biologia 3 definicje

 0    91 fiche    Kaaamilkaaaaa
laste ned mp3 Skriv ut spille sjekk deg selv
 
spørsmålet język polski svaret język polski
biosfera
begynn å lære
zespół wszystkich organizmów żyjacych na Ziemi wraz z abiotyczna cześcia srodowiska.
biotyczne czynniki
begynn å lære
składniki przyrody ożywionej wpływajace na dany organizm i jego interakcję z innymi organizmami.
blastocel
begynn å lære
jama blastuli wypełniona płynem.
blastocysta
begynn å lære
blastula ssaków.
blastula
begynn å lære
w rozwoju zwierzat kulista struktura z jamà wewnatrz, zbudowana z komórek powstałych w wyniku bruzdkowania zapłodnionego jaja. w rozwoju ssaków nosi nazwę blastocysty.
blaszka środkowa
begynn å lære
cienka warstwa zbudowana z pektyn, spajajàca pierwotne ściany komórkowe sasiednich komórek roślinnych.
blizna łuski pàkowej
begynn å lære
ślad po odpadłej łusce pàkowej.
blizna wiàzkowa
begynn å lære
występujacy w obrębie blizny liściowej znak po odciętej tkance przewodzacej.
błędnik, labirynt
begynn å lære
zespół pęcherzyków i kanałów tworzacych część ucha wewnętrznego kręgowców.
błon wewnętrznych układ, u. endomembran I
begynn å lære
zespół błon w komórkach eukariotycznych, powiazanych czynnościowo za pośrednictwem pęcherzyków transportujàcych.
błon wewnętrznych układ, u. endomembran II
begynn å lære
Do u.b.w. należa: siateczka śródplazmatyczna, zewnetrzna błona osłonki jadrowej, układ Golgiego, endosomy, lizosomy i błona komórkowa.
błona komórkowa
begynn å lære
selektywnie przepuszczalna błona otaczajaca wnętrze komórki; sa przez nia transportowane wszystkie substancje wnikajace do komórki i z niej usuwane.
błona podstawna I
begynn å lære
cieńka bezkomórkowa warstwa, na której jest osadzony nabłonek, zbudowana z cienkich włókien i polisacharydów wytwarzanych przez komórki nabłonka.
błona podstawna II
begynn å lære
Tkanka w uchu wewnętrznym oddzielajàca przewód ślimakowy od kanalika bębenkowego; na b. p. sa osadzone komórki włoskowate narzàdu Cortiego.
błony płodowe, b. pozazarodkowe
begynn å lære
wielokomórkowe pozazarodkowe błony rozwijajace sięmz listków zarodkowych zarodków kręgowców làdowych.
bodziec kluczowy, wyzwalacz
begynn å lære
jakikolwiek bodziec urachamiajacy sztywny wzorzec działania zwierzęcia.
bogactwo gatunkowe
begynn å lære
liczba gatunków w zespole.
Bowmana torebka
begynn å lære
dwuścienna struktura otaczajaca kłębuszek nerwowy w nefronie.
brasynosteroidy
begynn å lære
grupa roślinnych hormonów steroidowych uczestniczacych w regulacji wzrostu i rozwoju
brodawki korzeniowe
begynn å lære
zgrubienia na korzeniach roślin np. motylkowatych, mieszczace symbiotyczne bakterie brodawkowe (Rhizobium) wiażace wolny azot.
brunatnice
begynn å lære
typ wielokomórkowych morskich protistów, określanych jako glony, zawierajacych chlorofil a, chlorofil b i karotenoidy (m.in. fukoksantyne).
bruzda
begynn å lære
rowek (lub wgłębienie) np. na powierzchni mózgu, oddzielajacy sasiednie fałdy kory mózgowej.
bruzda podziałowa
begynn å lære
bruzda na powierzchni komórki zwierzęcej tworzaca się podczas cytokinesy, zagłębiajac się, stopniowo dzieli komórkę na dwie potomne.
bruzdkowanie
begynn å lære
seria podzialów mitotycznych zygoty, w wynikuktórych przekształca się ona w wielokomórkowa blastulę.
