komórki rakowe oraz zainfekowane wirusem lub innym patogenem.
limfocyt pamięci
begynn å lære
limfocyt T lub B umożliwiajacy szybka odpowiedź immunologiczna na powtórny lub kolejny kontakt z danym antygenem. Limfocyty B pamięci stale wytwarzaja przeciwciała po przebyciu infekcji przez organizm.
limfocyt T
begynn å lære
leukocyt (krwinka biała) odpowiedzialny za odporność typu komórkowego organizmu. L. T dojrzewaja w grasicy.
limfocyt T supresorowy
begynn å lære
limfocyt T hamujacy odpowiedź immunologiczna.
limfocyty
begynn å lære
typ leukocytów o bezziarnistej cytoplazmie odpowiedzialnych za reakcje immunologiczne (wytwarzajacych przeciwciała).
limfocyty T cytoksyczne
begynn å lære
limfocyty T rozpoznajace i niszczace komórki rakowe i inne komórki patogenne. Tc sa również zwane limfocytami CD8 dodatnimi lub komórkami T zabójcami.
limfocyty T pomocnicze
begynn å lære
limfocyty T aktywujace limfocyty B i stymulujace wytwarzanie limfocytów Tc. Limfocyty te sa również zwane limfocytami CD4 dodatnimi.
limnetyczna strefa
begynn å lære
strefa otwartych wód jezior i stawów, poza strefa litoralu, przez która przenikaja promienie słoneczne.
linia czysta
begynn å lære
linia genetyczna, w której wszystkie osobniki sa homozygotyczne dla prawie wszystkich loci.
linienia hormon
begynn å lære
hormon steroidowy stymulujacy wzrost i linienie owadów; zwany także ekdyzonem.
linienie
begynn å lære
usunięcie starego pokrycia ciała i zastapienie je nowym, np. zrzucenie oskórka przez stawonogi.
lipaza
begynn å lære
enzym rozkładajacy tłuszcze
lipidy
begynn å lære
zwiazki organiczne nierozpuszczalne w wodzie, a rozpuszczalne w rozpuszczalnikach niepolarnych (organicznych); sa wysokoenergetycznym materiałem zapasowym i ważnym składnikiem błon biologicznych.
lipoproteina
begynn å lære
kompleks białkowo-lipidowy służacy do transportu lipidów we krwi. Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) przenosza cholesterol do watroby; lipoproteiny o małej gęstości (LDL) dostarczaja go do wielu komórek ciała.
listki zarodkowe
begynn å lære
trzy warstwy komórek powstajace w zarodkach zwierzat podczas gastrulacji; ektoderma, endoderma i mezoderma.
liścień
begynn å lære
liść zarodkowy rośliny; może zawierać substancje odżywcze niezbędne do kiełkowania.
liść zarodnionośny, sporofil
begynn å lære
liść na którym występuja zarodnie z zarodnikami.
litoralna strefa, litoral
begynn å lære
rejon płytkich wód przybrzeżnych jezior i stawów.
liza
begynn å lære
rozpad (komórki lub innej struktury).
lizosomy
begynn å lære
organelle komórek eukariotycznych zawierajace liczne enzymy hydrolityczne.
lizozym
begynn å lære
enzym występujacy w wielu tkankach, płynach ustrojowych i wydzielinach, np. łzach i ślinie; niszczy ścianę komórkowa wielu bakterii gramdodatnich.
locus
begynn å lære
miejsce na chromosomie zajęte przez gen (część czasteczki DNA) determinujacy określona cechę organizmu.
logistyczny wzrost liczebności populacji
begynn å lære
wzrost populacji poczatkowo w stałym tempie (tj. wykładniczy), po czym stopniowo malejacy w miare zbliżania się liczebności do pojemności środowiska.
Lophotrochoza
begynn å lære
grupa pierwogębnych (Protostomia) obejmujaca płazince, wstężnice, mięczaki, pierścienice i czułkowce (Lophophorata).
luteinzujacy hormon, lutropina
begynn å lære
hormon gonadotropowy wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej, stymuluje owulację i rozwój ciałka żółtego w jajniku oraz syntezę testosteronu w jadrach.
łagiewka
begynn å lære
struktura w przedsionku ucha wewnętrznego kręgowców, podobnie jak woreczek zawiera receptory zmysłu równowagi.
łagiewka pyłkowa
begynn å lære
rurkowaty wyrostek, powstajacy podczas kiełkowania ziarna pyłku roślin nago- i okrytozalażkowych, umożliwiajacy dostanie się gamet męskich (komórek plemnikowych) do zalażka.
łańcuch pokarmowy, ł. troficzny
begynn å lære
sekwencja poziomów troficznych, przez które przepływa energia w ekosystemie. Każdy organizm z danego poziomu zjada lub rozkłada organizm z poprzedniego. Pierwszym ogniwem w łańcuchu pokarmowym sa organizmy samożywne, głównie rośliny.
łańcuch transportu elektronów
begynn å lære
zespół reakcji chemicznych, w których elektrony przechodza na kolejne przenośniki białkowe, w wyniku czego uwalnia się energia.
łechtaczka
begynn å lære
niewielki zdolny do wzwodu narzad w przedniej części sromu samic ssaków, homologiczna z praciem samców.
łożysko
begynn å lære
narzad powstajacy podczas ciaży w macicy samic łożyskowców, zbudowany z tkanek matki i płodu; służy do wymiany między płodem a matka.
łupina nasienna
begynn å lære
ochronna osłona nasienia.
łuska pàkowa
begynn å lære
przekształcony liść, który okrywa i ochrania pak w okresie spoczynku.
łyko, floem
begynn å lære
tkanka naczyniowa roślin przewodzaca rozpuszczone cukry i inne zwiazki organiczne.
macica
begynn å lære
umięśniony narzad żeńskiego układu rozrodczego, gdzie rozwija się płód.
macierz 1
begynn å lære
wnętrze przedziału (kompartmentu) mitochondrium, otoczonego błona mitochondrialna wewnętrzna
macierz 2
begynn å lære
żel wydzielany przez komórki tkanki łacznej i otaczajacy je; zawiera sieć włókien białkowych.

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.