|
spørsmålet |
svaret |
|
lex perfecta begynn å lære
|
|
norma prawna opatrzona sankcją nieważności
|
|
|
|
lex plus quam perfecta begynn å lære
|
|
norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności
|
|
|
|
lex minus quam perfecta begynn å lære
|
|
norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną)
|
|
|
|
lex imperfecta begynn å lære
|
|
norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji
|
|
|
|
praeter legem begynn å lære
|
|
obok ustawy - o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym w prawie; (działanie w celu obejścia ustawy; nie łamiemy ustawy lecz jej cel wykorzystując kruczek prawny)
|
|
|
|
contra legem begynn å lære
|
|
|
|
|
|
iuxta legem begynn å lære
|
|
zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
|
|
|
|
ratio legis begynn å lære
|
|
cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
|
|
|
|
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio begynn å lære
|
|
gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
|
|
|
|
per analogiam begynn å lære
|
|
przez podobieństwo, analogię
|
|
|
|
analogia legis begynn å lære
|
|
wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
|
|
|
|
analogia iuris begynn å lære
|
|
wnioskowanie z całego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogia prawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawie cywilnym)
|
|
|
|
a contrario begynn å lære
|
|
z przeciwieństwa; wychodząc z przeciwległego założenia, przeciwnie, przeciwnym sposobem (wnioskowanie w drodze przeciwieństwa)
|
|
|
|
praesumptio facti begynn å lære
|
|
domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np. domniemywa się, że po deszczu jezdnia jest śliska)
|
|
|
|
praesumptio hominis vel facti begynn å lære
|
|
domniemanie faktyczne na podstawie zeznań ludzi
|
|
|
|
praesumptio iuris tantum begynn å lære
|
|
domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne (można je obalić dowodem przeciwnym – np. domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie)
|
|
|
|
praesumptio iuris ac de iure begynn å lære
|
|
domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. domniemanie znajomości danych wpisanych do KRS)
|
|
|
|
fictio legis begynn å lære
|
|
|
|
|
|
lex generalis begynn å lære
|
|
|
|
|
|
lex specialis begynn å lære
|
|
|
|
|
|
lex retro non agit begynn å lære
|
|
|
|
|
|
lex posterior derogat legi priori begynn å lære
|
|
prawo ustanowione później należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości)
|
|
|
|
lex superior derogat legi inferiori begynn å lære
|
|
ustawa nadrzędna uchyla ustawę podrzędną
|
|
|
|
lex specialis derogat legi generali begynn å lære
|
|
ustawa specjalna uchyla ustawę ogólną
|
|
|
|
lex posterior generalis non derogat legi priori specialis begynn å lære
|
|
przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego
|
|
|
|
de lege lata begynn å lære
|
|
dyskusja, mowa, komentarz, omówienie do ustaw obecnie obowiązujących
|
|
|
|
de lege ferenda begynn å lære
|
|
dyskusja o ustawie, która ma się ukazać, propozycje zmian w aktualnie obowiązującym prawie
|
|
|
|
erga omnes begynn å lære
|
|
skuteczność wobec wszystkich (prawo rzeczowe, dotyczy roszczeń wobec każdego u kogo znajdzie się dana rzecz)
|
|
|
|
inter partes begynn å lære
|
|
skuteczność między stronami (w prawie zobowiązań dotyczy jedynie stron umowy)
|
|
|
|
da mihi factum, dabo tibi ius begynn å lære
|
|
daj mi fakt, a dam ci prawo. (dotyczy interpretacji przepisów. Najpierw musimy znać przedmiot sprawy (stan faktyczny) by móc dopasować go do odpowiedniego aktu prawnego.)