bruzdkowanie całkowite, b. holoblastyczne
begynn å lære
bruzdkowanie całego zarodka, charakterystyczne dla jaj zawierajacych niewielka lub srednia ilość żółtka (izolecytalnych lub mezolecytalnych); np. szkarłupni, lancetnika i ssaków.
bruzdkowanie częściowe, b. meroblastyczne
begynn å lære
bruzdkowanie charakterystyczne dla telolecytalnych jaj gadów i ptaków, ograniczajace się do niewielkiej tarczki zarodkowej obecnej na animalnym biegunie jaja.
bruzdkowanie promieniste
begynn å lære
bruzdkowanie, w którym powstajace komórki (blastometry) układaja się jedna na druga; charakterystyczne dla zarodków jeżowców i lancetników.
bruzdkowanie spiralne
begynn å lære
bruzdkowanie, w którym blastometry w młodym zarodku pierwoustych układaja sie względem siebie spiralnie.
bruzdnice
begynn å lære
jednokomórkowe dwuwiciowe, głównie morskie protisty, ważny składnik planktonu; część z nich jest zdolna do fotosyntezy.
bufor
begynn å lære
roztwór zachowujacy stałe stężenie jonów wodorowych (stałe pH) po dodaniu niewielkich ilości kwasu lub zasady.
bulwa
begynn å lære
zgrubiałe zakończenie rozłogu będace skróconym pędem podziemnym bogatyn w materiały zapasowe; np. bulwy ziemniaka.
bulwocebula
begynn å lære
krótka, zgrubiała część podziemnego pędu wyspecjalizowana w gromadzeniu substancji zapasowych i rozmnażaniu wegetatywnym, np. u szafranu, mieczyka.
Calvina cykl
begynn å lære
cykliczny ciag reakcji przebiegajacych w stromie chloroplastów podczas fotosyntezy; prowadzi do zwiazania dwutlenku węgla (asymilacji dwutlenku węgla) i wytworzenia cukrów.
Caspary'ego pasemko
begynn å lære
pasmo (zawiera suberynę i liginę) przebiegajace w promienistych i poprzecznych ścianach komórkowych śródskórni korzenia, uniemożliwia dyfusję wody i innych substancji przez te ściany.
cebula
begynn å lære
przekształcony podziemny pęd o skróconej łodydze, na której sa osadzone mięsiste liście gromadzace materiały zapasowe. Przykładem jest cebula.
cechy historii życiowej
begynn å lære
specyficzne cechy cyklu życiowego gatunku, wpływajace zwlaszcza namprzeżywalność i reprodukcję.
cefalizacja
begynn å lære
proces wyodrębniania się głowy w ewolucji zwierzat.
celakanty
begynn å lære
grupa ryb trzonopłetwych, z których do naszych czasów dotrwał jeden rodzaj- latimeria.
celoma
begynn å lære
wtórna jama ciała, będaca głównie jama ciała większości zwierzat; c. jest wyścielona mezoderma.
celuloza
begynn å lære
polisacharyd pełniacy funkcję strukturalna, zbudowany z beta-glukozy; główny składnik ściany komórkowej w komórkach roślin.
cenocyt
begynn å lære
organizm majacy postać wielojadrowej komórki.
centriola I
begynn å lære
jedna z pary niewielkich cylindrycznych organelli ustawionych do siebie pod kátem prostym, zlokalizowanych w sasiedztwie jadra komórkowego w komórkach zwierzat, niektórych protistów i roślin.
centriola II
begynn å lære
każda c. tworzy cylinder zbudowany z dziewięciu trójek (trypletów) mikrotubul (układ 9x3).
centromer
begynn å lære
wyspecjalizowany region chromatydy- przewężenie zwiazane z kinetochorem; w stadium profazy i metafazy chromatydy siostrzane kontaktuja się w rejonie centrometru.
centrosom
begynn å lære
organella komórek zwierzecych będaca głównym centrum organizacyjnym mikrotubul, zwykle zawiera dwie centriole i pełni ważna role podczas podziału komórki.
centrum organizacyjne mikrotubul, COM
begynn å lære
region komórki w którym odbywa się formowanie mikrotubul, COM wielu organizmów (z wyjatkiem roślin okrytozalażkowych i większości nagozalażkowych) zawiera parę centrioli.