|
|
|
|
iura novit curia begynn å lære
|
|
|
|
|
|
sensu stricto begynn å lære
|
|
|
|
|
|
sensu largo begynn å lære
|
|
|
|
|
|
clara non sunt interpretanda begynn å lære
|
|
jasne teksty nie wymagają wykładni
|
|
|
|
ex definitione begynn å lære
|
|
|
|
|
|
qui suo iure utitur, neminem laedit begynn å lære
|
|
Ten, kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
|
|
|
|
prior tempore potior iure begynn å lære
|
|
Pierwszy w czasie, mocniejszy w prawie; kto pierwszy ten lepszy (np. przy zakupie rzeczy)
|
|
|
|
expressis verbis begynn å lære
|
|
wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowam
|
|
|
|
superfluum begynn å lære
|
|
zbędne powtórzenie, nic nie wnoszące
|
|
|
|
numerus clausus begynn å lære
|
|
określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona, (np. ograniczone prawa rzeczowe)
|
|
|
|
prima facie begynn å lære
|
|
|
|
|
|
genus - species begynn å lære
|
|
rzeczy oznaczone gatunkowo (pieniądze) - rzeczy oznaczone indywidualnie (książka z dedykacją)
|
|
|
|
genus perire non censetur begynn å lære
|
|
uważa się, że gatunek nie ginie; (istotne przy zobowiązaniach)
|
|
|
|
species perit ei cui debetur begynn å lære
|
|
rzecz oznaczona indywidualnie przepada temu, komu się należy (ginie na ryzyko wierzyciela)
|
|
|
|
inter vivos begynn å lære
|
|
między żyjącymi (np. czynności prawne – umowy)
|
|
|
|
mortis causa begynn å lære
|
|
|
|
|
|
causa solvendi begynn å lære
|
|
przyczyną jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykład: spłata długu; powód: zwolnienie się od długu
|
|
|
|
causa donandi begynn å lære
|
|
dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu. Przykład: darowizna. Przyczyna: chęć obdarowania.
|
|
|
|
causa obligandi vel acquirendi begynn å lære
|
|
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów; (np. sprzedaż i najem)
|
|
|
|
ubi loqui potuit et debuit begynn å lære
|
|
istnieją okoliczności kiedy można i należy powiedzieć(np. w sądzie)
|
|
|
|
ad incertas personas begynn å lære
|
|
działania skierowane do pewnej nieokreślonej liczby osób
|
|
|
|
per facta concludentia begynn å lære
|
|
przez fakty dorozumiane; w sposób dorozumiany. Wyczytanie intencji z działania. Na przykład: rozumie się, że osoba, która spłaciła długi testatora, przyjęła spadek.
|
|
|
|
ad solemnitatem begynn å lære
|
|
(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
|
|
|
|
ad probationem begynn å lære
|
|
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
|
|
|
|
ad eventum begynn å lære
|
|
(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
|
|
|
|
reservatio mentalis begynn å lære
|
|
zastrzeżenie dokonane w myśli; zmieniające treść słów wypowiedzianych głośno; potajemne zastrzeżenie; (wola nie jest zgodna z oświadczeniem woli)
|
|
|
|
simulatio - negotium simulatum begynn å lære
|
|
symulacja - pozorność czynności prawnej
|
|
|
|
negotium claudicans begynn å lære
|
|
czynność prawna kulejąca – dokonana przez osobę do tego niezdolną (np. małoletni) lub nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia), wymagająca zgody osoby trzeciej do zyskania ważności.
|
|
|
|
conversio actus iuridici begynn å lære
|
|
przekształcenie czynności prawnych
|
|
|
|
convalidatio begynn å lære
|
|
uprawomocnienie czynności wadliwej
|
|
|
|
ratihabitio begynn å lære
|
|
potwierdzenie oświadczenia woli
|
|
|
|
ratificatio begynn å lære
|
|
|
|
|
|
essentialia negotii begynn å lære
|
|
elementy czynności prawnej określające jej typ, a bez których czynność prawna byłaby nieważna (np cena)
|
|
|
|
naturalia negotii begynn å lære
|
|
postanowienia czynności prawnej wynikające z zasad słusznego i sprawiedliwego obrotu prawnego. Nie muszą być wyraźnie określone, związane są z czynnością milcząco- rozumie się samo przez się.
|
|
|
|
accidentalia negotii begynn å lære
|
|
postanowienia nietypowe, dodatkowe dodawane do czynności prawnej. Ich treść może być różnorodna. Najczęście spotykane accidentalia negotii: conditio, dies, modus.
|
|
|
|
dies a quo begynn å lære
|
|
|
|
|
|
dies ad quem begynn å lære
|
|
|
|
|
|
computatio civilis begynn å lære
|
|
sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska
|
|
|
|
computatio a momento ad momentum begynn å lære
|
|
sposób liczenia czasu, bardzo dokładny (określona godzina)- od godziny zdarzenia
|
|
|
|
ex tunc begynn å lære
|
|
od samego początku zawarcia umowy; z mocą wsteczną
|
|
|
|
ex nunc begynn å lære
|
|
od teraz, od zaraz, od tej pory
|
|
|
|
ex contractu begynn å lære
|
|
wynikający z umowy, z kontraktu
|
|
|
|
ex delicto begynn å lære
|
|
|
|
|
|
verba legis begynn å lære
|
|
|
|
|
|
vacatio legis begynn å lære
|
|
okres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie
|
|
|