centrum powstania gatunku
begynn å lære
obszar geograficzny będacy miejscem powstania danego gatunku.
centrum reakcji
begynn å lære
część fotosystemu zawierajaca czasteczki chlorofilu a, slużace do przenoszenia elektronów na pierwszy akceptor.
cewa nerwowa
begynn å lære
rurkowata struktura powstajaca we wczesnym zarodku kręgowca, dajaca poczatek mózgowi i rdzeniowi kręgowemu. C.n. powstaje z płytki nerwowej, zgrubiałej części ektodermy, która zwija się w rurkę i zagłębia pod ektoderme.
cewka moczowa
begynn å lære
przewód wyprowadzajacy mocz z pęcherza moczowego na zewnatrz organizmu
cewka, trachedia
begynn å lære
komórka przewodzaca wodę w drewnie (ksylemie) roślin naczyniowych.
chaparral
begynn å lære
biom o klimacie śródziemnomorskim (łagodne, wilgotne zimy i gorace suche lata); oporna na susze roślinność ch. tworza drobnolistne zimnozielone krzewy i niewielkie drzewa.
Chargaffa prawa
begynn å lære
reguły określajace wzajemne proporcje wystepowania nukleotydów w DNA; liczba czasteczek adeniny jest równa liczbie czasteczek tyminy, a liczba czasteczek guaniny odpowiada liczbie czasteczek cytozyny.
chemiosmoza I
begynn å lære
proces, w którym fosforylacja ADP do ATP jest sprzężona z przeniesieniem elektronów w dół łańcucha transportu elektronów, łańcuch ten uruchamia pompy protonowe, które wytwarzaja gradient protonowy w poprzek błony.
chemiosmoza II
begynn å lære
ATP powstaje w wyniku dyfuzji protonów przez transbłonowe kanały w syntazie ATP.
chemoautotrof
begynn å lære
organizm, który czerpie energię do syntezybzwiazków organicznych z utleniania zwiazkow nieorganicznych; chemoautotrofami sa niektóre bakterie i wiele archeonów.
chemoheterotrof
begynn å lære
organizm, który wykorzystuje zwiazki organiczne jako źródło energii i węgla; do chemoheterotrofów należa zwierzęta, grzyby, wiele bakterii i niektóre archeony.
chemoreceptor
begynn å lære
receptor reagujacy na bodźce chemiczne.
chemotrof
begynn å lære
organizm, który używa jako źródła energii zwiazków organicznych lub nieorganicznych, np. zwiazków żelaza, azotanów, amoniaku lub zwiazków siarki.
chiazma
begynn å lære
miejsce połaczenia w tetradzie (biwalencie) homologicznych chromosomów w wyniku zajścia crossing-over między niesiostrzanymi chromatydami.
chimera
begynn å lære
organizm zbudowany z dwóch lub większej liczby grup komórek różnych genetycznie.
chityna
begynn å lære
polisacharyd zawierajacy azot i stanowiacy główny składnik szkieletu zewnętrznego owadów i ścian komórkowych wielu grzybów.
chlorofile
begynn å lære
grupa zielonych barwników zdolnych do absorpcji światła słonecznego, występujaca u większości organizmów zdolnych do fotosyntezy.
chloroplasty
begynn å lære
obłonione organelle eukariontów, stanowiace miejsce przebiegu fotosyntezy, występuja w niektórych komórkach roślin i fotosyntetyzujacych protistów.
chłonno-trawiaca jama, j. gastralna
begynn å lære
w ciele parzydełkowców jama, w której zachodzi trawienie pokarmu, ujście jamy służy jednocześnie jako otwór gębowy i odbytowy.
cholinergiczny neuron
begynn å lære
neuron uwalniajacy neuroprzekaźnik acetylocholinę.
chondrocyty
begynn å lære
komórki tkanki chrzęstnej
choroba hemolityczna noworodków, erytroblastoza płodowa
begynn å lære
choroba, w której krwinki czerwone Rh+ płodu (noszace antygen D) sa niszczone przez przeciwciała anty-D matki.
choroba sercowo-naczyniowa
begynn å lære
choroba serca lub naczyń krwionośnych; główna przyczyna śmierci w większości społeczeństw krajów uprzemysłowionych.
Chromalveolata I
begynn å lære
zróżnicowana supergrupa protistów; większość jej przedstawicieli jest zdolna do fotosyntezy
Chromalveolata II
begynn å lære
grupy heterotroficzne, takie jak lęgniowce i orzęski, prawdopodobnie maja autotroficznych przodków. Obejmuje dwie główne grupy: Alveolata i Stramenopila.
chromatyda
begynn å lære
jedna z dwóch identycznych połówek zreplikowanego chromosomu; dwie chromatydy tworzace chromosom nosza nazwe chromatyd siostrzanych.
chromatyna
begynn å lære
kompleks DNA i białek tworzacy chromosomy eukariotyczne.
chromoplasty
begynn å lære
plastydy zawierajace barwiniki; zwykle występuja w kwiatach i owocach.
chromosomowa teoria dziedziczności
begynn å lære
podstawowa teoria biologiczna tłumaczaca prawa dziedziczenia liniowym ułożeniem genów w określonych miejscach na chromosomach.
chromosomy
begynn å lære
struktury w jadrze komórkowym zbudowane z chromatyny i zawierajace geny. Staja sie widoczne pod mikroskopem dopiero podczas podziału komórki.
chryzofity
begynn å lære
jednokomórkowe, w większości dwuwiciowe glony zawierajace chlorofil a i c oraz karotenoidy (m.in. fukoksantynę).
chrzęstna tkanka, chrzastka
begynn å lære
elastyczna tkanka szkieletowa kręgowców, rodzaj tkanki łacznej.
chrzęstnoszkieletowe ryby
begynn å lære
gromada ryb obejmujaca rekiny i płaszczki.
chylomikrony
begynn å lære
tłuszczowe krople o białkowej otoczce wytwarzane w komórkach kosmków jelita; po wnikmięciu do układu limfatycznego sa transportowane do krwi.
ciałko podstawowe
begynn å lære
struktura odpowiedzialna za organizację i osadzenie w komórce rzęski lub wici; pod względem budowy podobne do centrioli; ma postać cylindra zbudowanego z 9 trypletów mikrotubul (9x3).
ciałko żółte
begynn å lære
tkanka wydzielnicza w jajniku, tworzaca się czasowo po owulacji z pękniętego pęcherzyka jajnikowego, wydziela progesteron i estrogeny.
cień opadowy
begynn å lære
suchy lub półsuchy obszar występujacy po zawietrznej stronie gór. Dominujace tam wiatry niosa ciepłe i suche powietrze od nawietrznej strony gór. Takimi obszarami sa często pustynie.
ciepło parowania
begynn å lære
energia cieplna niezbędna do przejścia jednego grama danej substancji ze stanu ciekłego w gazowy.
ciepło właściwe
begynn å lære
ilość energii cieplnej potrzebna do podniesienia temperatury 1g substancji o 1'C.
cierń
begynn å lære
LIŚCIOWY- silnie zmodyfikowany liść, np. u kaktusów. ŁODYGOWY- zmodyfikowany pęd boczny, np. u głogu.
ciśnienie krwi
begynn å lære
siła nacisku wywieranego przez krew na ściany naczyń krwionośnych.
ciśnienie parcjalne
begynn å lære
ciśnienie wywierane przez dany gaz wchodzacy w skład mieszaniny gazów, równe ciśnieniu jakie wywierałby sam.
Coriolisa efekt
begynn å lære
odchylanie się toru ruchu powietrza i wód w prawo na półkuli północnej i w lewo na półkuli połódniowej w wyniku obrotu Ziemi wokół własnej osi.
Cortiego narzad
begynn å lære
struktura w uchu wewnętrznym kręgowców zawierajaca komórki sensoryczne wrażliwe na fale dźwiękowe.
cri du chat zespół, z. kociego krzyku
begynn å lære
choroba genetyczna człowieka spowodowana utrata części chromosomu 5.; objawami sa charakterystyczny wyglad i krzyki przypominajace miauczenie kota, prowadzi do znacznego upośledzenia umysłowego lub śmierci w dzieciństwie.

Du må logge inn for å legge inn en kommentar.